Stefnt er að því að byggja tólf ný hús nyrst í Árneshreppi, fámennasta sveitarfélagi landsins. Um er að ræða frístundahúsabyggð í landi landnámsjarðarinnar Dranga en á henni er m.a. að finna hina stórkostlegu náttúrusmíð Drangaskörð. Sveitarstjórn Árnesshrepps hefur nú auglýst breytingu á aðalskipulagi vegna áformanna sem og deiliskipulagstillögu. Frístundabyggðin fyrirhugaða afmarkast við Drangabæinn til austurs og meðfram jaðri bæjartúnsins vestur að Húsá. Í greinargerð kemur fram að markmiðið sé að uppbygging á svæðinu fari einungis fram á því svæði sem þegar er búið að byggja á og hinum hluta jarðarinnar verði hlíft við uppbyggingu enda er stefnt að friðlýsingu jarðarinnar að frumkvæði landeigenda.
Hjónin Kristinn Hallur Jónsson og Anna Jakobína Guðjónsdóttir og börn þeirra voru síðustu ábúendur á Dröngum og bjuggu þar allt til ársins 1966. Það er þó vart hægt að kalla Dranga eyðijörð enda hafast sumir afkomendur Kristins, m.a. börn hans, þar við stóran hluta ársins. Enginn akvegur liggur að Dröngum. Þangað er aðeins fært á báti eða fótgangandi.
Hið fyrirhugaða byggingasvæði er „grasi vaxið og þakið sóleyjum á sumrin,“ segir í greinargerð skipulagstillagnanna.“ Hvönnin setur einnig mikinn svip á umhverfið.“ Stórt kríuvarp er við Drangabæinn. Á Dröngum var forðum bænhús enda kirkjuvegur erfiður og langur. Hlunnindi eru gríðarmikil á Dröngum, segir ennfremur í greinargerðinni; selveiði, æðarvarp og reki.
Drangar eru landnámsjörð og eru minjar um búsetu allt frá þeim tíma sýnilegar eða staðsettar um mestalla landareignina. Umfangsmikill uppgröftur eða rannsóknir á þeim hefur ekki farið fram, en allar minjar hafa verið skráðar af Fornleifastofnun Íslands árið 2005. Samráð hefur verið haft við Minjastofnun um að gera húsaskráningu og uppfæra þá fornleifaskráningu áður en áformaðar framkvæmdir fara fram.
Samkvæmt aðalskipulagi Árneshrepps eru 7 fornminjar skráðar í landi Dranga. Margar minjar tengjast menningu og búskaparhætti liðinna tíma og sérstaklega frá fyrri hluta 20. aldarinnar. Engar þeirra eru nálægt fyrirhuguðu uppbyggingarsvæði.“ Markmiðið er að varðveita þær menningarminjar sem á landareigninni eru og hafa sögulegt gildi. Einnig er markmiðið að hlúa að og viðhalda menningarminjum og endurbyggja og varðveita hluta þeirra menningarminja sem eru á svæðinu,“ segir í greinargerð.
Einstök verðmæti í ósnortnum víðernum
Eitt sérstæðasta náttúrufyrirbrigði Vestfjarða, Drangaskörð er hluti af jörðinni Dröngum og eru þau á náttúruminjaskrá og hljóta verndar sem slík. Aðrar náttúruminjar eða náttúrufyrirbæri sem setja svip sinn á Drangalandið eru Drangajökull, árnar, heitar uppsprettur og laugar, eyjur, hólmar og sker, mýrar og votlendi ásamt vogskornum hlíðum, urðum og klettum. „Einstök verðmæti eru í ósnortnum víðernum í landi Dranga og mikil áhersla lögð á að vernda þau svæði um ókomna tíð,“ segir í greinargerðinni.
Jörðin Drangar er í friðlýsingarferli hjá Umhverfisstofnun. Gert er ráð fyrir þessum skipulagsáætlunum í friðlýsingarskilmálum.
Deiliskipulagstillagan gerir ráð fyrir fjórtán lóðum undir frístundahús sem ætluð eru til einkanota. Ein lóðin er í kringum súrheysturn sem á að endurbyggja sem frístundahús. Einnig er gert ráð fyrir að endurbyggja gömul fjárhús í upprunalegri mynd og nýta þau sem sameiginlegt gistirými og samkomustað. Auk þess er gert ráð fyrir að endurbyggja og lagfæra hesthús og skemmu sem stendur við gamla bæinn að Dröngum.
