Marel er annað tveggja íslenskra fyrirtækja sem hefur náð þeim áfanga að slíta alveg barnskóm frumkvöðlastarfseminnar, farið í gegnum unglingsár fyrirtækjaþróunar án vandkvæða og stigið þroskaskrefið til fulls á fullorðinsárunum og tileinkað sér alþjóðlega þekkingu og grundvöll. Hitt fyrirtækið er Össur. Saga þeirra teygir sig áratugi aftur í tímann, og er saga klókinda, dirfsku og alþjóðavæðingar, svo eitthvað sé nefnt.
Kaup Marel á MPS, hollensku fyrirtæki sem framleiðir búnað fyrir fyrsta stig kjötvinnslu, eru merkileg fyrir margra hluta sakir. Umfangið, 382 milljónir evra eða um 55 milljarðar króna, segir sitt um stórhuga vaxtaráform. Vöxturinn á þessum markaði, sem Marel og MPS starfa á, er um fjögur til sex prósent á ári, samkvæmt spám fyrir næstu árin, en Árni Oddur Þórðarson, forstjóri Marel, sagði í samtali við Viðskiptablaðið að það væri ætlun fyrirtækisins að ná leiðandi markaðsstöðu með meiri vexti en sem nemur markaðsvexti. Spennandi verður að sjá hvort það gangi eftir. Hjá MPS starfa 670 starfsmenn, hvorki meira né minna.
Hlutabréfamarkaðurinn hefur í það minnsta tekið þessu stærstu fyrirtækjakaupum frá hruni vel, því markaðsvirði Marel hefur aukist um 15 prósent á tveimur dögum. Á rúmlega ári hefur markaðsvirði félagsins tvöfaldast.
Kjarninn hefur frá því hann var stofnaður fjallað mikið um málefni minni og meðalstórra fyrirtækja, og frumkvöðlastarfsemi ekki síst. Kastljósið er oft ekki á þessum hluta hagkerfisins, þó full þörf sé á því.
Fyrirtæki eins og Marel, sem er orðið að alþjóðlegum hátæknirisa, er ein af ástæðum þess að nauðsynlegt er að fjalla um grunnstarfið í frumkvöðlastarfsemi með ítarlegri hætti en gert hefur verið hér á landi. Það þarf að velta við hverjum steini, til þess að komandi kynslóðir geti lært af ferlinu sem leiddi til þess að fyrirtækið náði alþjóðlegri stærð og stöðu. Það sama á við um önnur fyrirtæki sem hafa umbreyst í alþjóðleg þekkingarfyrirtæki.
Því miður er ekki hægt að reiða sig á auðlindadrifinn hluta hagkerfis um alla framtíð, þó mikilvægt sé að framþróa hann og efla í takt við tímann. Alþjóðageirinn svonefndi, sem er ágætt orð yfir þau fyrirtæki byggja á hugviti og sókn á erlenda markaði, þarf á langtímasýn fjárfesta, fræðimanna og stjórnmálamanna að halda. Í því verkefni er mikilvægt að kafa ofan í æviskeið fyrirmynda í þessum efnum, og þar er Marel ofarlega á lista.
