Laun þingmanna hækkuðu um 6,2 prósent um síðustu mánaðamót og eru orðin 1.285.411 krónur á mánuði. Launahækkunin nemur rúmum 75 þúsund króna en fyrir voru grunnlaun þingmanna 1.210.368 krónur. Það hafa verið mánaðarlaun þingmanna frá áramótum en þá hækkuðu launin um 3,4 prósent. Björn Leví Gunnarsson, þingmaður Pírata vekur athygli á þessu á heimasíðu sinni.
Björn bendir á að grunnlaun þingmanna hafa hækkað um 16,7 prósent frá því að hann settist inn á þing árið 2016. Kjararáð ákvað í október árið 2016 að hækka laun þingmanna um 44,3 prósent. Kjararáð var síðar leyst upp og ný lög um meðaltal reglulegra launa ríkisstarfsmanna voru innleidd. Björn segir nýja aðferðin vera góð þar sem hún byggist ekki á geðþóttaákvörðunum.
Einföld stærðfræði ræður hækkunum en ekki geðþótti
„Ég vil byrja að taka það fram að mér finnst aðferðin sem á að vera notuð til þess að reikna þessar launabreytingar vera góð - en hún snýst um að laun þingmanna hækka um meðaltal þess sem regluleg laun starfsmanna ríkisins hækka á árinu áður, samkvæmt útreikningum Hagstofunnar. Hér er ekki um neina geðþóttaákvörðun að ræða heldur á þetta að vera einföld stærðfræði. Þessi hækkun er því að segja okkur að á síðasta ári hækkuðu laun ríkisstarfsmanna að meðaltali um 6,2%,“ skrifar Björn.
Hann segir þetta fyrirkomulag gefa tilefni til nánari skoðunar og ber í kjölfarið saman launahækkanir þingmanna við hækkun á lífeyri almannatrygginga. Hækkun lífeyris fylgir spá um vísitölu neysluverðs eða launaþróun komandi árs. Hækkun fyrir komandi ár er því ákveðin í fjárlögum hvers árs.
„Síðustu þrjár hækkanir lífeyris voru 3,6%, 3,5% og 3,6%. Í töflunni hér fyrir neðan eru launahækkanir þingmanna kjararáðsákvörðuninni 2016. Munurinn á hækkun lífeyris og launum þingmanna er hér augljós.“
Björn ber einnig saman launahækkanir þingmanna við launahækkanir nokkurra ríkisstarfsstétta. Launahækkanir hjá hjúkrunarfræðingum, sjúkraliðum og framhaldsskólakennurum er mismikil milli starfsstétta og ára. „Að einhverju leyti er það eðlilegt en á sama tíma áhugavert hvar er munur og þá af hverju,“ skrifar Björn og segir núverandi fyrirkomulag þingfararkaups vera sanngjarnt, þó hann skilji að upphæð launanna sjálfra sé það kannski ekki. Núverandi lög um þingfararkaup útvegi viðmið um regluleg laun ríkisstarfsmanna.
Meðaltekjur árið 2020 hálft þingfararkaup
Samkvæmt nýlegum tölum Hagstofu Íslands voru heildartekjur einstaklinga á Íslandi um 591 þúsund krónur á mánuði að meðaltali. Miðgildi heildartekna var aftur á móti lægra, um 488 þúsund krónur á mánuði og hafa þær hækkað árlega um þrjú prósent. Hæstar tekjurnar höfðu einstaklingar í aldurshópnum 45 til 49 ára en tekjur þeirra námu um 786 þúsund krónum að meðaltali í fyrra.
Til samanburðar voru grunnlaun þingmanna um það bil tvöfaldar meðaltekjur í fyrra, 1.170.569 krónur. Samkvæmt tölum Hagstofunnar er þingfararkaup á pari við laun yfirmanna og hátt launaðra sérfræðinga. „Ég er ekkert endilega viss um að það sé rétt viðmið, en á móti kemur að þingmannastarfið getur verið endalaust og er algerlega án yfirvinnu. Sitt sýnist hverjum,“ skrifar Björn og vísar í óformlega könnun sem hann gerði árið 2018. Svarendum könnunarinnar fannst laun þingmanna of há miðað við meðallaun.
