Laun hafa hækkað í kjölfar farsótta

Spænska veikin leiddi til launahækkana og mikils hagvaxtar fyrir eftirlifendur, samkvæmt rannsóknum hagfræðinga. Hins vegar ætti ekki að búast við eins þróun í kjölfar COVID-19.

Bráðarbirgðaspítali í Kansas í Bandaríkjunum á tímum spænsku veikinnar.
Bráðarbirgðaspítali í Kansas í Bandaríkjunum á tímum spænsku veikinnar.
Auglýsing

Mann­skæðum far­sótt­um, líkt og spænsku veik­inni, Svarta­dauða og Asíuflens­unni, fylgir gjarnan langt tíma­bil launa­hækk­ana og lægri vaxta. Þó er ekki hægt að búast við að sú verði raunin eftir að COVID-19 far­sótt­inni lýk­ur, þar sem hún hefur ekki valdið eins mörgum dauðs­föll­u­m. 

Þetta skrifar Gylfi Zoega hag­fræði­pró­fessor í nýrri jóla­út­gáfu Vís­bend­ing­ar, sem hægt er að lesa hér. Í grein sinni fer Gylfi yfir efna­hags­legar afleið­ingar far­sótta síð­ustu alda og hag­fræði­rann­sóknir tengdum þeim. 

Sam­kvæmt þeim virð­ist spænska veikin hafa leitt til skamm­vinnrar kreppu og langs hag­vaxt­ar­skeiðs, bæði hér­lendis og erlend­is, fyrir öld síð­an. Sömu sögu er að segja um aðrar stórar far­sótt­ir, en nýleg rann­sókn benti til þess að far­sóttum sem valda að minnsta kosti 100 þús­und dauðs­föllum fylgi tíma­bil hærri launa og lægri sem geti varið í ára­tug­i. 

Auglýsing

Mögu­leg ástæða launa­hækk­un­ar­innar er sú að vinnu­færu fólki hefur fækkað vegna far­sótt­ar­innar og verður því fram­lag þeirra sem eftir lifa verð­mæt­ari heldur en áður. Sömu­leiðis eykst fjár­magns­stofn þeirra sem eftir lifa, en með því minnkar fórn­ar­kostn­aður fjár­magns og vextir lækk­a. 

„Vegna þess að COVID far­sóttin hefur sem betur fer ekki valdið eins mörgum dauðs­föllum og spænska veikin er ekki hægt að búast við því að laun hækki eða arð­semi fjár­magns lækki á næstu árum eins og gerð­ist í kjöl­far ban­væn­ustu far­sótt­anna,“ bætir Gylfi þó við. Hins vegar segir hann að efna­hags­lífið muni smám saman kom­ast í eðli­legra horf þegar bæði fram­boðs- og eft­ir­spurn­ar­á­hrif yfir­stand­andi far­sóttar fjara út.

Hægt er að ger­ast áskrif­andi að Vís­bend­ingu með því að smella hér.

Við þurfum á þínu framlagi að halda

Þú getur tekið beinan þátt í að halda úti öflugum fjölmiðli.

Við sem vinnum á ritstjórn Kjarnans viljum hvetja þig til að vera með okkur í liði og leggja okkar góða fjölmiðli til mánaðarlegt framlag svo við getum haldið áfram að vinna fyrir lesendur, fyrir fólkið í landinu.

Kjarninn varð níu ára í sumar. Þegar hann hóf að taka við frjálsum framlögum þá varð slagorðið „Frjáls fjölmiðill fyrir andvirði kaffibolla“ til og lesendur voru hvattir til að leggja fram í það minnsta upphæð eins kaffibolla á mánuði.

Mikið vatn hefur runnið til sjávar á þeim níu árum sem Kjarninn hefur lifað. Í huga okkar á Kjarnanum hefur þörfin fyrir fjölmiðla sem veita raunverulegt aðhald og taka hlutverk sitt alvarlega aukist til muna.

Við trúum því að Kjarninn skipti máli fyrir samfélagið.

