Tekju­missir Skatts­ins vegna þess að aðgengi að árs­reikn­ingum félaga varð gjald­frjálst um síð­ustu ára­mót er áætlað 54,5 millj­ónir króna á ári. Þetta kemur fram í svari atvinnu­vega­ráðu­neyt­is­ins við fyr­ir­spurn Kjarn­ans um málið en það var rætt á rík­is­stjórn­ar­fundi í gær­morgun þar sem Þór­dís Kol­brún R. Gylfa­dótt­ir, ráð­herra mála­flokks­ins, gerði grein fyrir tekju­miss­in­um. Hvernig þessu tekju­tapi verður mætt er nú til skoð­unar á milli ráðu­neyta. 

Í febr­úar í fyrra voru kynnt drög að frum­varpi í sam­ráðs­gátt stjórn­valda sem í fólst meðal ann­ars að árs­­reikn­ingar og sam­­stæð­u­­reikn­ingar allra félaga sem skila árs­­reikn­ingi sínum til árs­­reikn­inga­­skrár yrðu aðgeng­i­­legir almenn­ingi og fjöl­miðlum að kostn­að­­ar­­lausu á opin­beru vef­­svæði. Frum­varpið var svo sam­þykkt 29. júní 2020. Mark­mið breyt­ing­anna var að auka traust á og tryggja gagn­sæi í upp­lýs­inga­gjöf fyr­ir­tækja sem almennt má telja að séu þjóð­hags­lega mik­il­væg og varða hags­muni almenn­ings. Einnig tengd­ist frum­varpið aðgerðum á sviði kenni­tölu­flakks.

Frá byrjun árs 2021 hafa árs­reikn­ingar félaga svo verið aðgengi­legir án end­ur­gjalds á heima­síðu Skatts­ins. Hægt er að nálg­­ast alla árs­­reikn­inga í fyr­ir­tækja­­skrá Skatts­ins ­með því að smella á körfu við hlið­ina á árs­­reikn­ingi val­ins félags­. Sú breyt­ing hefur leitt til þess að Credit­info, stærsta einka­fyr­ir­tækið á þeim mark­aði sem seldi upp­lýs­ingar úr árs­reikn­inga­skrá, hætti að rukka fyrir skönnuð frum­rit af árs­reikn­ingum í febr­úar 2021. 

Töldu gjald­frjálsan aðgang kippa fót­unum undan rekstr­inum

Frum­varp rík­is­stjórn­ar­innar frá því í fyrra var ekki það fyrsta sem lagt hefur verið fram í þeim til­gangi að veita gjald­frjálst aðgengi að árs­reikn­ing­um. Björn Leví Gunn­ars­son, þing­maður Pírata, flutti frum­varp um afnám gjald­­­töku fyrir aðgang að árs­­­reikn­ingum í sept­­­em­ber árið 2017 og svo aftur í des­em­ber sama ár. Það frum­varp fór í fyrstu umræðu í efna­hags- og við­­­skipta­­­nefnd sem kall­aði eftir umsögnum um mál­ið, en rataði svo aldrei það­­­an. 

Credit­info mót­mælti þá frum­varp­inu í umsögn og sagði að upp­lýs­ingar úr árs­reikn­ingum væru fyrst og fremst nýttar af atvinn­u­líf­inu. Því væri eðli­­­legt að fólk og fyr­ir­tæki greiði fyrir þær í stað þess að „al­­­mannafé verði nýtt til að standa straum af kostn­aði við rekstur skránna.“

Emb­ætti rík­­­is­skatt­­­stjóra, sem nú er hluti af Skatt­in­um, skrif­aði einnig umsögn um frum­varpið og sagði það kippa fótum undan rekstri þess. Enn fremur líkti emb­ættið afnámi gjald­tök­unnar við það að gera aðgang að söfnum lands­ins ókeyp­­­is.

Rík­­­­is­skatt­­­­stjóri sagði í umsögn sinni að ef fyr­ir­hug­aðar laga­breyt­ingar næðu fram að ganga þá væri æski­­­­legt að veitt yrði heim­ild til að setja reglu­­­­gerð um afmörkun þeirra upp­­­­lýs­inga sem veita ætti gjald­frjálst aðgengi að og fram­­­­kvæmd hins raf­­­­ræna aðgeng­­­­is. „Hvort heldur átt er við ein­stakar upp­­­­flett­ingar almenn­ings eða aðgang fyr­ir­tækja að gagna­grunnum eða afritun ein­stakra skráa vegna úrvinnslu upp­­­­lýs­inga.“