Konur eru í meiri­hluta þing­heims í fyrsta skipti í sög­unni. Á þessa leið hófust fréttir margra íslenskra fjöl­miðla á sunnu­dags­morgun er „loka­töl­ur“ voru komnar í öllum kjör­dæmum lands­ins. Þær fóru líka eins og hvirf­il­bylur um allan heim. En svo dundu ósköpin yfir. Og hringekja fór af stað. Í rús­sí­ban­anum sem hún leiddi af sér situr fremstur for­maður kjör­stjórnar í Norð­vest­ur­kjör­dæmi. Sú reið mun enda inni á Alþingi Íslend­inga.

Hér að neðan verður þetta óvænta ferða­lag sem þjóðin öll var tekin í rakið með orðum kjör­stjórn­ar­for­manns­ins og hér­aðs­dóm­ar­ans, Inga Tryggva­son­ar.

26. sept­em­ber

Kl. 14.37

„Búið er að boða taln­ing­ar­fólk í Norð­vest­ur­kjör­dæmi til end­ur­taln­ingar allra atkvæða í kjör­dæm­in­u,“ stóð í því sem Kjarn­inn kemst næst fyrstu frétt sem flutt var í fjöl­miðlum af áform­aðri end­ur­taln­ingu atkvæða eftir þing­kosn­ing­arn­ar, aðeins um fimm klukku­stundum eftir að yfir­kjör­stjórn­irnar í kjör­dæm­unum sex höfðu sent frá sér „loka­töl­ur“.

Það var hér­aðs­frétta­mið­ill­inn Skessu­horn sem greindi frá. Ingi Tryggva­son for­maður yfir­kjör­stjórnar stað­festi tíð­ind­in. „Ástæða þess að ákvörðun er tekin um end­ur­taln­ingu er lít­ill munur á atkvæða­magni sem gæti þýtt til­færslu á jöfn­un­ar­þing­sæt­um, og þá jafn­vel víðar en í þessu kjör­dæmi,“ stóð enn­fremur í frétt Skessu­horns.

Kl. 14.57

Tutt­ugu mín­útum síðar var fyrsti stóri lands­frétta­mið­il­inn, Vísir, kom­inn í mál­ið. „Við ákváðum þegar við sáum að það væri lít­ill munur að við myndum end­ur­telja. Við viljum bara úti­loka það að þetta sé ekki í lag­i,“ var haft eftir Inga í frétt­inni.

Í frétt Vís­is, sem birt­ist rétt fyrir kl. 15 og nokkru áður en taln­ing hófst aftur sagð­ist Ingi ekki búast við að hún myndi hafa áhrif á hversu marga þing­menn flokk­arnir fengju en að hún gæti víxlað jöfn­un­ar­sætum á milli kjör­dæma.

Kl. 15.12

Ingi var nokkrum mín­útum síðar í við­tali við RÚV og sagði að eng­inn hefði óskað eftir end­ur­taln­ing­unni. Hún hafi verið ákvörðun yfir­kjör­stjórn­ar. Við­talið birt­ist um kl. 15 og sagði hann þá að beðið væri eftir því að fá fólk á stað­inn til þess að telja. Taln­ingin ætti ekki að taka meira en þrjá tíma. Ef ein­hver skekkja kæmi fram gæti það haft áhrif á það í hvaða kjör­dæmum flokk­arnir fá menn inn sem jöfn­un­ar­þing­menn.

Eins og átti svo heldur betur eftir að koma á dag­inn.

Kl. 17.44 og 18.02

„Það var mis­lesið hjá Við­reisn, þar fækkar atkvæðum um níu. Svo fækk­aði atkvæðum hjá Mið­flokknum um fimm. Á móti fjölgar hjá Sjálf­stæð­is­flokki,“ sagði Ingi við RÚV tæpum þremur klukku­stundum síð­ar. End­ur­taln­ingin hefði því leitt í ljós mis­ræmi í taln­ingu sem þýddi hrær­ingar á jöfn­un­ar­mönnum þing­flokka þótt þing­styrkur hvers flokks héldi sér.

