Gunn­þór Ingva­son, fram­kvæmda­stjóri Síld­ar­vinnsl­unnar í Nes­kaups­stað, telur þátt­töku Íslands í við­skipta­banni gegn Rússum vera van­hugs­aða. Með þátt­töku eru gríð­ar­legir hags­munir þjóð­ar­bús­ins lagðir að veði, segir Gunn­þór í grein sem birt­ist á vef­síðu Síld­ar­vinnsl­unnar í dag. „Sé raun­veru­legur vilji til að aðstoða íslensk fyr­ir­tæki og gæta að hags­munum þjóð­ar­innar getur ráð­herra lýst yfir hlut­leysi stjórn­valda og reynt að vinda ofan af stuðn­ingi Íslands í aðgerðum gegn Rúss­um. Á þann hátt er sjálf­stæði Íslend­inga í utan­rík­is­málum und­ir­strik­að,“ segir Gunn­þór.

„Nú sitja stjórn­endur fyr­ir­tækja milli vonar og ótta um það hvort stjórn­völd í Rúss­landi láti okkur á list­ann yfir þjóðir sem beittar verða við­skipta­þving­un­um. Mik­il­vægar ver­tíðir eru framund­an. Kraftar utan­rík­is­ráð­herra og hans fólks eiga ekki að fara í það að selja sjáv­ar­af­urð­ir. Athygli þeirra á að bein­ast að því að halda góðu sam­bandi við við­skipta­þjóðir okkar svo við getum flutt út sjáv­ar­af­urðir og aflað þjóð­ar­bú­inu tekna,“ segir í grein­inni. Síld­ar­vinnslan hefur flutt út síld­ar­af­urðir til Rúss­lands í meira en hálfa öld og hefur skipt fyr­ir­tækið miklum máli. „Vonum við að svo verði áfram um ókomna tíð og að sam­skipti okkar og við­skipta­vina okkar í Rúss­landi haldi áfram að styrkj­ast.“

Greint var frá því í fjöl­miðlum í gær að stjórn­völd í Rúss­landi und­ir­búi nú útvíkkun á inn­flutn­ings­banni á mat­vörum sem er þegar í gildi gagn­vart Evr­ópu­sam­bands­lönd­um. Þetta hafa rúss­nesk stjórn­völd þó ekki stað­fest. Sam­kvæmt frétt fjöl­mið­ils­ins Russian Times hyggj­ast stjörn­völd láta inn­flutn­ings­bannið einnig ná til þeirra sjö Evr­ópu­ríkja sem styðja við­skipta­þving­anir ESB gagn­vart Rúss­landi vegna hern­að­ar­að­gerða þeirra í Úkra­ínu. Ísland er eitt þess­ara sjö ríkja.

Fram­kvæmda­stjóri Síld­ar­vinnsl­unnar segir enga efn­is­lega umræðu hafa farið fram um þátt­töku íslenskra stjórn­valda í að fram­lengja við­skipta­bann gegn Rússum, en það var gert í síð­ustu viku.

Telur hlut­leysi rétt­ast

Gunn­þór segir það hlut­verk utan­rík­is­ráðu­neytis Íslands að fram­fylgja utan­rík­is­stefnu rík­is­stjórn­ar­innar eftir diplómat­ískum leiðum en ekki að beita þjóðir við­skipta­þving­unum án umræðu. „Und­ir­rit­aður átti fundi bæði með ráð­herra og for­manni utan­rík­is­mála­nefndar eftir að í ljós kom að Ísland studdi upp­haf­legar þving­un­ar­að­gerðir gegn Rússum þar sem þeim var fylli­lega gerð grein fyrir þeim afleið­ingum sem þetta gæti haft ef við­skipta­bann gegn Íslandi kæmi til fram­kvæmda.  Samt sér Birgir Ármanns­son, for­maður utan­rík­is­mála­nefnd­ar, enga ástæðu til að staldra við þótt gríð­ar­legir hags­munir séu í húfi fyrir íslenskt efna­hags­líf.

