Í nýrri skýrslu rík­is­lög­reglu­stjóra um skipu­lagða brota­starf­semi segir að pen­inga­þvætti sé alvar­legur vandi í íslensku sam­fé­lagi og sést það ekki síst á mik­illi fjölgun slíkra mála.

Skrif­­stofu fjár­­­mála­­grein­inga lög­­­reglu, sem sér um að rann­saka meint pen­inga­þvætti, fékk alls 2.033 ábend­ingar í fyrra. Það er 23,5 pró­­sent fleiri ábend­ingar en árið áður og 70 pró­­sent fleiri en árið 2018. Alls var pen­inga­þvætti rann­sakað í 250 málum í fyrra, sam­an­borið við 16 mál árið 2017. Algegnt er að pen­inga­þvætti sé rann­sakað sam­hliða öðrum brot­um, svo sem í tengslum við þjófn­að, fjársvik, fjár­drátt og fíkni­efna­brot.

Fjölgun mála rakin til bætts reglu­verks

­Pen­inga­þvætt­is­varnir íslenskra fjár­mála­fyr­ir­tækja hafa verið hertar á und­an­förnum árum eftir að hafa verið í ólagi árum saman og því má rekja fjölgun mála til bætts reglu­verks. Ástæður þess að ráð­ist var í að bæta reglu­verkið má meðal ann­ars rekja til árs­ins 2018 þegar alþjóð­­­­legu sam­tökin Fin­ancial Act­­ion Task Force (FATF) gáfu pen­inga­þvætt­is­vörnum Íslands fall­ein­kunn í úttekt sem skil­aði Íslandi á svo­­kall­aðan gráan lista sam­tak­anna. Umbættur voru gerðar á starf­­­­sem­inni og starfs­­­­fólki fjölgað til muna. Þá kom fram í áhættu­mati vegna pen­inga­þvættis og fjár­mögn­unar hryðju­verka sem gefið var út árið 2019 að vís­bend­ingar væru um að málum vegna pen­inga­þvættis færi fjölg­andi. Þessi ábend­ing reynd­ist rétt­mæt.

Óvíst um hversu háar upp­hæðir er að ræða

Heild­ar­upp­hæð hald­lagðra eða kyrr­settra fjár­muna í tengslum við rann­sóknir mála á pen­inga­þvætti liggur ekki fyr­ir. Fram kemur í skýrsl­unni að grein­ing­ar­deild rík­is­lög­reglu­stjóra meti það svo að bæta þurfi skrán­ingar lög­reglu er varðar kyrr­setn­ingu og hald­lagn­ingu fjár­muna í pen­inga­þvætt­is­mál­um. Vitað er að skað­semi pen­inga­þvættis og skattsvika er mikil og eru skattaund­an­skot talin nema 4% af vergri þjóð­ar­fram­leiðslu hið minnsta eða um 100 millj­örðum á ári.

Í skýrsl­unni segir enn fremur að tengsl skipu­lagðrar brota­starf­semi við rekstur lög­mætra fyr­ir­tækja birt­ist með sífellt ljós­ari hætti. Ávinn­ingur brota­starf­semi er fal­inn með því að þvætta hann í gegnum rekstur fyr­ir­tækja. Þá er það mat lög­reglu að skattaund­an­skot geti tengst svartri atvinnu­starf­semi, félags­legum und­ir­boðum og bóta­svik­um.