Um kvöldið voru gagn­rýn­is­raddir farnar að heyr­ast. Þær snér­ust fyrst og fremst um það hvernig staðið hefði verið að end­ur­taln­ing­unni og bent var á aðra meinta ágalla á fram­kvæmd­inni, t.d. að kjör­kassar hefðu ekki verið inn­sigl­að­ir.

Ingi var aftur mættur í við­tal á Vísi klukkan 21.23. Í því sagði hann rétt að kjör­gögn hefðu ekki verið inn­sigluð „um leið“ en vís­aði hins vegar gagn­rýn­inni á bug og taldi ekki til­efni til að bregð­ast sér­stak­lega við henni. Kjör­gögnin hefðu verið geymd inni í læstum sal á hót­el­inu.

„Þetta er bara alveg sama skipu­lag og hefur verið mjög leng­i,“ segir hann.

En er þetta rétt, að þau hafi ekki verið inn­sigluð og skilin eft­ir?

„Já, ekki inn­sigl­uð. Það hefur aldrei verið gert. Þau eru bara skilin eftir og læst inn í sal­inn. Svo förum við heim og hvílum okkur í smá tíma og förum aftur á stað­inn. Þetta er bara vinnu­lag sem er búið að vera eins lengi og ég veit. Það er ekk­ert inn­sigl­að, það er engin aðstaða til að inn­sigla þetta. Menn ganga ekk­ert alveg frá þessu. Auð­vitað væri það hægt, það væri nátt­úru­lega hægt að klára þetta en þá væru menn að bara fram á miðjan dag og væru þá kannski ekk­ert búnir að sofa í tvo sól­ar­hringa.“

Þannig að þetta er rétt hjá hon­um, en þú vísar því á bug að það sé eitt­hvað athuga­vert við þetta?

„Já, já. Eins og ég segi, þetta hefur bara tíðkast og er bara venju­bund­ið. Það hafa aldrei verið nein vanda­mál í sam­bandi við þetta,“ svar­aði Ingi blaða­manni Vísi.

27. sept­em­ber

Kl. 11.33

Á mánu­deg­inum voru fjöl­miðlar enn að spyrja Inga út í inn­sigl­in. Þegar blaða­maður Mann­lífs spurði Inga út í málið og vís­aði í lög sem segðu að kjör­stjórn væri skylt að inn­sigla kjör­gögn sagð­ist hann halda að betra væri að leggja áherslu á að læsa her­bergj­un­um. „Það er spurn­ing hvort fólk viti það hvað felst i inn­sigl­i,“ sagði Ingi og bætti við að ef ein­hver ætl­aði sér inn í her­bergið kæmi inn­sigli ekki í veg fyrir það. Enda væri um lím­miða að ræða sem auð­velt væri að taka af og setja aftur á.

Ingi var einnig spurður hvort hann teldi að ein­hver annar gæti hafa haft aðgang að her­berg­inu sagð­ist hann ekk­ert hafa bent til þess. „Allar vanga­veltur um slíkt er bara bull.“

Kl. 18.30

„At­kvæðin eru geymd inn í þeim sal þar sem taln­ingin fer fram. Sal­ur­inn er þá læstur og það eru örygg­is­mynda­vélar í hon­um. Þetta er bara hefð­bundið og hefur verið gert eins síðan ég tók þetta emb­ætti að mér,“ sagði Ingi í frétt Vísis og Stöðvar 2 um kvöldið. Hann úti­lok­aði að ein­hver hafi getað komið inn í sal­inn meðan yfir­kjör­stjórnin brá sér frá. „Við vitum það alveg að það fór eng­inn inn í sal­inn þann stutta tíma sem við vikum frá,“ sagði hann.

Kl. 18.52

„Ég hef engar áhyggjur af geymsl­unni á þessum gögn­um. Það er algjör­lega 100 pró­sent og meira en það að það fór eng­inn inn svæðið þennan stutta tíma sem að eng­inn úr yfir­kjör­stjórn var þarna stadd­ur,“ sagði Ingi við frétta­mann RÚV þetta sama kvöld.

