Hvað?

Eftir mik­inn upp­gang árum saman lenti íslenska lág­far­gjald­ar­flug­fé­lagið WOW air í veru­legum vand­ræð­um. Skulda­bréfa­út­­­boð upp á 50 millj­­ónir dala (um sex millj­­arða króna á gengi dags­ins í dag) sem félagið fór í í sept­­em­ber 2018 dugði ekki til að laga stöð­una.

Í kjöl­farið var reynt að selja WOW air til Icelandair (tvisvar) og Indigo Partners. Þau áform gengu ekki eft­­ir. Síð­­asta til­­raun með Icelanda­ir, sem stóð yfir seint í mars 2019, fór fram á þeim for­­sendum að WOW Air væri fyr­ir­tæki á fallandi fæt­i. 

Til að slíkar for­­sendur haldi, en þær heim­ila til dæmis að sam­keppn­is­­legum áhrifum sam­runa er vikið til hlið­­ar, þá þarf að liggja fyrir að eng­inn raun­hæfur mög­u­­leiki sé á því að aðrir kaup­endur séu til stað­­ar.

Íslenska ríkið taldi sig ekki hafa neinar for­sendur til að ganga inn í rekstur WOW air. Og að morgni 28. mars 2019 fór félagið í þrot.

Af hverju?

Ástæður þess voru nokkr­ar. Mikil og skörp hækkun á heims­mark­aðs­verði á olíu, áfram­hald­andi styrk­ing krón­unnar og gríð­ar­lega hörð sam­keppni gerði öllum sem kepptu á mark­aðnum erfitt fyr­ir. En til við­bótar hafði WOW air vaxið mjög hratt á skömmum tíma og átti ekki sjóðs­stöðu til að takast á við þær sveiflur sem félagið lenti í.

Áhrifin á WOW air voru mik­il. Fyr­ir­tækið tap­aði 2,4 millj­örðum króna á árinu 2017 og um mitt ár 2018 átti fyr­ir­tækið of lítið eigið fé til að takast á við þá stöðu sem var uppi.

Frá haustið 2018, þegar íslenskir fjöl­miðlar birtu gögn um veru­lega dapra fjár­hags­stöðu WOW air, var félagið í líf­róðri. Í raun hafði starf­semi félags­ins dreg­ist saman um helm­ing áður en það hætti loks starf­semi, frá því hún var umfangs­mest, en þá var félagið að flytja til lands­ins 600 til 700 þús­und erlenda ferða­menn á ári. Flug­vél­unum sem það not­aði hafði fækkað úr 24 í 11.

Þetta dugði ekki til og WOW air vant­aði enn mikið fjár­magn til að lifa af. Þrátt fyrir margra mán­aða leit og ótelj­andi fundi með fjár­festum fékkst eng­inn til að leggja WOW air til það fé sem vant­aði upp á. Á end­anum voru það leigusalar WOW air sem kyrr­settu vélar félags­ins sem leiddu til þess að það fór í þrot.

Mik­ill þrýst­ingur mynd­að­ist á stjórn­völd um að stiga inn í og leggja félag­inu til fé en mat þeirra var að það væri ekki for­svar­an­legt. Sig­urður Ingi Jóhanns­son, ráð­herra sam­göngu­mála, sagði í sjón­varps­þætt­inum 21 á Hring­braut 6. apríl síð­ast­lið­inn að það hefði verið rétt ákvörðun að láta WOW air falla.

Það mat hefði byggt á umfangs­­mik­illi ráð­­gjöf, meðal ann­­ars erlendis frá. „Ég held að það hafi verið rétt, ekki síst í ljósi þess að tvö fyr­ir­tæki á mark­aði, Icelandair í tvígang og Indigo Partners, fóru í nákvæm­­lega sömu skoðun um hvort þeir ættu að fara inn í þetta. En mátu að það væri ekki skyn­­sam­­legt og of mikil áhætta fólgin í því fyrir þau fyr­ir­tæki.“

Skyn­sam­legra hefði verið fyrir rík­ið, ef það vildi fara í flug­rekst­ur, að stofna sitt eigið flug­fé­lag frá grunni en að taka yfir WOW air.

