Íslandsdeild Transparency International lýsir yfir vonbrigðum með brotalöm og mögulegt lögbrot við talningu atkvæða í nýliðnum alþingiskosningum og lýsir yfir sérstökum áhyggjum af viðbrögðum Inga Tryggvasonar, formanns yfirkjörstjórnar í Norðvesturkjördæmi, eftir að ljóst var að lögum um framkvæmd talningar var ekki fylgt.
„Formaðurinn hefur ítrekað gert lítið úr málinu í fjölmiðlum og gefið til kynna opinberlega að hann telji skoðanir sínar og ákvarðanir ekki þurfa að byggja á lögum. Ljóst er að gáleysisleg og ólögmæt meðferð kjörgagna við talningu í Norðvesturkjördæmi getur ein og sér verið ástæða til að krefjast endurtekningar kosninganna þar,“ segir í yfirlýsingu frá Íslandsdeild Transparency í dag.
Í yfirlýsingunni segir einnig að atburðarás undanfarinna daga hafi „varpað ljósi á þá sérkennilegu og fráleitu málsmeðferð að nýkjörið Alþingi hafi endanlegt úrskurðarvald um réttmæti kosninganna“.
Þetta segir Transparency að geti „leitt til geðþóttaákvarðana þingmanna sem hagsmuna eiga að gæta“ og sé úrelt fyrirkomulag, sem Mannréttindastóll Evrópu (MDE) hafi úrskurðað gegn. Segist Transparency á Íslandi taka undir sjónarmið um að þessu verði að breyta svo fljótt sem auðið verður.
Í yfirlýsingu Íslandsdeildarinanr segir að kjörstjórnarfulltrúar verði að „umgangast þá ábyrgð sem þeim er falin af virðingu, “ bæði hvað framkvæmdina sjálfa varðar og svo framkomu og svör til almennings ef upp koma spurningar.
„Vert er að nefna að við setningu laga um kosningar til Alþingis þótti löggjafinn ástæðu til þess að leggja refsingu við því ef kjörstjórn vanrækir fyrirskipaða framkvæmd laga um kosningar til alþingis, sbr. 124. gr. laganna. Endurspeglar það þá miklu ábyrgð sem fylgir störfum við framkvæmd kosninga,“ segir í yfirlýsingu samtakanna.
Formgallar áður ógilt kosningar
Íslandsdeild Transparency segir að ekki verði framhjá því litið „að Hæstiréttur hefur áður úrskurðað kosningar ógildar vegna formgalla við framkvæmd þeirra, jafnvel þótt svo að þeir gallar hafi ekki haft áhrif á úrslit eða niðurstöðu umræddrar kosningar,“ en það gerðist árið 2012 er kosningar til stjórnlagaþings voru ógiltar.
„Fordæmi um ógildingu kosninga af hálfu Hæstaréttar eru því fyrir hendi bæði er varðar áhrif eða áhrifaleysi á niðurstöðu kosninganna. Þótt ekki hafi komið fram rökstuddur grunur um kosningasvindl vill Íslandsdeild TI taka fram að brotalöm við framkvæmd kosninga og talningu er næg ástæða fyrir vanþóknun kjósenda og áhyggjum þeirra af því að ekki sé betur að verki staðið. Þessar áhyggjur byggjast hvorki á samsæriskenningum né óþarfa upphlaupi heldur efnislegum staðreyndum um klúður og lögbrot við talningu atkvæða í þingkosningum á Íslandi 2021,“ segir í yfirlýsingu Íslandsdeildar Transparency, sem segir ekkert mikilvægara en traust almennings á lýðræðislegum kosningum.