Þannig að þetta er ein­göngu mis­taln­ing?

„Ein­göngu það, það er eng­inn vís­bend­ing um að óvið­kom­andi hafi farið inn á þetta svæði, það bara gerð­ist ekki.“

Í sömu frétt var haft eftir Krist­ínu Edwald, for­manni lands­kjör­stjórn­ar: „Þetta er baga­legt mál, þetta er mjög óheppi­legt. Trú­verð­ug­leiki kosn­inga er auð­vitað gíf­ur­lega mik­il­vægur og þess vegna höfum við í raun þessa þrjá örygg­is­ventla.“

Kl. 19.35

Kjarn­inn bað Inga að útskýra tíma­línu atburða, ástæður þess að ráð­ist var í taln­ingu atkvæða og ástæður þess að kjör­gögn voru ekki inn­sigl­uð. Ingi sagði að taln­ingu hafi verið lokið í kjör­dæm­inu „um kl. 7, hálf­-átta“ á sunnu­dags­morg­un, en loka­tölur úr kjör­dæm­inu voru gefnar út um kl. 7:40. Að því búnu hafi hann sjálfur farið heim til hvíld­ar, en flestir aðrir sem að taln­ing­unni komu hafi lagst til hvílu á Hótel Borg­ar­nesi þar sem atkvæðin voru tal­in.

Atkvæðin hefði verið skilin eftir í læstum sal hót­els­ins og ját­aði því að ekki hafi verið sett inn­sigli á hurð­ina. Kjör­gögnin sjálf hafi ekki heldur verið inn­sigl­uð.

Hann sagð­ist telja ýmsa veita því of mikið vægi að inn­sigli hefðu ekki verið not­uð, þar sem ein­ungis væri um að ræða „lím­miða“, en við­ur­kenndi þó að senni­lega hefði verið heppi­legra að inn­sigla kjör­gögn­in.

Spurður hvort rýnt hefði verið í myndefnið á örygg­is­mynda­vél­unum á Hótel Borg­ar­nesi svar­aði Ingi að það hefði ekki verið gert svo hann vissi til, en hann sagð­ist þó full­viss um að eng­inn hefði farið inn í sal­inn þangað til yfir­kjör­stjórn sneri aftur til starfa um hádeg­is­bil á sunnu­dag.

Ingi sagði enn fremur að ábend­ing hefði borist frá lands­kjör­stjórn um að það mun­aði litlu að jöfn­un­ar­manna­hringekja á lands­vísu færi af stað ef ein­hverju skeik­aði í taln­ingu í kjör­dæm­inu. „Þá ákváðum við að skoða einn lista­bók­staf og þá kom það í ljós að það höfðu mis­lagst þar nokkur atkvæði og fyrst að það var svona var ákveðið að end­ur­telja þetta allt til að þetta væri allt pott­þétt.“

28. sept­em­ber

Kl. 12.08

„Mann­legu mis­tökin fel­ast í því að nið­ur­stöður taln­ing­ar­innar voru ekki alveg rétt­ar,“ sagði Ingi í við­tali við Vísi í hádeg­inu í gær, þriðju­dag.

En það bæt­ast þarna ógildir seðlar við, hvað er ógilt við þá?

„Það verður breyt­ing á milli ógildra og auðra seðla. Lengi vel var þetta talið saman auðir og ógildir og það fjölg­aði sem sagt ógildu seðl­unum vegna þess að þeir höfðu farið með auðu seðl­un­um. Það er bara það sem gerð­is­t.“

Hann tal­aði að mis­tökin fælust í að atkvæði hefðu mis­lagst í svo­nefndan C-bunka þar sem þau áttu í raun ekki að vera.

