Ég horfi út um gluggann á fallegan og kyrran íslenskan vetrarmorguninn og hugsa að ég vildi að þetta hefði allt saman bara verið ógeðsleg martröð. En svo er ekki. Í gær var annað skiptið á árinu sem ég fylgdist stjörf með þremur mismunandi frönskum fréttaveitum og grét með landinu mínu. Hágrét eins og barn sem kemst í fyrsta skipti í tæri við grimmdina í heiminum. Að minnsta kosti 120 látnir. Árásir á sex stöðum samtímis, stöðum sem voru sérstaklega valdir því þar er mikil umferð á föstudagskvöldi í París. Fólk úti að borða, að fá sér drykk, hlusta á tónlist og skemmta sér. Aðallega ungt fólk. Í gærkvöldi breyttist þetta glaðlega andrúmsloft allt í einu í blóðbað og óskiljanlegan hrylling. Það er dýrmætt að kalla meira en eitt land heimaland sitt. Hjartað stækkar en um leið hefur maður fleira til að syrgja.
Og í sorginni þráir maður að skilja, þó það sé ekki hægt. Ef Íslamska ríkið stendur á bakvið árásirnar, og svo virðist vera, eru þetta stórfelldustu voðaverk sem samtökin hafa framkvæmt utan Mið-Austurlanda. Og ISIS valdi París. Hvers vegna? Það er ómögulegt að segja að eitthvað eitt svar liggi að baki. Árásarmennirnir töluðu um Sýrland og Írak, þar sem utanríkisstefna og hernaðaraðgerðir Frakklands hafa verið stórtækar og um leið gríðarlega umdeildar. Ekki er vitað hvort árásarmennirnir hafi verið Frakkar eða ekki að svo stöddu, en hryðjuverkin í janúar minntu okkur á myrka sögu Frakklands þegar kemur að upprunalöndum múslima sem þar búa, sem og vanhæfni yfirvalda til þess að búa öllum jöfn tækifæri óháð uppruna.
Kouachi bræðurnir sem stóðu að baki morðunum á skrifstofu Charlie Hebdo voru Frakkar en uppruni þeirra lá til Alsír, lands sem Frakkland stappaði á, lamaði og deyddi. Hápunktinum var náð með sjálfstæðisbaráttu Alsír 1954-1962 þar sem Frakkar beittu meðal annars hrottalegum pyntingum. Þó þögnin sé að hluta til að rofna er afneitunin í Frakklandi enn mikil og umræðan af skornum skammti, nýfarið er að minnast á þetta í skólabókum og skömmin er mikil en ekki nægilega opinber og hávær. Frakkland eftirnýlenduáranna einkennist af jaðarsetningu þeirra hópa sem yfirvöld hafa brotið og hagnast hvað mest á. Það er hægt að tína margt til ef við viljum raunverulega skilja, en allt þrýtur einhvern veginn þegar maður hugsar um hversu mikla grimmd og hatur þessi voðaverk sýna.
Ég skal samt segja ykkur hvar ég leita ekki skýringa, og það er hjá þeim frönsku múslimum sem ég hef kynnst í gegnum tíðina og tengjast hryðjuverkunum ekki meira en ég og þú. Madame Bousma sótti mig í leikskólann þegar ég var lítil skotta í úthverfum Parísar, hún passaði mig og ég átti alltaf yndislegar stundir með börnunum hennar þangað til foreldrar mínir losnuðu úr vinnu og komu að sækja mig. Hún grætur jafnmikið og ég í dag.
Vinir mínir, Sofia, Riyadh og Aboubakar, sem voru með mér í bekk þegar ég var unglingur í Bordeaux gráta líka. Það sama á við um Amani sem ég kynntist hér á Íslandi þar sem hún stundaði rannsóknir í efna- og eðlisfræði við HÍ. Þau gráta jafnvel meira en ég, þar sem hryðjuverkin í janúar sýndu að það sem fylgir er aukið ofbeldi gagnvart frönskum múslimum. Múslimum sem eiga Frakkland jafnmikið og ég og hata hryðjuverkin eins mikið. Í gærkvöldi fordæmdi Franska múslimaráðið að öllu leyti „þessar viðbjóðslegu og fyrirlitlegu árásir“. Ég gæti farið að tala um alla læknana og frumkvöðlana sem aðhyllast íslam og eru jafnframt Frakkar sem eiga uppruna sinn að rekja annað, en að sjálfsögðu eru ekki allir franskir múslimar dýrlingar rétt eins og afkomendur sýrlenskra flóttamanna eru ekki allir Steve Jobs.
Þetta er bara fólk eins og við hin sem fæddumst í meiri forréttindastöðu, og það á ekki að vera nein hæfileikakeppni sem sker úr um það hvort maður fái að lifa við mannsæmandi aðstæður og njóta mannréttinda. Fólk hefur rétt á að komið sé fram við það eins og manneskjur óháð því hvað það hefur fram á að færa til samfélagsins, hvernig það er á litinn eða hvaða trúarbrögð það aðhyllist.
Þetta leiðir mig að annars konar sorg sem ég finn fyrir í dag þegar ég les sum viðbrögð fólks hérna heima. Þau snúast að innflytjendum og flóttamönnum sem aðhyllast íslam og innihalda oftar en ekki þann misskilning að íslam hvetji beinlínis til hryðjuverka (sem er að sjálfsögðu rangt). Við megum ekki falla í þá gryfju að finna svona einfeldningslegan farveg fyrir óttann og reiðina, þar sem alhæfingar og fáfræði ráða völdum. Ef þessir atburðir valda meiri sundrungu í heiminum en er til staðar nú þegar hafa hryðjuverkamennirnir sigrað. Fyrst og fremst eiga þessir atburðir aldrei að verða til minnkunar á þeim ótrúlega vilja sem óbreyttir borgarar á Íslandi hafa sýnt þegar kemur að því að hjálpa fólki í neyð. Munum að margt af þessu flóttafólki flýr nú sömu samtök og standa sennilega að baki hryðjuverkunum sem áttu sér stað í París, þrátt fyrir að vera múslimar. Við erum hluti af sama mannkyninu og eigum sameiginlegan óvin: Óttann og hatrið sem reynir að stía okkur í sundur.
