Framtíð Keldna, Tilraunastöðvar Háskóla Íslands í meinafræði er í Keldnalandinu, þar sem stofnunin hefur verið staðsett allt frá stofnun árið 1948. Þetta segir Sigurður Ingvarsson, forstöðumaður stofnunarinnar og prófessor við læknadeild HÍ, að hafi verið niðurstaðan úr nýlegri stefnumótunarvinnu sem ráðist var í hjá stofnuninni og allir starfsmenn Keldna tóku þátt í, auk ytri ráðgjafa.
Sigurður segir einnig, í samtali við Kjarnann, að háskólastofnunin geri kröfu um það að fá að vera aðili að öllum viðræðum sem lúta að framtíðarskipulagi á svæðinu og að ábati af sölu landsins renni að hluta til uppbyggingarstarfs að Keldum, bæði hvað varðar húsakost og tæki.
Ljóst er á forstöðumanninum að Keldnafólk telur að gengið hafi verið fram hjá sér í þeim ákvörðunum sem teknar hafa verið um landið á síðustu misserum. Í erindi sem Sigurður sendi á Lilju Alfreðsdóttur mennta- og menningarmálaráðherra í upphafi þessa mánaðar er þessari skoðun og kröfum háskólastofnunarinnar komið formlega á framfæri.
„Óboðlegt“ samráðsleysi við stofnunina
Sigurður segir í erindinu að honum þyki „óboðlegt“ að Tilraunastöðinni hafi ekki verið gefinn kostur á því að koma að lagasetningu sem snerti framtíð Keldnalandsins og umræðu um málið í fyrra og hvetur mennta- og menningarmála til þess að verja hagsmuni stofnunarinnar.
Í samtali við Kjarnann útskýrir Sigurður að þegar opinbera hlutafélagið Betri samgöngur var stofnað síðasta sumar hafi málið fengið hálfgerða „flýtimeðferð“ hjá stjórnvöldum og ekki komið inn á samráðsgáttina. „Við höfum ekki haft neina aðkomu að þessari ráðstöfun Keldnalandsins og þessari lagasetningu og erum að gera athugasemdir svona eftirá. Það hefur verið gengið framhjá okkur,“ segir Sigurður.
Betri samgöngur ohf. hefur samkvæmt stofnsamþykktum félagsins það hlutverk að gera eins mikil verðmæti og hægt er úr landi ríkisins að Keldum og samkvæmt samningi við fjármála- og efnahagsráðuneytið á allur ábati af þróun þess og sölu að renna óskertur til samgangna á höfuðborgarsvæðinu. Þetta er á skjön við þær kröfur sem Tilraunastöðin gerir til ráðherra.
Bréf frá 1983 um forræði og forsjá landsins
Í erindi sínu vísar Sigurður til bréfs sem Tilraunastöðinni barst 26. maí 1983 frá Ingvari Gíslasyni, þáverandi menntamálaráðherra Framsóknarflokksins. Ráðherra fól þá Tilraunastöðinni umsjón og forræði með landinu í eigu ríkisins að Keldum, nema því landsvæði sem er á Keldnaholti utan um rannsóknarstofnanir atvinnuveganna.
Það ár hafði náðst svokallað Keldnasamkomulag um skiptingu landsins á milli ríkisins og Reykjavíkurborgar, eftir áralangt þref.
Tilraunastöðin geti vel starfað í blandaðri byggð
Í samtali við Kjarnann segir Sigurður að hann sjái ekkert því til fyrirstöðu að Tilraunastöðin starfi áfram að Keldum þrátt fyrir að þar byggist upp einhverskonar blönduð byggð, íbúabyggð í bland við atvinnustarfsemi, eins og talað er um að stefnt sé að. Til framtíðar er litið til þess að borgarlínuleið gangi í gegnum svæðið.
„Við sjáum nú ekki að við þurfum að fara úr Keldnalandi út af því,“ segir Sigurður. „En við viljum að þetta sé skipulagt með þarfir Tilraunastöðvarinnar í huga.“
Keldur starfa í húsakynnum sem eru um 5.000 fermetrar og húsakynnin eru mjög sérhæfð. „Hérna er til dæmis öryggisrannsóknarstofa, fullkomnasta öryggisrannsóknarstofan á landinu og aðrar rannsóknarstofur með sérhæfðum útbúnaði og hérna er krufningshús og tilraunadýraaðstaða og svo er aðstaða fyrir dýrahald hér bæði utan- og innandýra,“ segir Sigurður.
Sigurður segir að það sé heilmikið pláss sem fari undir bæði hross og kindur og beit á svæðinu og það sé einna helst það sem ekki geti þrifist innan blandaðrar byggðar til framtíðar. „Það gæti verið að við þyrftum að hafa annars staðar starfsstöð undir dýrahald stærri dýra,“ segir forstöðumaðurinn, en telur það þó ekki vandkvæðum bundið.
Húsakosturinn að vissu leyti barn síns tíma
Hann segir að Keldur hafi þó þörf á því að uppfæra tækjakostinn og viðhalda hentugu húsnæði á svæðinu til framtíðar. „Elstu húsin hérna eru orðin orðin 73 ára gömul,“ en um er að ræða rannsóknarhús og „skipulag þeirra er kannski barn síns tíma,“ segir Sigurður og bætir við að menn myndu vilja sjá uppbyggingu að Keldum til að bæta flæðið í rannsóknarumhverfinu.
Sigurður segir að stofnunin hafi séð fyrir að fá einhvern ágóða af sölu Keldnalandsins til þess að þróa húsa- og tækjakost sinn frekar og notið „afskiptalauss velvilja“ af hálfu menntamálaráðuneytisins.
„En við erum ekki með neitt í hendi með söluandvirði landsins. Það er talað um að þetta renni til samgangna hérna, Borgarlínu og fleira, og það er það sem við höfðum viljað sjá renna eitthvað hérna til uppbyggingarstarfsins hjá okkur. En það er ekkert komið á fjárlög eða neitt, það gerist ekkert fyrr en eitthvað fer á fjárlög,“ segir Sigurður.
Tæki mörg ár að skipuleggja starfið á nýjum stað
„Ég veit svo sem ekki hvenær á að fara að byggja hérna en það líða árin og það hlýtur að fara að styttast í það,“ segir Sigurður. Hann segir þó að honum hafi skilist á fulltrúum Reykjavíkurborgar til þessa að lítið myndi gerast í Keldnalandinu fram til ársins 2030.
„En það þarf að huga að framtíðinni. Svona sérhæfð starfsemi eins og okkar, ef það á að byggja upp frá einhverjum grunni þá tekur allmörg ár að fara í gegnum allt skipulag í því.“
Sigurður segir aðspurður að engar nýlegar kostnaðaráætlun liggi fyrir um hvað það gæti kostað að finna Tilraunastöðinni nýjan stað. Kostnaðaráætlun hafi verið gerð á árunum fyrir hrun um mögulega uppbyggingu stofnunarinnar á háskólasvæðinu í Vatnsmýri og hún hafi hljóðað upp á um það bil þrjá milljarða króna. Það séu þó orðnar 13 ára gamlar tölur.
Kjarninn hefur beint fyrirspurn til Lilju Alfreðsdóttur mennta- og menningarmálaráðherra um málið, meðal annars um hvort mögulegt sé að einhver hluti ágóðans af fyrirhugaðri sölu og þróun landsins renni til uppbyggingar á húsakosti og tækjum stofnunarinnar.
