Svart­ar. Grá­ar. Brún­ar. Mjalla­hvít­ar. Sumar svartar með hvítum depli á bring­unni. Stundum tvær sam­an. Ein­staka sinnum þrjár. Flestar þó einar á hoppi og skoppi. Ýmist kafloðnar eða með snöggan og glans­andi feld.

Í Öskju­hlíð í Reykja­vík hafa kan­ínur verið nokkuð áber­andi frá því á síð­ustu öld. Þær eru villtar og hálf­villt­ar, afkom­endur gælu­dýra sem sleppt var þar lausum fyrir ein­hverjum árum og ára­tug­um. Nokkrir tugir kan­ína hafa lík­lega alla jafna haldið sig í skóg­inum sem orð­inn er nokkuð þéttur og þrosk­aður enda hófst þar skóg­rækt um miðja síð­ustu öld.

En nú eru þær horfn­ar. Litlu loð­bolt­arnir með blikið í dökkum aug­unum sem hægt var að koma auga á í nán­ast hverri göngu­ferð um skóg­ar­stíg­ana, eru hvergi sjá­an­leg­ir.

Eða það er að minnsta kosti reynsla blaða­manns­ins sem þetta skrif­ar. Blaða­manns sem gengið hefur klukku­stundum saman um Öskju­hlíð­ina síð­ustu tvo ára­tug­ina og þekkir marga þá staði þar sem lík­legt er að sjá kan­ín­ur. Þær eiga það til að sitja graf­kyrrar þegar þær verða varar við manna­ferð­ir. En snúa sér svo til skógar með þessum ein­kenn­andi rassaskvettum sínum og fela sig.

Eftir marga leið­angra um Öskju­hlíð­ina síð­ustu vikur ákvað blaða­maður að spyrj­ast fyr­ir. Hvað hefur orðið um kan­ín­urn­ar?

Engar aðgerðir til fækk­unar

„Við höfum ekki farið í neinar aðgerðir hvað varðar kan­ínur í Öskju­hlíð en höfum heyrt að þær séu ekki mjög margar þessa dag­ana,” segir Þor­kell Heið­ars­son, deild­ar­stjóri Dýra­þjón­ustu Reykja­vík­ur­borg­ar. Frek­ari stað­fest­ingu á grun blaða­manns um fækkun kan­ín­anna á svæð­inu hefur hann ekki. Hann rifjar hins vegar upp skæða veiru­sýk­ingu sem kom upp í kan­ínu­stofn­inum í Elliða­ár­dal fyrir nokkrum árum. Sú sýk­ing dró mörg dýr­anna til dauða. Stofn­inn er að ná sér á strik og telur innan við 200 dýr í augna­blik­inu, segir Þor­kell. „Ann­ars erum við að und­ir­búa sam­starfs­verk­efni með félög­unum Dýra­hjálp og Villikan­ínum til þess að bæði fylgj­ast með og stýra stofn­stærð í Öskju­hlíð og í Elliða­ár­dal sem og tryggja vel­ferð þeirra dýra sem þar eru.”

Dýra­vernd­un­ar­sam­tökin Villi­kettir hafa verið í sam­bæri­legu sam­starfi við sveit­ar­fé­lög. Eitt af því sem sam­tökin gera í starfi sinu er að fanga villta högna og láta gelda þá. Þeir fá svo að jafna sig af aðgerð­inni en er að því loknu sleppt aft­ur. Aðferð sem þekk­ist víða um heim og hefur skilað góðum árangri við að stýra stofn­stærð­um. Sumum köttum sem finn­ast er komið fyrir á heim­ilum fólks, m.a. kett­lingum sem fæð­ast úti. Mörg dæmi eru svo um að villi­kett­irnir séu engir villi­kettir heldur heim­il­is­k­ettir sem hafi villst af leið jafn­vel fyrir fleiri árum síð­an.

En aftur að kan­ín­unum í Öskju­hlíð.

Sam­tökin Villikan­ínur hafa ekki fengið ábend­ingar um að kan­ín­unum þar hafi fækk­að. Þau hafa heldur ekki fengið ábend­ingar um að þeim hafi ekki fækk­að. Málið er snúið því eng­inn fylgist nákvæm­lega með stofn­inum þótt von­andi verði breyt­ing þar á með fyrr­greindu sam­starfi sam­tak­anna og borg­ar­inn­ar.

Tals­maður sam­tak­anna, sem blaða­maður var í sam­skiptum við á Face­book, segir mögu­legt að kan­ín­urnar í Öskju­hlíð hafi fært sig um set. Séu ekki lengur á hinum þekktu kan­ínuslóð­um. Það hafi frænkur þeirra í Elliða­ár­dalnum gert. Ónæði hvers konar getur skýrt slíka búferla­flutn­inga.

