Samband íslenskra sveitarfélaga skilaði í síðasta mánuði inn umsögn um drög að reglugerð atvinnuvega- og nýsköpunarráðuneytisins sem heimilar ársreikningaskrá skattsins að slíta félögum sem hafa ekki skilað ársreikningum 14 mánuðum eftir að reikningsári lýkur. Þar kemur fram að sambandið geri ekki athugasemdir við reglugerðina en hvetji til „þess að ráðherra undirriti reglugerðina sem fyrst svo ekki verði frekari tafir á möguleikum ársreikningaskrár til að krefjast slita á félögum er ekki hafa skilað inn ársreikningi.“
Reglugerðin var birt í samráðsgátt stjórnvalda í september í kjölfar umfjöllunar Kjarnans um að ákvæði sem heimilar slit á félögum sem sinna ekki lögbundinni skilaskyldu á ársreikningum sé ekki virkt þrátt fyrir að hafa verið í lögum frá árinu 2016. Ástæðan er sú að það ráðuneyti sem stýrir málaflokknum, sá hluti atvinnuvega- og nýsköpunarráðuneytisins sem heyrir undir Þórdísi Kolbrúnu R. Gylfadóttur, hafði ekki gefið út reglugerð sem virkjar það. Ákvæðið var því óvirkt í lögum í fimm ár og því hefur aldrei verið beitt.
Drögin voru til umsagnar til 20. september. Þrátt fyrir að tvær vikur séu síðan að umsagnarferlinu lauk hefur reglugerðin ekki verið auglýst í Stjórnartíðindunum, líkt og þarf til að hún taki gildi. Kjarninn sendi fyrirspurn á ráðuneytið til að spyrjast fyrir um af hverju og í svari þess kemur fram að reglugerðin hafi þegar verið send til birtingar, en að það geti tekið 2-3 vikur fyrir hana að birtast þar.
Mikill samfélagslegur skaði af skattsvikum
Í umsögn sambands íslenskra sveitarfélaga er rifjuð upp skýrsla starfshóps
um umfang skattundanskota og tillögur til aðgerða frá 20. júní 2017. Í þeirri skýrslu var áætlað að umfang skattsvika hérlendis væri á bilinu 3-7 prósent af landsframleiðslu eða tíu prósent af heildartekjum hins opinbera á þeim tíma. Samfélagslegt tap hér á landi var metið á bilinu 1-6 milljarða íslenskra króna á hverju ári.
Þegar tillögur til aðgerða voru kynntar af þáverandi fjármála- og efnahagsráðherra Benedikt Jóhannessyni sagði hann að með aðgerðunum, sem höfðu meðal annars þau markmið að lágmarka skattsvik og milliverðlagningu, væri skattsvikurum sagt „stríð á hendur“. Þrátt fyrir það hefur lítið þokast í stórum aðgerðum til að taka á skattsvikum hérlendis síðan að þessi blaðamannafundur var haldinn um mitt ár 2017.
Hægt að sekta félög um 600 þúsund krónur
Það hefur lengi verið vandamál að fá íslensk félög til að skila ársreikningum inn til Skattsins á réttum tíma. Samkvæmt lögum á að skila slíkum átta mánuðum eftir að reikningsári lýkur, en í flestum tilfellum rennur sá frestur út 1. september á ári hverju. Árið 2007 höfðu einungis 15,4 prósent félaga í landinu sem áttu að skila inn ársreikningi gert það á réttum tíma.
Árið 2016 voru innleidd í lög viðurlög við því að skila ekki inn ársreikningi á réttum tíma. Annars vegar átti að vera hægt að sekta félög um 600 þúsund krónur ef þau skiluðu ekki innan átta mánaða og hins vegar átti að vera hægt að slíta þeim ef ársreikningar hefðu enn ekki borist sex mánuðum eftir að átta mánaða fresturinn rann út, eða 14 mánuðum eftir að reikningsári lauk.
Fyrir flest félög er 600 þúsund króna sekt ekki erfið viðureignar og því lá ljóst fyrir að hótun um slit á félagi myndi virka sem meiri hvati til skila en sektargreiðslan.
Kjarninn spurði Skattinn að því í ágúst 2021 hversu oft stofnunin hefði beitt ákvæðinu um slit á félagi frá því að það var leitt í lög fyrir fimm árum. Í svari stofnunarinnar kom fram að það hefði aldrei verið gert þar sem ákvæðið væri í raun óvirkt. Ástæðan: ráðuneytið sem stýrir málaflokknum hafði aldrei sett reglugerð sem virkjaði það.
Þegar Kjarninn leitaði skýringa hjá ráðuneytinu fengust þau svör, í síðustu viku, að unnið hefði verið að gerð reglugerðar um nokkurt skeið í samstarfi við Skattinn og að hún væri á lokametrunum. Í svörunum sem Skatturinn sendi Kjarnanum um málið í ágúst kom ekkert fram um að hann hefði unnið að gerð reglugerðar í samstarfi við ráðuneytið.
Fá frest eftir að fresturinn er liðinn
Í drögunum að reglugerð sem birt voru í samráðsgátt stjórnvalda í byrjun september kom fram að þegar 14 mánaða fresturinn er liðinn muni ársreikningaskrá senda tilkynningu til viðkomandi félags, þar sem veittur verður fjögurra vikna frestur til þess að skila ársreikningi eða eftir atvikum samstæðureikningi sem uppfyllir kröfur laga. Ekki verða veittir frekari frestir af hálfu ársreikningaskrár.
Ef þessi lokafrestur er virtur að vettugi mun ársreikningaskrá senda héraðsdómi beiðni um að félag verði tekið til skipta.
Dómari mun svo meta framlagða kröfu og taka ákvörðun um meðferð hennar. „Ef stjórn félags eða framkvæmdastjóri mætir til fyrstu fyrirtöku getur dómari orðið við beiðni félags um allt að tveggja mánaða frest á meðferð kröfunnar[...]Ef fullnægjandi ársreikningi og samstæðureikningi ef við á, er skilað til ársreikningaskrár eftir að krafa um skipti hefur komið fram en áður en úrskurður um skipti er kveðinn upp, afturkallar ársreikningaskrá kröfu um skipti á félagi. Skilyrði afturköllunar kröfu um skipti, er að félag hafi greitt allan kostnað vegna skipta, sem og álagða sekt vegna vanrækslu á réttum skilum ársreikning.“