Um inn­sigli eða skort á þeim, sagði Ingi: „Ég tel að þess­ara gagna hafi bara alveg verið gætt á full­kom­inn hátt og hef heldur engar áhyggjur af því.“

Um þá kröfu fram­bjóð­enda að end­ur­taln­ingin yrði gerð ógild sagði Ingi: „Ef menn vilja ekki leið­rétta mis­tök þá er það allt í lagi. Ég hef bara alltaf litið svo á að ef það eru gerð mis­tök ætti að leið­rétta þau. Ef það á ekki að gera það í þessu máli, þá finnst mér það svo­lítið sér­stakt en þetta veldur mér engu hug­ar­angri. Ég biðst vel­virð­ingar á þessum mis­tökum bara.“

Hvað varð­aði þá gagn­rýni að ekki hefði verið haft sam­band við alla umboðs­menn flokka áður en end­ur­taln­ing hófst sagði hann: „Þeir hafa ekk­ert um það að segja hvort end­ur­taln­ing fer fram eða ekki. Þeir voru látnir vita af end­ur­taln­ing­unni og voru sumir við­staddir hana.“

Kl. 12.38

Til tíð­inda bar svo í hádeg­inu er Stundin greindi frá því að tengda­dóttir hót­el­stjór­ans á hót­el­inu í Borg­ar­nesi hefði birt mynd á Instagram af óinn­sigl­uðum atkvæð­um. Konan sem tók mynd­irnar virt­ist vera ein í saln­um, sagði frétt Stund­ar­inn­ar.

Kl. 13.25

Ingi kveðst í sam­tali við Vísi skömmu síðar ekki hafa séð myndir hót­el­starfs­manns­ins en að þær væru að öllum lík­indum teknar í and­dyr­inu að salnum rétt eftir að taln­ingu lauk. „Ég var þarna dáldið fram eftir þegar starfs­fólk kjör­stjórn­ar­innar var farið heim að ganga frá og svona og það er opið á milli for­stofu og gangs á hót­el­inu og sal­ar­ins. Starfs­fólk hót­els­ins var einnig eitt­hvað í þeirri for­stofu á meðan ég var að klára og hún gæti vel hafa tekið mynd­ina þá,.“

Kl. 13.31

Í við­tali við Frétta­blaðið var Ingi spurður hvort að myndir kon­unnar hefðu vakið spurn­ingar um lög­mæta með­ferð kjör­gagna og hvort hver sem er geti myndað þau. „Já, eftir klukkan 22 á meðan á taln­ing­unni stóð. Þá er hægt að mynda inn í sal­inn.“

Er ekki um að ræða brot?

„Nei, það er meira að segja streymt stundum frá taln­ingu. Það eru ekki allir sem fá að fara inn í sal­inn en margir sem geta tekið mynd.“

Kl. 14.51

Ingi sagði í við­tali við Frétta­blaðið síðar um dag­inn að hann hefði beðist afsök­unar á að fram­kvæmd taln­ingar og að með­ferð kjör­gagna hafi ekki gengið sem skyldi. Hann teldi sig hafa sýnt auð­mýkt með því að við­ur­kenna mis­tök.

Spurður hvort hann teldi að lög­reglu­rann­sókn sem Karl Gauti Hjalta­son, fram­bjóð­andi Mið­flokks­ins, hefði farið fram á myndi leiða í ljós sak­næmt hátta­lag, spurði Ingi á móti: „Er sak­næmt að gera mis­tök?“

Kl. 15.50

Ingi var aftur í við­tali við Stund­ina um miðjan dag og sagð­ist þá ekki ætla að skoða upp­tökur úr eft­ir­lits­mynda­vélum á Hótel Borg­ar­nesi. Hann sagð­ist ekki hafa tölu á því hversu margir lyklar væru að salnum sem kjör­stjórn yfir­gaf í sex klukku­tíma án þess að inn­sigla. Starfs­menn hót­els­ins hefðu ekki átt að hafa aðgang að salnum en að lykl­arnir væru marg­ir.