Og jú, vel getur verið að aukið áreiti í Öskju­hlíð­inni síð­ustu miss­eri hafi orsakað þetta. Nýbygg­ingar hafa risið á áður óbyggðu svæði. Heilu blokk­irnar hafa nú fyllst af fólki við rætur vest­ur­hlíð­anna. Þar er iðandi mann­líf, eins og stundum segir í fast­eigna­aug­lýs­ing­un­um. Það kann að heilla fólk en mjög ólík­lega styggar kan­ín­ur.

Og talandi um fólk á iði. Hróp­andi jafn­vel. Í sumar var komið upp svo­kall­aðri “zip-line”, apar­ólu eins og slík tæki eru stundum kölluð á íslensku, í Öskju­hlíð­inni. Þetta er engin smá róla. Ferða­lagið eftir lín­unni byrjar ofan á Perlunni og endar í skóg­ar­rjóðri neðan við hana. Gestir þjóta eftir lín­unni um 230 metra vega­lengd á allt að 50 kíló­metra hraða.

Þetta er hin mesta skemmtun sem fær adrena­lín ein­hverra til að flæða um lík­amann. En kan­ínum kann að blöskra læt­in.

Í þriðja lagi, hvað aukið áreiti í Öskju­hlíð varð­ar, skal nefnt að breiðir og mal­bik­aðir göngu­stígar hafa verið lagðir um svæðið síð­ustu tvö sum­ur. Þetta er „perlu­fest­in“, kerfi upp­byggðra (og upp­lýstra) stíga sem eykur aðgengi allra (manna) að þessu vin­sæla úti­vist­ar­svæði. Vinnu­vélar hafa því verið að störfum með til­heyr­andi hávaða vikum og mán­uðum sam­an. Það er þó auð­vitað tíma­bundið verk­efni sem er að mestu lokið eftir því sem blaða­maður kemst næst.

(Mynd­bandið hér að ofan var tekið í Öskju­hlíð fyrir rúmu ári).

Allt eru þetta kenn­ingar um hvað veldur hvarfi kan­ín­anna. Þessar tvær svörtu sem nær alltaf mátti sjá á einum mold­ar­stígnum í miðjum skóg­inum hafa ekki sést síðan í vor. Þessi mjalla­hvíta sem stundum sat í mak­indum á göngu­stígnum við Háskól­ann í Reykja­vík ekki held­ur. Svo er það þessi gráa sem átti sér greini­lega fyrst og fremst sama­stað norðan við Perluna. Og loks sú brúna neðar í norð­ur­hlíð­inni. Tekið skal fram að við þessa rann­sókn var hvorki stuðst við loft­myndir né hita­mynda­vél­ar. Aðeins til­vilj­ana­kennda skoðun í göngu­ferðum með tveimur tæp­lega fimm­tíu ára gömlum aug­um. Að hafa séð það sem eitt sinn var og er þar ekki leng­ur.

En svo bar til tíð­inda.

Þegar nýfall­inn snjór huldi jörð einn morg­un­inn á dög­unum ákvað blaða­maður að fara í enn einn rann­sókn­ar­leið­ang­ur­inn. Vopn­aður mynda­vél, spergilkáli og nokkrum íslenskum gul­rót­um.

Og viti menn (og kan­ín­ur). Á tveimur stöðum í Öskju­hlíð­inni sáust spor í snjónum sem geta vart til­heyrt öðru dýri en einmitt kan­ínu. Löng og hlykkj­ótt slóð ítrek­aðra „þrí­hyrn­inga“.

Það er þá að minnsta kosti ein kan­ína enn á svæð­inu. Frek­ari álykt­anir er erfitt að draga með jafn óvís­inda­legri rann­sókn. Og þó. Spor sáust á tveimur stöð­um. Með tölu­verðri vega­lengd á milli. Það er því með nokk­urri vissu hægt að full­yrða að þær séu tvær á hinum hefð­bundnu kan­ínuslóðum Öskju­hlíð­ar­inn­ar. „Gögn­in“ styðja ekki aðra nið­ur­stöðu að svo komnu máli.

Ef þú, ágæti les­andi, ferð reglu­lega um Öskju­hlíð­ina í hvaða erinda­gjörðum sem er, og hefur séð kan­ínur – eða einmitt alls ekki – þá getur þú lagt þín lóð á vog­ar­skálar þess­arar óform­legu dýra­lífs­rann­sóknar með því að senda frá­sagnir (og auð­vitað myndir og mynd­skeið ef þú átt í fórum þín­um) á net­fangið sunna@kjarn­inn.­is.

Rann­sókn­inni er langt í frá lok­ið. Ef í ljós kemur að aðrir unn­endur Öskju­hlíðar hafa séð í dúsklaga skottið á fjölda kan­ína und­an­farið verður helst hægt að álykta eitt ofar öllu: Að blaða­maður þurfi ný gler­augu.