Ekk­ert rann­sókn­aremb­ætti hefur rann­sakað 500 millj­óna evra neyð­ar­lán sem Seðla­banki Íslands veitti Kaup­þingi 6. októ­ber 2008. Rann­sókn­ar­nefnd Alþingis skoð­aði lán­veit­ing­una ítar­lega en hún var ekki á meðal þeirra mála sem nefndin til­kynnti til rík­is­sak­sókn­ara þegar hún lauk störf­um.

Sam­kvæmt lögum um starf­semi nefnd­ar­innar átti hún að til­kynna rík­is­sak­sókn­ara um öll mál „ef grunur vaknar við rann­sókn nefnd­ar­innar um að refsi­verð hátt­semi hafi átt sér stað og tekur hann ákvörðun um hvort rann­saka beri málið í sam­ræmi við lög um með­ferð saka­mála“.

Emb­ætti sér­staks sak­sókn­ara hefur enn­fremur ekki form­lega rann­sakað mál­ið, en það getur tekið mál upp að eigin frum­kvæði.  Fjár­laga­nefnd Alþingis fjall­aði lengi um málið og kall­aði eftir ýmsum upp­lýs­ingum um það, en á vegum hennar fór ekki fram form­leg rann­sókn.

Kost­aði skatt­greið­endur 35 millj­arða króna

Kjarn­inn greindi frá því 2. októ­ber síð­ast­lið­inn að skatt­greið­endur hafi tapað 35 millj­örðum króna á lán­veit­ing­unni. Ástæðan er sú að veðið sem var sett fyrir henni, danski FIH bank­inn, reynd­ist fjarri því jafn verð­mætur og haldið var fram við veit­ingu láns­ins.

Hreiðar Már Sig­urðs­son, fyrrum for­stjóri Kaup­þings, sprengdi málið síðan upp í aðsendri grein í Frétta­blað­inu í síð­ustu viku þar sem hann sagði að Seðla­bank­inn hefði ekki gengið frá veð­setn­ingu FIH bank­ans til sín og að engin lána­skjöl hafi verið und­ir­rituð vegna láns­ins fyrr en mörgum dögum eftir að lánið var lagt inn á Kaup­þing. Frétta­blaðið sló grein­inni upp á for­síðu og hún vakti mikla athygli.

Hreiðar Már Sig­urðs­son, fyrrum for­stjóri Kaup­þings, skrif­aði grein í Frétta­blaðið í lok síð­ustu viku sem vakti mikla athygl­i.

Í kjöl­farið var sú hug­mynd viðruð víða, meðal ann­ars af hag­fræð­ingnum Ólafi Arn­ars­syni, að lán­veitn­ing Seðla­bank­ans til Kaup­þings væru alveg eins umboðs­svik eins og þau brot sem stjórn­endur við­skipta­bank­anna hafa verið ákærðir fyrir af emb­ætti sér­staks sak­sókn­ara og snúa að óvar­legum lán­veit­ingum þeirra.

Seðla­bank­inn segir Hreiðar Má vera að ljúga

Seðla­bank­inn svar­aði grein Hreið­ars Más sam­dæg­urs og sagði að hann væri að ljúga.

Í yfir­lýs­ingu sagði að starfs­menn bank­ans hefðu strax gengið í „að full­vissa sig um að veðið fyrir lán­inu til Kaup­þings stæði til reiðu og lög­maður Kaup­þings gerði hlut­hafa­skrá í Dan­mörku strax við­vart um að Seðla­bnak­inn væri að taka veð í öllum hlutum FIH-­bank­ans. Veð­gern­ing­ur­inn var full­klár­aður fyrir lok við­skipta­dags og rétt­ar­vernd veðs­ins hafði þá verð að fullu tryggð. Stjórn­endur Kaup­þings und­ir­rit­uðu gern­ing­inn fyrir lok við­skipta­dags 6. októ­ber. Þannig að full­yrð­ingar um að ekki hafi verið gengið frá veð­setn­ingu fyrr en mörgum dögum seinna eru rang­ar“.

Davíð Odds­son skrif­aði harð­ort Reykja­vík­ur­bréf í sunnu­dags­út­gáfu Morg­un­blaðs­ins þar sem hann tætir í sig grein Hreið­ars Más.

Davíð Odds­son, fyrrum for­maður banka­ráðs Seðla­banka Íslands og núver­andi rit­stjóri Morg­un­blaðs­ins, átti síðan síð­asta orðið þegar hann lagði Reykja­vík­ur­bréfið í síð­ustu sunnu­dags­út­gáfu blaðs­ins undir það að hafna því sem Hreiðar Már hafði sagt í grein sinni og tæta í sig Frétta­blaðið í leið­inni. Þar sagði Dav­íð: „Í gær var birt yfir þvera for­síðu Frétta­blaðs­ins lyga­frétt með við­eig­andi myndum um stofnun og raunar ein­stak­ling sem öll fjöl­miðla­sam­steypan hefur haft veiði­leyfi á síðan ítök núver­andi eig­enda hófust þar, þótt um hríð væri logið til um eign­ar­hald­ið[...]Eitt sím­tal við við­kom­and­i, ­stofn­un­ina eða ein­stak­ling­inn hefð­i ­tryggt að blaðið yrði ekki sér til­ ­skammar með breið­síðu sinn­i“.

Sím­tal­ið milli Dav­íðs og Geirs

Sím­tal Geirs H. Haar­de, þáver­andi for­sæt­is­ráð­herra, og Dav­íðs Odd­son­ar, þáver­andi for­manns banka­stjórnar Seðla­bank­ans, sem fram fór sama dag og neyð­ar­lánið til Kaup­þings var veitt hefur aldrei verið birt opin­ber­lega. Því liggur ekki fyrir hvort það geti varpað ein­hverju ljósi á atburð­ar­rás sem á end­anum kost­aði íslenska skatt­greið­endur 35 millj­arða króna.

Ástæða þess að sím­talið hefur ekki verið birt opin­ber­lega er sú að Geir hefur ekki heim­ilað það með þeim rökum að hann hafi ekki vitað að það hefði verið tekið upp og að sam­töl við for­sæt­is­ráð­herra við svona aðstæður ættu aldrei að vera tekin upp.

Ýmsir hafa hins vegar séð útskrift af sím­tal­in­u. Þeirra á meðal eru þrír ein­stak­lingar sem sátu í  Úr­skurð­ar­nefnd um upp­lýs­inga­mál árið 2012 og ein­hverjir starfs­menn Umboðs­manns Alþing­is.