Þótt líf­eyr­is­sjóðir eigi tæpan helm­ing alls hluta­fjár í Icelandair Group, og raunar stóran hluta eig­in­fjár í íslensku atvinnu­lífi, er ýmis­legt sem mæli á móti því að þeir leggi meira fé í rekstur félags­ins. Stór hluti í einu flug­fé­lagi sé til að mynda vara­samur út frá sjón­ar­miðum um áhættu­dreif­ingu. Þá átti fyrri fjár­fest­ing hluta sjóð­anna í Icelandair Group, þegar félagið var fjár­hags­lega end­ur­skipu­lagt eftir banka­hrun­ið, sér stað þegar til staðar voru fjár­magns­höft sem gerðu líf­eyr­is­sjóðum ekki kleift að fjár­festa í útlönd­um. Fjár­fest­ingin var því ekki til komin vegna þess að Icelandair Group hefði verið besti fjár­fest­inga­kostur sem til væri. 

Þetta er á meðal þess sem fram kemur í grein Sig­urðar Jóhann­es­son­ar, for­stöðu­manns Hag­fræði­stofn­unnar Háskóla Íslands, sem birt­ist í síð­asta tölu­blaði Vís­bend­ingar sem barst áskrif­endum í lok síð­ustu viku.

­Sig­urður segir þar að nú sé þrýst á líf­eyr­is­sjóði að taka þátt í end­ur­fjár­mögnun Icelandair Group með þjóð­ar­hag í huga. „Hags­munir Icelandair fara vissu­lega saman við hags­muni margra félaga í íslenskum líf­eyr­is­sjóð­um, en einu hags­mun­irnir sem sam­eina alla sjóðs­fé­laga eru að sjóð­irnir ávaxt­ist vel og geti borgað góðan líf­eyri. Besta leiðin til þess að draga úr óvissu um líf­eyr­is­greiðslur á kom­andi árum er senni­lega að sjóð­irnir beini hluta­bréfa­kaupum sínum til útlanda. Aðrir fjár­festar hér á landi ráða lík­lega ekki yfir jafn­miklu fé og líf­eyr­is­sjóð­ir, en um þá gilda sömu rök: Lík­ast til er ekki skyn­sam­legt að þeir leggi mikið undir í íslensku flug­fé­lag­i.“

Ættu að sækja nýtt hlutafé til útlanda

Að mati Sig­urðar liggur bein­ast við að sækja nýtt hlutafé í Icelandair til útlanda. „Vissu­lega getur brugðið til beggja vona um gengi hluta­bréfa í félag­inu, en þau þurfa ekki að vera slæm fjár­fest­ing fyrir fjár­fest­ing­ar­sjóði sem eiga eignir víða. Eng­inn vafi er á að áfram verður flogið til Íslands. Icelandair er í betri stöðu en önnur félög í Íslands­flugi vegna þekk­ingar innan félags­ins á mark­að­inum og vel­vildar sem félagið nýt­ur.“ 

Ríkisábyrgð vegna lána Icelandair myndi bæt­ast við aðrar björg­un­ar­að­gerðir rík­is­ins við íslenskt atvinnu­líf, en um miðjan maí var talið að þær næmu sam­tals 350 millj­örðum króna. Sig­urður segir að almenn sam­staða virð­ist vera um þær ef marka megi umræður í fjöl­miðlum og umsagnir um frum­vörp stjórn­ar­inn­ar. Alltaf veki til dæmis athygli þegar Við­skipta­ráð fagni miklum fjár­út­látum úr rík­is­sjóði og biður um meira. „Á mörgum má skilja að við þessar aðstæður sé allur stuðn­ingur rík­is­sjóðs við fyr­ir­tæki góð­ur. Þær ákvarð­anir reyn­ast ekki alltaf vel, sem teknar eru í slíku and­rúms­lofti. Hollt er að staldra við og spyrja hvað lands­menn hafa upp úr því að styðja meira við félagið en orðið er. Ýmis­legt tap­ast ef Icelandair verður gjald­þrota. End­ur­reist félag með nýja kenni­tölu mundi til dæmis greiða hærra áhættu­á­lag á vexti en Icelanda­ir. Á móti má spyrja hvort kostn­aður flug­fé­laga eigi ekki að end­ur­spegla raun­veru­legan kostnað við áhættu í rekstr­in­um. Í þessu sam­bandi má nefna að flug­véla­bensín hefur verið und­an­þegið kolefn­is­gjald­i.“

Umhverf­is­vernd­ar­sam­tök séuá meðal fárra sem mót­mæli nú rík­is­stuðn­ingi við flug­fé­lög. En einnig megi benda á að end­ur­skipu­lagn­ing á flug­mark­aði taki tíma. „Brott­hvarf Icelandair tefur fyrir upp­bygg­ingu ferða­þjón­ustu á næstu miss­er­um. Rök af þessu tagi verður að vega á móti kostn­aði sem stuðn­ingur við félagið leggur á skatt­greið­end­ur.“

Hvað ger­ist ef Icelandair á ekki fyrir skuld­um? 

Sig­urður segir í grein­inni að ekki sé víst að Icelandair hætti rekstri þó að það fari í þrot. For­ræði félags­ins fær­ist þá um sinn til lán­ar­drottna og fram­tíð þess yrði í höndum þeirra. „Þeir verða að svara spurn­ingum eins og: Fáum við meira upp í skuld­irnar með því að selja eignir eða halda rekstr­inum áfram? Er rekstr­inum kannski betur borgið í höndum nýrra stjórn­enda? Flug­vélar eru ekki í háu verði þessa dag­ana. Vand­ræði félags­ins verða ekki heldur rakin til mis­taka í rekstr­in­um. Ekki kæmi á óvart að lán­ar­drottnar semji við fyrri stjórn­endur um að halda rekstr­inum áfram, þó að engir rík­is­styrkir komi til.“

Hægt er að ger­­­ast áskrif­andi að Vís­bend­ingu hér.