Við trúum því að sjálfstæð og vönduð blaðamennska skipti máli.

Ef þú trúir því sama þá endilega hugsaðu hvort Kjarninn er ekki allavega nokkurra kaffibolla virði á mánuði.

Vertu með okkur í liði. Þitt framlag skiptir máli.

Ritstjórn Kjarnans: Sunna Ósk Logadóttir, Þórður Snær Júlíusson, Erla María Markúsdóttir, Arnar Þór Ingólfsson, Eyrún Magnúsdóttir og Grétar Þór Sigurðsson.


Já takk, ég vil styrkja Kjarnann!
Þorbjörn Guðmundsson
Er íslenska velferðarkerfið ekki lengur griðarstaður þeirra sem minnst hafa?
Kjarninn 11. janúar 2023
Takk fyrir og sjáumst á nýjum miðli á föstudag
Bréf frá ritstjóra Kjarnans vegna sameiningar við Stundina og þess að nýr framsækinn fréttamiðill verður til í lok viku.
Kjarninn 11. janúar 2023
Sverrir Albertsson
Vatn á myllu kölska
Kjarninn 11. janúar 2023
Lögreglumenn standa vörð um gröfurnar í námunni.
Berjast fyrir þorpi á barmi hengiflugs
Lítið þorp í Rínarlöndum Þýskalands er allt komið í eigu kolarisa. Fyrirtækið ætlar sér að mylja niður húsin og stækka kolanámu sína sem þegar þekur um 80 ferkílómetra. Þetta þykir mörgum skjóta skökku við í heimi sem berst við loftslagsbreytingar.
Kjarninn 10. janúar 2023
Arnþrúður Karlsdóttir, útvarpsstjóri Útvarps Sögu.
Útvarp Saga telur fjölmiðlastyrki skapa tortryggni og bjóða upp á frændhygli
Fjögur fjölmiðlafyrirtæki hafa til þessa skilað inn umsögnum um frumvarp Lilju Alfreðsdóttur menningar- og viðskiptaráðherra, sem mun að óbreyttu framlengja núverandi styrkjakerfi til fjölmiðla.
Kjarninn 10. janúar 2023
Sólveig Anna Jónsdóttir formaður Eflingar.
Viðræðum slitið og Efling undirbýr verkfallsaðgerðir
Samtök atvinnulífsins hafa hafnað gagntilboði Eflingar um skammtímakjarasamning, sem kvað á um meiri launahækkanir en SA hefur samið um við aðra hópa á almennum vinnumarkaði til þessa. Efling undirbýr nú verkfallsaðgerðir.
Kjarninn 10. janúar 2023
Palestínski fáninn á lofti í mótmælum í Reykjavík. Ísraelskri lögreglu hefur nú verið fyrirskipað að rífa fánann niður á almannafæri.
Fánabann og refsiaðgerðir í Palestínu í kjölfar niðurstöðu Sameinuðu þjóðanna
Degi eftir að ný ríkisstjórn tók við völdum í Ísrael samþykkti allsherjarþing Sþ að fela Alþjóðadómstólnum í Haag að meta lögmæti hernáms Ísraelsríkis á Vesturbakkanum. Síðan þá hefur stjórnin gripið til refsiaðgerða og nú síðast fánabanns.
Kjarninn 10. janúar 2023
Gríðarlega mikil dæling á sandi á sér stað í Landeyjahöfn á hverju ári. Markarfljótið ber hundruð þúsunda tonna af jarðefnum út í sjó og það á til að safnast upp í mynni hafnarinnar.
Vilja sjúga sand af hafsbotni í stórum stíl og flytja út
Eftirspurn eftir íslenskum jarðefnum er gríðarleg ef marka má framkomin áform erlendra stórfyrirtækja um nýtingu þeirra. Vinsældir hafnarinnar í Þorlákshöfn eru samhliða mjög miklar.
Kjarninn 10. janúar 2023
Meira úr sama flokkiInnlent