„Ég veit ekki hvað eru til margir lyklar að þessum inn­göng­um. Þetta er hluti af hót­el­inu, þetta er ekki hús­næði sem yfir­kjör­stjórn á. Það geta verið 50 lyklar að þessu plássi, ég veit það ekki. Við létum ekki skipta um skrá á hús­næð­in­u.“

Hann ítrek­aði að hann hefði ekki áhyggjur af því hvernig kjör­gögn voru geymd á meðan kjör­stjórn var ekki á staðn­um. „Það getur vel verið að starfs­menn hót­els­ins hafi haft aðgang að þessu rým­i.“

Aðspurður að því hvort hann hafi rætt við starfs­mann­inn sem tók mynd­irnar eftir að málið kom upp svar­aði Ingi „að það komi mál­inu ekk­ert við“. Sama sagði hann eiga við þegar hann var spurður út í það hvort hann þekkti starfs­mann­inn per­sónu­lega. „Það kemur mál­inu ekk­ert við.“

Hann sagði að kjör­stjórn myndi ekki fá upp­tökur úr örygg­is­mynda­vélum vegna per­sónu­vernd­ar­laga.

Viljið þið ekki vita hvort það hafi ein­hver farið inn í sal­inn þegar þið voruð ekki þar?

„Við vitum að svo var ekki.“

Hvernig veist þú að svo var ekki?

„Af því að ég veit það.“

Finnst þér ekk­ert alvar­legt að starfs­menn hót­els­ins hafi haft aðgang að salnum á meðan þið voruð ekki þar?

„Það var ekk­ert óeðli­legt við aðgang­inn að því rými sem þetta var geymt í eða aðgangi að gögn­unum meðan við vorum ekki á staðn­um.“

En finnst þér þetta vekja traust á taln­ing­unni að þið viljið ekki athuga með örygg­is­mynda­vél­arn­ar?

„Við þurfum ekki á því að halda.“

Þið treystið því bara að starfs­menn hót­els­ins hafi ekki verið að fikta í atkvæð­un­um?

„Já. Ég veit það alveg nákvæm­lega.“

Þú treystir því bara?

„Treysti ég því? Já ég veit það.“

Hvernig veistu það?

„Af því að ég veit alveg nákvæm­lega hvernig var gengið frá þessu áður en við fórum út úr salnum og hvernig þetta leit úr þegar ég kom aft­ur.“

En til að stað­festa það þarftu gögnin úr mynda­vél­un­um.

„Nei. Svo fæ ég ekk­ert þessi mynd­bönd út af per­sónu­vernd­ar­lög­um.“

Kl. 15.38

Í sam­tali við blaða­mann mbl.is um svipað leyti sagði Ingi mynd­irnar sem konan tók af kjör­gögnum í salnum ekki vera tor­tryggi­leg­ar. „Þessi mynd segir nú ekki neitt. Það sjást á þess­ari mynd átta kjör­kassar og auð borð á bak við þá. Sú mynd er tekin við inn­gang í sal­inn þar sem var talið. Það getur hafa verið fullt af fólki inni í salnum þegar þetta var tek­ið. Það var ekk­ert í þessum kössum þegar þessi mynd var tek­in, þetta eru kassar frá Ísa­firð­i.“

Mann­leg mis­tök hefðu orðið til þess að mis­ræmi var í fjölda tal­inna atkvæða. Upp­lýs­ingar um heild­ar­fjölda tal­inna atkvæða voru rang­lega færðar inn í Excel-skjal. „Þetta var inn­slátt­ar­villa, sem gerð var eftir upp­haf­lega taln­ing­u.“

Eru atkvæðin ekki stemmd af, sem sagt atkvæði greidd vs. atkvæði talin þarna í upp­haf­legu taln­ing­unni?

