Það er bjart yfir nýja for­set­anum okkar og fjöl­skyldu hans. Loks­ins börn, vor og líf á Bessa­stöðum og drengi­leg mann­eskja í emb­ætt­inu sem fólk er upp til hópa ánægt með – að minnsta kosti enn sem komið er – líka margir sem kusu ein­hvern annan en Guðna, eins og þessir sjö, vinir og fjöl­skyldu­með­lim­ir, sem ég hitti á sunnu­dag­inn og kváð­ust allir hafa kosið ein­hvern annan en væru samt hæstá­nægðir með Guðna. Reyndar er svo­lítið gaman að þessu dálæti fólks á honum – Guðna sín­um. 

Við mæðginin röltum að heim­ili Guðna og Elizu á sunnu­dag­inn þar sem fólk fagn­aði fjöl­skyld­unni og ein­hver hafði á orði að nú vant­aði sár­lega lúðra­sveit. En þó að þarna væri engin lúðra­sveit þá sveif fal­lega alþýð­legur hátíð­leiki yfir vötnum og fimm ára sonur minn vand­aði sig við að lag­færa hip­stera­hatt­inn á hausnum áður en hann klapp­aði ákaft fyrir fram­tíð­inni, eins og allir hin­ir. 

Ýmsar raddir

Síð­asta spöl­inn í kosn­inga­bar­átt­unni voru ýmsir (m.a. und­ir­rit­uð) farnir að hafa á orði þeim þætti Guðni óþarf­lega passív­ur, hann færi jafn­vel dult með skoð­anir sínar og stein­inn tók úr síð­asta kvöldið fyrir kosn­ingar þegar mörgum þótti hann fara heldur ein­dregið jákvæðum orðum um Brex­it. Aðrir bentu á að Guðni hefði þurft að sæta ómak­legri gagn­rýni Dav­íðs Odds­sonar út af Evr­ópu­sam­band­inu og svarið hefði átt að snúa upp á þá gagn­rýn­i. 

Þeir voru líka ófáir sem bentu á bækur hans og fræði­manna­störf til marks um að þarna færi engin skoð­ana­dula. Og strax dag­inn eftir að úrslitin í for­seta­kosn­ing­unum urðu ljós voru ein­hverjir Face­book-vinir á því að þarna væri Guðni aftur kom­inn í sitt reffi­lega frum­el­em­ent; orð­inn gamli, góði Guðn­i. 

Hvernig verða næstu kosn­ing­ar?

Það verður for­vitni­legt að fylgj­ast með Guðna í þessu starfi sem allir hafa skoð­anir á. Hann virð­ist vera vand­aður og hóg­vær maður með bein í nef­inu og jafn­vel þó að maður hefði viljað sjá hann grípa bolt­ann á lofti og ræða ýmis mál sem lúta að brýnum umhverf­is­málum við Andra Snæ og að sama skapi bera á borð marg­þætt­ari grein­ingu á Brex­it, sem hefur meðal ann­ars verið knúið áfram af var­huga­verðum þjóð­ern­is­öflum sem eiga rætur sínar í hættu­lega öflugri undir­öldu í stjórn­málum Evr­ópu, þá er kannski ómak­legt að bauna á fólk á síð­ustu metr­unum í kosn­inga­bar­áttu sem náði aldrei því marki að verða mál­efna­lega djúp. 

Kannski af því að það voru svo margir í fram­boði en þó helst vegna þess að það er eng­inn þáttur helg­aður stjórn­málum í sjón­varp­inu, þáttur þar sem ein spurn­ing leiðir af sér þá næstu – og svo fram­veg­is. Þar sem við­mæl­endur þurfa að taka for­tíð­ina með í reikn­ing­inn þegar þeir tala um fram­tíð­ina, kafa á djúpið í svörum sínum og spila rök­ræðu­borð­tennis við aðra við­mæl­end­ur.  

Nú líður (von­andi) senn að alþing­is­kosn­ing­um, þeir sem ég hef spurt síðan ég kom til lands­ins virð­ast nokkuð vissir í sinni sök að það verði kosin ný rík­is­stjórn í haust. En maður spyr sig. Á að blása aftur til kosn­inga án þess að for­svars­menn Rík­is­sjón­varps­ins fari á stúf­ana til að finna hæft fólk til að stýra alvöru þætti um stjórn­mál? 

Ótta­stjórnun

Um dag­inn hitti ég mann­eskju sem er vel kunnug inn­an­búð­ar­málum í Efstaleitinu og spurði við­kom­andi út í þennan átak­an­lega skort á þætti í öfl­ug­asta fjöl­miðl­inum um það sem þó ræður lífs­kjörum okkar og fram­tíð: stjórn­mál bæði hér heima og á alþjóða­vett­vang­i. 