Hlut­verk stjórn­valda er að skapa umgjörð um starfs­skil­yrði fyr­ir­tækja og styðja við þann far­veg sem alþjóð­leg við­skipti fara um. Sé raun­veru­legur vilji til að aðstoða íslensk fyr­ir­tæki og gæta að hags­munum þjóð­ar­innar getur ráð­herra lýst yfir hlut­leysi stjórn­valda og reynt að vinda ofan af stuðn­ingi Íslands í aðgerðum gegn Rúss­um. Á þann hátt er sjálf­stæði Íslend­inga í utan­rík­is­málum und­ir­strik­að.

Við­skipta­þving­anir hafa tak­mörkuð áhrif og bitna helst á þeim sem síst skyldi, það er almennum borg­urum við­kom­andi ríkja. Hlut­verk utan­rík­is­ráðu­neyt­is­ins er að fram­fylgja utan­rík­is­stefnu rík­is­stjórn­ar­innar eftir diplómat­ískum leiðum en ekki að beita þjóðir við­skipta­þving­unum án umræðu. Það á að rækta við­skiptin við Rússa á þessum erf­iðu tímum og er full ástæða að við­halda ára­tuga góðum við­skipta­sam­böndum við Rússa,“ segir hann.

Afleið­ing­arnar steyp­ast yfir okkur

„Af­leið­ingar af þess­ari þátt­töku Íslend­inga eru að öllum lík­indum að steyp­ast yfir okkur á næstu dögum í formi inn­flutn­ings­banns á einn af okkar mik­il­væg­ustu mörk­uðum fyrir frystan upp­sjáv­ar­fisk; loðn­u-, síld­ar- og mak­ríl­af­urð­ir. Auk þess hefur mark­aður fyrir bol­fiskaf­urðir okkar verið vax­andi í Rúss­landi. Við­skipta­að­ilar okkar þar í landi hafa verið dug­legir að upp­lýsa okkur um frétta­flutn­ing af þessu máli sl. viku og hefur verið alveg skýrt í þeirra huga hvert málið stefn­ir. Samt virð­ast þessar fréttir koma utan­rík­is­ráð­herra á óvart í Morg­un­blað­inu og hann segir óljóst hvað Med­vedev for­sæt­is­ráð­herra sé að segja. Hér eru miklir hags­munir í húfi og ráð­herra lætur málið koma sér í opna skjöldu!

Við Íslend­ingar höfum síð­ustu ára­tug­ina átt í far­sælum og góðum við­skiptum við Rúss­land og stóðu þau við­skipti af sér kalda stríð­ið.   Eins og sést í sam­an­tekt hér að neð­an, sem byggð er á gögnum frá Hag­stofu Íslands, hafa við­skipti við Rúss­land með sjáv­ar­af­urðir vaxið ár frá ári.“

Gunn­þór segir enn­fremur að við­skipti með síld­ar­af­urðir eigi sér margra ára­tuga sögu. Mark­aður fyrir frosna loðnu hafi vaxið síðusut ára­tug­ina og mark­aður fyrir loðnu­hrogn sé stækk­anid. „Með til­komu mak­ríls­ins nýtt­ust við­skipta­sam­böndin strax til að byggja upp góða mark­aði fyrir mak­ríl­af­urðir okk­ar. Hags­mun­ir­þjóð­ar­innar eru hér mikl­ir.“

Stórt við­skipta­land

Kjarn­inn fjall­aði um við­skipta­bannið í gær og rýndi meðal ann­ars í utan­rík­is­við­skipti Íslands og Rúss­lands á síð­ustu árum. Í fyrra var Rúss­land 6. stærsta við­skipta­land Íslands. Alls voru fluttar út vör­ur, mest sjáv­ar­af­urð­ir, fyrir 29 millj­arða króna. Það er um fimm pró­sent af heild­ar­út­flutn­ingi Íslands árið 2014.