„At­kvæðin voru stemmd af upp úr öllum köss­un­um, miðað við skýrslu sem kjör­stjórnir senda til okkar yfir atkvæði greidd í öllum köss­un­um. Og það stemmdi allt sam­an, en svo er bara inn­slátt­ar­villa í Excel-skjal­inu sem er notað við loka­upp­gjörið og það kemur í ljós þegar við förum að skoða þetta um morg­un­inn. Þá hafði sem sagt verið búið að slá inn tveimur of fáum atkvæð­u­m.“

Spurður hvort trú­verð­ug­leiki kosn­ing­ar­innar í Norð­vest­ur­kjör­dæmi og þar með traust til yfir­kjör­stjórnar sé brost­ið, hafn­aði Ingi því. „Ég hef bara þá skoðun að ég veit ekki hvað ætti að valda því að það ætti að kjósa aft­ur. Og ég skil ekki heldur þá skoðun að það hefði ekki átt að end­ur­telja atkvæð­in. Það kom í ljós, strax og við fórum að skoða málið eftir ábend­ingu, að það hafi átt sér stað mann­leg mis­tök og í kjöl­farið af því var ákveðið að telja aft­ur.“

Hann sagði ein­hverja vilja að fyrri nið­ur­staða yrði látin standa, en því væri hann ósam­mála. „Ef menn gera mis­tök, verður þá ekki að leið­rétta þau?“ spyr hann.

Kl. 16.10

Mynd­irnar tvær sem konan birti á Instagram voru enn umfjöll­un­ar­efnið er RÚV ræddi við Inga síð­deg­is. „Mér sýn­ist að þessi mynd sé tekin áður en ég fór, ég tók til að mynda með mér þessi gögn sem sjást á borð­inu á annarri mynd­inni. Það var ekk­ert á borð­inu þegar ég fór.“

Ingi skoð­aði aðra mynd­ina á meðan frétta­stofa ræddi við hann og sagð­ist telja að hann hafi ekki verið far­inn þegar hún var tek­in. „Ég tók til að mynda þessi gögn sem sjást á henni með mér þegar ég fór á sunnu­dags­morg­un.“

Kl. 17.11

Í frétt Vísis skömmu síðar var haft eftir Inga að það væri alls ekki úti­lokað að starfs­menn Hót­els Borg­ar­ness gætu hafa farið inn í sal hót­els­ins á meðan atkvæði voru geymd þar óinn­sigl­uð. Hann full­yrti hins vegar að eng­inn hefði átt við gögn­in, en að örygg­is­mynda­vélar úr salnum ættu að geta sannað að ekk­ert kosn­inga­svindl var framið.

En hefði starfs­fólk hót­els­ins alveg geta farið inn í sal­inn þegar þú varst far­inn af svæð­inu?

„Já, það gætu starfs­menn hafa farið inn í rýmið þarna að framan ef þeir þyrftu. Þar er meðal ann­ars stjórn­bún­aður og eitt­hvað þannig. Það getur vel verið að þau hafi farið þang­að. En það eru örygg­is­mynda­vélar á svæð­inu þannig það sést nátt­úru­lega nákvæm­lega ef það hefur ein­hver gengið þar um.“

Ingi ítrek­aði þá full­vissu sína um að eng­inn hafi átt við kjör­gögnin á milli taln­ing­anna. „Enda veit ég ekki hvar fólk hefði átt að fá kjör­seðla. Þegar ég kom aftur var allt nákvæm­lega eins og ég hafði gengið frá því. Það hefði ekki verið hægt að eiga við gögnin án þess að ég myndi sjá það.“

Kl. 18.15

Lands­kjör­stjórn fjall­aði á fundi sínum í gær um skýrslur sem yfir­kjör­stjórn­ir, m.a. í Norð­vest­ur­kjör­dæmi, höfðu skil­að. Kristín Edwald, for­maður lands­kjör­stjórn­ar, las eftir fund­inn upp bókun þar sem fram kom að ekki hefði borist stað­fest­ing frá yfir­kjör­stjórn Norð­vest­ur­kjör­dæmis að með­ferð kjör­gagna hefði verið full­nægj­andi. Bolt­inn væri núna hjá Alþingi sem hefur það hlut­verk sam­kvæmt stjórn­ar­skrá að stað­festa úrslit þing­kosn­ing­anna.

Greinin var upp­færð kl. 18.30 eftir að ábend­ing barst um að Skessu­horn hefði fyrst miðla sagt frá fyr­ir­hug­aðri end­ur­taln­ingu.