„Mér finnst ekki gott ef gefið er í skyn hér að ekki sé verið að sinna þess­ari rann­sókn af fullri alvöru, að það er alls ekki mín sann­fær­ing. Mín sann­fær­ing er sú að hér­aðs­sak­sókn­ari sé svo sann­ar­lega að sinna þess­ari rann­sókn af fullri alvöru og hann hefur skýrar yfir­lýs­ingar stjórn­valda um að hann fái þá fjár­muni sem hann þarf til að ljúka henn­i.“ 

Þetta sagði Katrín Jak­obs­dóttir for­sæt­is­ráð­herra um stöðu þegar hún svar­aði óund­ir­bú­inni fyr­ir­spurn frá Birni Leví Gunn­ars­syni, þing­manni Pírata, á Alþingi í dag  um fjár­heim­ildir til eft­ir­lits gegn spill­ingu, þar sem hann spurði meðal ann­ars út í Sam­herj­a­málið svo­kall­aða. 

Þar vísar Katrín í að í byrjun árs í fyrra hafi þær stofn­anir sem tengj­ast eft­ir­liti og vörnum gegn pen­inga­þvætti, skatt­rann­sóknum og skatt­eft­ir­liti fengið 200 millj­óna króna við­bót­ar­fram­lag úr rík­is­sjóði. Þetta var gert í sam­ræmi við  yfir­lýs­ingu rík­is­stjórn­ar­innar um að grípa til alls sjö aðgerða til að auka traust á íslensku atvinnu­lífi, en aðgerð­ar­á­ætl­unin var sam­þykkt á rík­is­stjórn­ar­fundi 19. nóv­em­ber, nokkrum dögum eftir að opin­berun Kveiks, Stund­ar­inn­ar, Wiki­leaks og Al Jazeera á meintum mútu­greiðsl­um, pen­inga­þvætti og skatta­snið­göngu Sam­herja í Namibíu og víðar var birt. 

Í aðgerð­ar­á­ætl­un­inni sagði að hugað yrði sér­stak­lega að fjár­mögnun rann­sóknar hér­aðs­sak­sókn­ara „í tengslum við rann­sókn emb­ætt­is­ins á Sam­herj­a­mál­in­u.“

Spurði um svelti eft­ir­lits­stofn­ana

Björn Leví sagði í upp­hafi fyr­ir­spurnar sinnar að þegar Sam­herj­a­málið svo­kall­aða hófst í nóv­em­ber 2019 hafi 100 mál beðið rann­sóknar hjá emb­ætti hér­aðs­sak­sókn­ara, þar af um 60 skatta­mál. „Vegna þessa bað hér­aðs­sak­sókn­ari um aukið fjár­magn fyrir sex stöðu­gildum til að ná að sinna verk­efnum emb­ætt­is­ins í nóv­em­ber 2019. Þeirri beiðni var hafnað í fjár­laga­vinnu fyrir árið 2020. Starfs­fólki á rann­sókn­ar­sviði hér­aðs­sak­sókn­ara fjölg­aði þó um sex stöðu­gildi um mitt ár 2020. Það er í sjálfu sér áhuga­vert að það sé hægt þegar engin fjár­heim­ild er fyrir því, en sam­kvæmt heim­ildum er um að ræða 30 millj­ónir úr dóms­mála­ráðu­neyt­inu sem var ein­hvern veg­inn hægt að skrapa sam­an. Þrátt fyrir þetta er staða verk­efna þó enn svipuð og áður, verri ef tekið er til­lit til auk­inna verk­efna vegna nýlegra laga.“

Björn Leví sagði að í víð­ara sam­hengi mætti svo sjá erindi umboðs­manns Alþingis mörg ár aftur í tím­ann um auknar fjár­heim­ildir til að sinna frum­kvæð­is­rann­sóknum og meiri­hluta þings­ins sem hefði hafnað þeim beiðn­um. „Það er líka skortur á fjár­magni hjá Sam­keppn­is­eft­ir­lit­inu, Fiski­stofu, Rík­is­end­ur­skoðun og Per­sónu­vernd til að sinna frum­kvæð­is­rann­sóknum og örugg­lega hjá fleiri stofn­un­um. Þetta voru bara þær stofn­anir sem var auð­velt að finna heim­ildir fyrir um slíkan skort.“

Björn Leví spurði því hvernig það væri traust­vekj­andi að sjá áþreif­an­legar aðgerðir í Nor­egi, Fær­eyjum og Namibíu vegna Sam­herj­a­máls­ins, en á Íslandi væru til staðar hafn­anir á beiðni um auknar fjár­heim­ildir og svelti eft­ir­lits­stofn­ana sem eigi að vinna gegn spill­ingu?

Hefur mikla trú á emb­ætt­inu

Sam­herji er til rann­sóknar hér­lendis og í Namibíu vegna meintra mútu­brota, skatta­snið­göngu og pen­inga­þvættis í tengslum við við­skipti sín í Namib­íu. Á Íslandi rann­saka bæði emb­ætti hér­aðs­sak­sókn­ara og skatt­rann­sókn­ar­stjóri málið og alls sex núver­andi og fyrr­ver­andi starfs­menn Sam­herja hafa fengið stöðu sak­born­ings við yfir­heyrsl­ur. 

Á mánu­dag í síð­ustu viku var greint frá því að Tind­holm­ur, fær­eyskt dótt­ur­fé­lag Sam­herja, hefði greitt 345 millj­ónir króna vegna van­gold­inna skatta í rík­is­sjóð Fær­eyja. Skatt­skil félags­ins hafa sömu­leiðis verið kærð til lög­reglu í Fær­eyj­um.

Katrín hafn­aði því að emb­ætti hér­aðs­sak­sókn­ara væri ekki að fá nægar fjár­heim­ild­ir. Hennar sann­fær­ing væri sú að emb­ættið væri að sinna rann­sókn­inni að fullri alvöru og hún sagð­ist hafa ­mikla trú á emb­ætt­inu. „Við höfum fylgst með því í fréttum þar sem tek­ist hefur verið á, m.a. fyrir dóm­stól­um, um aðgang að gögnum og við vitum að það er fullur gangur í þess­ari rann­sókn. Nú síð­ast lá það fyrir að hér­aðs­sak­sókn­ari hefði fengið úrskurð um að fá aðgang að þeim gögnum sem óskað var eftir eftir ein­hvers konar sam­töl, reki­stefnu, fyrir dóm­stól­um. Mér finnst mik­il­vægt að segja að ég hef fulla trú á því að emb­ættið sé að sinna þessu af atorku, en auð­vitað tekur þetta tíma.“

Hvað varði eft­ir­lits­stofn­an­irnar almennt sagði for­sæt­is­ráð­herra þá eft­ir­lits­stofnun sem heyri undir sig vera í sam­ein­uðum Seðla­banka og Fjár­mála­eft­ir­liti. Sú sam­ein­ing hafi tek­ist vel. Þá benti hún á að umboðs­maður Alþingis heyri beint undir þingið og það sé for­sætis­nefnd Alþingis að takast á við það ef áhöld séu um hvort emb­ættið sé nægj­an­lega fjár­magn­að.