Margt hefur breyst til hins betra á und­an­förnum árum í mál­efnum sem tengj­ast eignum Íslend­inga á aflands­svæðum og umhverfið í mála­flokknum gjör­breyst að mati Bjarna Bene­dikts­son­ar, fjár­mála- og efna­hags­ráð­herra. Þetta kom fram í sér­stakri umræðu um eignir Íslend­inga á aflands­svæðum sem fram fór í þing­inu í dag.

Bjarni sagði að sam­kvæmt upp­lýs­ingum frá Skatt­inum virt­ust bæði skattaund­an­skot og -snið­ganga hafa minnkað á und­an­förnum árum. „Það er að ger­ast meðal ann­ars vegna upp­lýs­inga­skipta­samn­inga sem við höfum und­ir­ritað síð­ustu ár. Það gætir meira gagn­sæis í öðrum ríkj­um, sömu­leið­is. Breyttar reglur hér á landi. Ný lög skipta máli. Hér má nefna lög um skrán­ingu raun­veru­legra eig­enda og síð­ast í gær vorum við að sam­þykkja lög um upp­töku sekt­ar­á­kvæða vegna milli­verð­lagn­ing­ar­mála,“ sagði Bjarni.

Hann sagði það skipta máli að hóf­legar og sann­gjarnar álögur væri til staðar og hvat­arnir til skattaund­an­skota þar með teknir í burtu. Undir lok ræðu sinnar benti Bjarni á að aflands­fé­lög sem slík væru ekki ólög­leg.

„Hér vil ég að lokum segja að aflands­fé­lögin sem slík eru ekki ólög­leg að íslenskum lög­um. Við segjum hins vegar í skatta­lög­unum að við skil­greinum það sem lág­skatta­ríki þar sem tekju­skattur er tveimur þriðju lægri en á Íslandi og við sam­þykkjum ekki slíka skatt­lagn­ingu og skatt­leggjum slíka starf­semi á Íslandi sam­kvæmt íslenskum skatta­regl­um. Það er lyk­il­at­riði. Þessu höfum við verið að breyta á und­an­förnum árum og þess vegna stendur dálítið upp úr spurn­ingin hvort máls­hefj­andi hér telji að í skatta­regl­unum sé eitt­hvað ábóta­vant eða ekki.“

Koma þurfi í veg fyrir afland­svæð­inu Íslands

Mál­hefj­andi umræð­unnar var Oddný G. Harð­ar­dótt­ir, þing­maður Sam­fylk­ing­ar­inn­ar, og sagði hún í upp­hafs­ræðu sinni meðal ann­ars að eftir útkomu skýrslu um eignir Íslend­inga á aflands­svæðum hefði verið kallað eftir frek­ari rann­sóknum á umsvifum eigna Íslend­inga á aflands­svæðum til að fyr­ir­byggja skatt­svik. Oddný sagði núver­andi rík­is­stjórn hafa svarað því kalli með því að leggja niður emb­ætti skatt­rann­sókn­ar­stjóra. Hún sagði að í skýrsl­unni hefði mörgum mik­il­vægum spurn­ingum verið varpað fram sem vert væri að fá svör við.

Í kjöl­farið beindi Oddný spurn­ingum til fjár­mála­ráð­herra, meðal ann­ars um hlut­deild aflands­fé­laga í eign­ar­haldi í félögum í úrvals­vísi­tölu kaup­hall­ar­innar og um rann­sóknir á milli­verð­lagn­ingu í vöru­við­skipt­um.

Þá sagði Oddný að alþjóð­leg sam­vinna hefði auk­ist á und­an­förnum árum um aðgerðir gegn skatta­skjólum og að þátt­taka Íslend­inga í slíku sam­starfi þyrfti að vera mark­viss. „Til að koma í veg fyrir að skað­inn sem átti sér stað við afland­svæð­ingu Íslands á árunum fyrir banka­hrun end­ur­taki sig Í ein­hverri mynd verður að rann­saka, kort­leggja, vinna að vand­aðri laga­setn­ingu og vinna með öðrum þjóðum með notkun skatta­skjóla. Skatta­skjól eru nýtt af fólki sem vill fela pen­ing­ana sína fyrir skatt­inum og láta aðra bera uppi sinn hlut í vel­ferð­ar­kerf­in­u.“

Þing­menn ósam­mála um mik­il­vægi emb­ættis skatt­rann­sókn­ar­stjóra

Fjár­mála­ráð­herra rakti í seinni ræðu sinni, undir lok umræð­unn­ar, nokkrar af þeim breyt­ingum sem ráð­ist hafði verið í til þess að koma í veg fyrir skattaund­an­skot. Hann klykkti út með orð­un­um: „Ég þakka fyrir gagn­lega umræðu og að lokum þetta: Við vorum ekki að leggja niður emb­ætti skatt­rann­sókn­ar­stjóra heldur sam­eina það skatt­in­um.“

Emb­ætti skatt­rann­sókn­ar­stjóra hafði verið tölu­vert til umræðu í þess­ari sér­stöku umræðu. Líkt og áður segir gagn­rýndi Oddný að emb­ætti skatt­rann­sókn­ar­stjóra hefði verið lagt nið­ur.

Smári McCarthy sagði í ræðu sinni að sú ákvörðun að leggja emb­ætti skatt­rann­sókn­ar­stjóra og fjár­mála­eft­ir­lit niður og „fela öðrum van­fjár­mögnuð stofn­unum þau verk­efni er á vissan hátt rót vand­ans.“ Þá sagði hann að sú stað­reynd að stofn­anir sem þurfa að sinna rann­sóknum á skattaund­anskotum þurfi jafn­vel að reiða sig á gagna­leka sýna að víða sé pottur brot­inn. Þá gagn­rýndi hann Brynjar Níels­son fyrir að vera þing­maður sem hefur „sér­hæft sig í því að stækka gráa svæðið og gera útlínur þess loðn­ari.“

Brynjar sagði í sinni ræðu að nýlegar breyt­ingar á emb­ætti skatt­rann­sókn­ar­stjóra myndu gera eft­ir­lit með skattaund­anskotum betra. „Ég vil líka and­mæla því sér­stak­lega sem kemur alltaf hér fram að það sé verið að reyna að draga úr skatt­eft­ir­liti í nýlegum lög­um. Þar sem skatt­rann­sókn­ar­stjóri var sam­ein­aður skatt­in­um, hann var ekk­ert lagður nið­ur. Það er ekk­ert verið að hugsa um að draga úr skatt­eft­ir­liti nema síður sé, það er verið að gera það betra.“

Líkt og Kjarn­inn hefur fjallað um gerði emb­ætti skatt­rann­sókn­ar­stjóra athuga­semdir við þá breyt­ingu sem gerð var á emb­ætt­inu þegar það var lagt af sem sjálf­stæð stofnun og varð að ein­ingu innan Skatts­ins. Í athuga­semd­unum kom fram að hætta yrði á að sér­fræði­þekk­ing myndi glat­ast. Þá var breyt­ingin einnig sögð ganga gegn til­gangi sínum um að koma í veg fyrir tvö­falda refs­ingu og tvö­falda máls­með­ferð.