Árið 2006 voru 28,5 prósent allra íbúða á landinu í eigu annað hvort einstaklinga eða lögaðila sem áttu fleiri en eina íbúð. Það hlutfall hækkaði umtalsvert næstu árin á eftir og var orðið 31,7 prósent árið 2008.
Síðustu ár hefur það haldist nokkuð stöðugt í kringum 34 til 35 prósent og var í lok síðasta mánaðar 35,1 prósent. Um er að ræða fullbúnar íbúðir en þær voru, samkvæmt tölum Þjóðskrár 148.425 um liðin mánaðamót. Því eru alls 52.079 íbúðir í eigu einstaklinga eða lögaðila sem eiga fleiri en eina íbúð.
Þetta má lesa úr upplýsingum um eignarhald íbúða sem Þjóðskrá hóf að birta í síðasta mánuði.
Íbúðir sem eru í eigu einstaklinga sem eiga fleiri en eina íbúð, og þar af leiðandi eignir umfram þá sem þeir búa í, eru nú 30.713. Þeim hefur fjölgað um 9.031 frá árinu 2006, eða 41 prósent. Ef horft er lengra aftur, til ársins 2000, hefur þeim fjölgað um 13.838, eða 82 prósent.
Til samanburðar hefur þeim einstaklingum sem eiga eina íbúð fjölgað um tólf prósent frá árinu 2006 og um tæplega 22 prósent frá aldamótum.
Íbúðir sem eru í eigu lögaðila sem eiga fleiri en eina íbúð, til að mynda leigufélaga, eru nú 21.366 talsins. Árið 2006 voru þær 12.503 og því hefur þeim fjölgað um 71 prósent á 15 árum. Frá aldarmótum hefur þeim fjölgað um 12.213, eða 133 prósent.
Greiðslubyrði sem teljast má íþyngjandi
Í árlegri könnun Húsnæðis- og mannvirkjastofnunar (HMS) á íslenska leigumarkaðnum, sem framkvæmd var frá júní til september 2021 og nær til einstaklinga 18 ára og eldri sem eru á leigumarkaði á landinu öllu, kom fram að hlutfall ráðstöfunartekna allra leigjenda sem fer í leigu sé nú 45 prósent. Það var 40 prósent 2019. Samkvæmt HMS gefur það hlutfall til kynna mjög mikla greiðslubyrði að meðaltali sem teljast megi íþyngjandi. Í umfjöllun um könnunina er þó tekið fram að aukninguna á hlutfallinu megi að hluta til skýra með því að tekju- og eignameiri leigjendur náðu að komast af leigumarkaði og yfir í eigið húsnæði á tímabilinu.
Hlutfall þeirra sem greiddi helming eða meira af ráðstöfunartekjum sínum í leigu var hins vegar langhæst hjá einkareknum leigufélögunum, samtals 44 prósent. Til samanburðar var það hlutfall 26 prósent hjá óhagnaðardrifnum leigufélögum og 23 prósent hjá þeim sem leigðu af ættingjum eða vinum.
Kalla eftir stórátaki í húsnæðismálum
Í umsögn sinni um fyrirliggjandi fjárlagafrumvarp kallar Alþýðusamband Íslands (ASÍ) eftir stórátaki í húsnæðismálum og lýsir yfir verulegum vonbrigðum með litla umfjöllun og skort á aðgerðum til að bregðast við stöðunni á húsnæðismarkaðnum. Þar segir að íslenskur leigumarkaður sé óskipulagður og hlutfall óhagnaðardrifins húsnæðis lítið, leigjendur njóti takmarkaðrar verndar og hafa veika samningstöðu. Í yfirlýsingu stjórnvalda til stuðnings kjarasamningum 2019 hafi verið boðaðar umbótaaðgerðir á leigumarkaði sem ekki hafi verið fylgt eftir.
ASÍ segir frumvarpið geria einungis ráð fyrir 2,9 prósent aukningu í húsnæðisstuðning og að ekki séu gerðar breytingar á fyrirliggjandi forsendu um fjármögnun uppbyggingu óhagnaðardrifinna leiguíbúða, þrátt fyrir að allir stjórnmálaflokkar hafi verið sammála fyrir kosningar um þörfina á auknum framlögum til almenna íbúðakerfisins. „Fyrirséð er að leigumarkaður verði fyrir áhrifum hækkunar húsnæðisverðs, aukins hagvaxtar, fjölgunar ferðamanna og auknum búferlaflutningum. Leiguverð hækkaði þannig umfram verðlag á árunum 2011- 2019, og umfram vísitölu launa.
Samkvæmt tölum frá OECD sem vitnað er í í umsögn ASÍ eru um 43 prósent af leigjendum í neðsta tekjufimmtungi að glíma við íþyngjandi húsnæðiskostnað.