Hver var nið­ur­stað­an?

Þótt WOW air hafi farið í þrot er síð­asti kafl­inn í sögu þessa flug­fé­lags ekki enn að fullu skrif­að­ur. Skúli Mog­en­sen, sem stofn­aði, stýrði og átti WOW air, hefur ásamt öðrum fyrr­ver­andi lyk­il­stjórn­endum farið víða að und­an­förnu með við­skipta­á­ætlun sem felur í sér end­ur­reisn WOW air. Eina sem vantar er umtals­vert af ann­arra manna pen­ing­um.

Einn slíkur fjár­festa­fundur fór fram 8. apr­íl. Á meðal þeirra sem sátu hann voru, sam­kvæmt heim­ildum Kjarn­ans Pálmi Har­alds­­son, fyrr­ver­andi eig­andi Iceland Express Jón Ásgeir Jóhann­es­­son, fjár­­­fest­ir­inn Guðni Eirík­s­­son, Bogi Guð­­munds­­son, stjórn­­­ar­­for­­maður Bustra­vel Iceland, full­trúi úr eig­enda­hópi Kea­hót­ela og ýmsir aðrir tengdir íslenskri ferða­­þjón­­ustu. Alls voru vel á annan tug aðila á fund­inum þegar teymið sem var á vegum Skúla og Arct­ica Fin­ance, ráð­gjafa hans, var með talið.

Hugmyndin er að end­ur­reisa WOW air með því að kaupa ýmis verð­­mæti úr þrota­­búi WOW air, meðal ann­­ars vöru­­merkið og bók­un­­ar­­kerf­ið. Svo er stefnt að því að taka þátt í leig­u­verk­efnum í tólf vikur fyrir stórt evr­­ópskt flug­­­fé­lag en frá júnílokum 2019 á hið end­­ur­reista félag að fljúga til 13 áfanga­­staða í Evr­­ópu og Banda­­ríkj­un­um.

Upp­­runa­­lega á að gera þetta með því að nota fimm Air­bus-­­vélar en strax á næsta ári á þeim að fjölga í sjö og svo í tíu vorið 2021. Sam­­kvæmt áætlun á hið nýja WOW air að geta flutt tæp­­lega 600 þús­und far­þega á síð­­­ari helm­ing þessa árs, um 1,5 millj­­ónir á næsta ári og rúm­­lega tvær millj­­ónir árið 2021. Til sam­an­­burðar flutti WOW air 3,5 millj­­ónir far­þegar í fyrra.

Til þess að láta þessa hug­­mynd ganga upp þá hafa Skúli og teymið hans, ásamt full­­trúum frá Arct­ica Fin­ance, verið að funda með fjöl­­mörgum fjár­­­festum síð­­­ustu vik­­urn­­ar. Þeim vantar nefn­i­­lega 40 millj­­ónir dali, um 4,8 millj­­arða króna, til að láta dæmið ganga upp. Ef ein­hver er til­­­bú­inn að leggja þeim til það fé eru Skúli og lyk­il­­stjórn­­end­­urnir til­­­búnir að láta við­kom­andi eftir 49 pró­­sent í end­­ur­reistu flug­­­fé­lagi á móti 51 pró­­sent hlut Skúla og hóps­ins í kringum hann. Sá hópur skuld­bindur sig líka til að taka á sig 30 pró­­sent launa­­lækkun frá því sem áður var. Vænt­an­­legir fjár­­­festar fá einnig svo­­kall­aðan „fyrstur inn, fyrstur út“ fyr­ir­vara, sem þýðir að þeir fá fjár­­­fest­ingu sína end­­ur­greidda að fullu áður en að hluta­­fénu verður skipt upp milli þeirra og WOW-hóps­ins.

Enn sem komið er hefur ekki hlaupið á snærið hjá Skúla og félögum og lík­urnar á því að WOW air verði end­ur­reist minnka með hverjum deg­inum sem líð­ur.