Þessi ágæti aðili setti upp kynd­ugan svip og lækk­aði eilítið róm­inn þegar hann svar­aði eitt­hvað á þessa leið: Það verður bara að segj­ast eins og er, að það er svo mik­ill ótti hér inn­an­húss við enn eina árás­ina á Rík­is­út­varpið að mönnum finnst ekki á það hætt­andi að byrja núna með slíkan þátt. 

Ef satt skal segja hef ég aldrei heyrt brýnni ástæðu fyrir slíkum þætti. Því hvað er eggið og hvað er hæn­an? Ef stjórn­völd þagga óbeint niður í allri alvöru umræðu í Rík­is­út­varp­inu hver á þá að standa vörð um ólíkar en gagn­rýnar raddir þjóðar og pall­borð þeirra? Áger­ist þá ekki bara ótta­stjórnun yfir­valda þangað til sér ekki fyrir end­ann á henn­i? 

En sem betur fer eru kosn­ingar í haust – og við erum loks­ins búin að fá nýjan for­seta sem markar enda­lok tíma­bils þar sem gamlir kóngar virt­ust öllu ráða – svo ég ætla að leyfa mér að vera von­glöð. 

Stærsta gjöfin

Samt, á sama tíma, von­ast ég svo inni­lega til þess að þeir sem fara með stjórn­ina í Rík­is­út­varp­inu rífi sig úr viðjum hinnar ósýni­legu rit­skoð­un­ar, kalli til sitt hæf­asta fólk, bæði utan stofn­un­ar­innar og innan henn­ar, og búi til nýjan þátt um stjórn­mál til að senda út að minnsta kosti einu sinni í viku, bæði fyrir og eftir kosn­ing­ar. Öðru­vísi verða þessar kosn­ingar aldrei vit­rænar og það er ekki seinna vænna en að byrja núna.

Rík­is­út­varpið hefur þá einu skyldu að þjóna þjóð­inni og þetta er stærsta gjöfin sem það getur gefið henni, hlut­laus vett­vangur þar sem ólíkar raddir kryfja allt sem við­kemur lífs­kjörum hennar og sam­bandi við umheim­inn.

Þeir sem vita ekki betur en að saka rödd­ina okk­ar, Rík­is­út­varp­ið, um hlut­drægni afhjúpa fátæk­lega heims­mynd. Þeir hinir sömu ættu að gefa því séns að nýta fleiri tungu­mál í dag­legu lífi og venja sig á að hlusta á umræðu í skand­in­av­ískum, þýskum og breskum sjón­varps­þátt­um. Vit­rænar umræður sem þaul­reyndir spyrlar leiða og leyfa þá öllum röddum að heyr­ast og afhjúpa sig um leið.

Gall­inn er bara sá að í hvert skipti sem maður horfir á góð­an  umræðu­þátt á danskri eða þýskri sjón­varps­stöð hellist yfir mann eymsla­til­finn­ing yfir því að Íslend­ingar skuli vera sviknir um annað eins. 

Við höfum nóg af vatni og fiski til að vera heil­brigð en við þurfum líka að vera heil­brigð í hugsun og til þess að vera það þurfum við að lifa við upp­lýsta, líf­lega, djarfa, leit­andi, fjöl­breytta, hug­aða, marg­slungna og lýð­ræð­is­lega umræðu alla daga, alltaf. 

Full­nægja hug­ans

Reyndar er nóg af fólki hér á landi til­búið til að segja að það hafi heyrt allt sem það þurfti að heyra í nýliðnum kosn­ing­um, sam­tín­ing úr hinum og þessum miðl­um, og að það fái ábyggi­lega að heyra nóg fyrir næstu. Við allt það ofur nægju­sama fólk vil ég segja: Þið vitið ekki af hverju þið missið! Hug­ur­inn fær ekki full­nægju nema upp­lifa örvun úr ólíkum áttum á sama augna­blik­inu, nokkuð sem sjón­varpið getur miðlað á ein­stakan hátt.

En, nóg um tuð, við státum af glæ­nýjum for­seta, íslenska karla­lands­liðið í fót­bolta er búið að fanga und­urfagrar stjörnur á him­in­hvolf­inu sem engan óraði fyrir að væru innan seil­ing­ar, bráðum verður ný rík­is­stjórn kos­in, úti er fal­leg­asti tím­inn á árinu og fugl­arnir vekja okkur – það vantar bara bita­stæðan þátt um stjórn­mál í Rík­is­út­varp­in­u. 

Og það sem allra fyrst, því nú eru nýir tím­ar. Vor á Bessa­stöð­um.