Gyð­ingar í Evr­ópu eru ótta­slegnir vegna ódæð­anna í París í síð­asta mán­uði og Kaup­manna­höfn um síð­ustu helgi. Þeir segja andúð á gyð­ingum í mörgum Evr­ópu­löndum fara vax­andi og ótt­ast hið versta.

Gyð­ingar í mörgum Evr­ópu­löndum segj­ast um langt skeið hafa fundið fyrir vax­andi andúð í sinn garð. Þessi andúð birt­ist með ýmsu móti: veist sé að þeim á götum úti og hróp séu gerð að þeim, hnýtt sé í þá í versl­un­um, þeir fái í auknum mæli alls kyns hót­anir á net­inu, harð­ari tónn en áður sé í greinum sem birt­ast í fjöl­miðlum og í umræðu­þáttum í útvarpi og sjón­varpi.

Þegar leitað er skýr­inga svara margir því til að fram­koma Ísra­ela gagn­vart Palest­ínu­mönnum sé ein helsta orsök­in. Þótt margir gyð­ingar vilji kannski ekki bein­línis taka undir þessar skýr­ingar segja þeir að hót­unum í sinn garð hafi fjölgað mjög eftir átökin á Gasa síð­ast­liðið sum­ar. Þar gengu Ísra­elar mjög hart fram gegn Palest­ínu­mönnum og þegar átök­unum lauk, eftir 50 daga, lágu rúm­lega 2100 Palest­ínu­menn í valnum (72 Ísra­elar féllu) og bær­inn Beit Hanoun nyrst á Gasa strönd var nán­ast rústir einar eftir árásir Ísra­ela.

Þótt gyð­ingar í Evr­ópu hafi vita­skuld ekki komið nærri þessum átökum og beri þar enga ábyrgð bitnar reiði fólks í mörgum löndum á þeim. Þessi andúð, eða hat­ur, hefur auk­ist jafnt og þétt á und­an­förnum árum og kostað manns­líf; í mars 2012 voru þrjú börn og kenn­ari myrt við skóla gyð­inga í Tou­louse í Frakk­landi, í maí í fyrra lét­ust þrír þegar franskur maður hóf skyndi­lega skot­hríð á gyð­inga­safn­inu í Brus­sel og einn lést síðar af sárum sín­um.

Árásin á mat­vöru­versl­un­ina í París er flestum í fersku minni eins og árásin á bæna­hús gyð­inga hér í Kaup­manna­höfn um síð­ustu helgi. Þótt sami maður og réðst á bæna­húsið hafi verið að verki við Krudttønden á Aust­ur­brú, er ekki beint hægt að tengja það til­ræði við gyð­inga­hat­ur, sama gildir um ódæð­is­verkin á rit­stjórn­ar­skrif­stofum Charlie Hebdo. Þar var það tján­ing­ar­frelsið sem vegið var að.

Frá sam­stöðu­fundi í kjöl­far hryðju­verka­árásanna í Par­ís.

Alls staðar sama sagan  

Fjöl­menn­ustu sam­tök gyð­inga í Evr­ópu, European Jewish Associ­ation, segja sömu sög­una blasa við hvert sem landið sé. Gyð­ingar séu alls staðar skot­spónn og þeir ótt­ist um líf sitt. Sam­tökin hafa lengi barist fyrir því að gyð­ingar njóti auk­innar verndar og gæslu, til dæmis við sam­komu- og bæna­hús, skóla og aðra staði þar sem gyð­ingar koma sam­an.

Tals­menn sam­tak­anna segja yfir­völd í flestum löndum hafi lítið gert með við­var­anir en eftir atburði síð­ustu vikna muni það von­andi breyt­ast. „Við erum Danir þótt við séum jafn­framt gyð­ing­ar,“ sagði Dan Ros­en­berg Asmus­sen, for­maður sam­taka gyð­inga í Dan­mörku í við­tali, „við eigum sama rétt og aðrir borg­arar á því að öryggis okkar sé gætt.“ Lög­reglan segir að örygg­is­gæsla við sam­komu­staði og bæna­hús gyð­inga hafi verið aukin eftir hryðju­verkin í París en gyð­ingar segj­ast ekki hafa séð þess nein merki.

„Þið eigið að koma heim“

Benja­min Net­anya­hu, for­sæt­is­ráð­herra Ísra­els, lét þessi orð falla eftir atburði síð­ustu helgar hér í höf­uð­borg Dan­merk­ur. Danskur gyð­ingur sagði að ef þessi orð hefðu verið látin falla við aðrar aðstæður hefðu þau „nán­ast verið eins og mis­heppn­aður brand­ari.“ „Við erum Danir og eigum heima í Dan­mörku.“

Orð Net­anyahu ber að skoða í ljósi þess að hann stendur í kosn­inga­bar­áttu og vil styrkja ímynd sína sem hinn ábyrgi lands­fað­ir. En þetta „heima“ hvað er það og hvernig er það? Svarið við þess­ari spurn­ingu fer eftir því hver er spurð­ur. Á síð­asta ári fluttu til dæmis helm­ingi fleiri frá Ísr­ael til Dan­merkur en frá Dan­mörku til Ísra­els. Þá vaknar spurn­ingin hvernig standi á því?

Svarið er oft­ast á þá leið að lífið í Ísr­ael sé ekki neinn dans á rós­um. Lífs­kjörin allt önnur og lélegri en víð­ast hvar í Evr­ópu, ekki síst sam­an­borið við Norð­ur­lönd­in. Einn sem við var rætt í dönskum fjöl­miðli sagði að hann gæti ekki þolað fram­komu Ísra­ela gagn­vart Palest­ínu­mönnum á sama tíma og Ísra­elar kvört­uðu undan fram­komu og við­móti ann­arra gagn­vart þeim. „Maður veit aldrei hvað mætir manni á næsta götu­horn­i,“ sagði einn sem flutti frá Ísr­ael til Dan­merkur fyrir skömmu.

Við erum sjálfir mestu ras­ist­arnir

„Ísra­elar segja margar þjóðir ras­ista, sjálfir erum við mestu ras­ist­arn­ir,“ sagði annar gyð­ingur í sam­tali við danskan net­miðil

„Ég þoli ekki þetta tal um að allir séu á móti okkur Ísra­els­mönn­um,“ sagði ann­ar. „Við erum léleg fyr­ir­mynd, troðum á Palest­ínu­mönnum og það veit allur heim­ur­inn. Árlega flytja mun fleiri frá Ísr­ael til Dan­merkur en frá Dan­mörku til Ísra­els og sömu sögu er að segja um mörg önnur lönd.“

For­maður sam­taka gyð­inga í Dan­mörku sagði það umhugs­un­ar­efni og áhyggju­efni að æ fleiri þjóðir snú­ist nú gegn Ísr­ael á alþjóða­vett­vangi og spurði: „Er það ekki Ísra­elum sjálfum að kenna að svo margir hata þá og fyr­ir­líta, hafa þeir haldið rétt á spil­un­um?“