„Loft­hreinsi­ver á Bakka gæti skapað allt að 500 störf”, stendur á vef RÚV 30. októ­ber. Í frétt­inni segir svo: „Fyr­ir­tækið hyggst nú reisa loftorku­ver á Bakka við Húsa­vík, sem gerir kleift að hreinsa og binda eina milljón tonna af koltví­sýr­ingi úr and­rúms­lofti. „Og svo ætlum [við] að nýta það til að fram­leiða afleiddar afurðir og hug­myndin er að vera með CO2 til mat­væla­fram­leiðslu og síðan að fram­leiða grænt elds­neyt­i,“ segir Eyjólfur Lár­us­son, fram­kvæmda­stjóri Car­bon Iceland.”

Eru stjórn­völd eða aðrir sem eru ábyrgir fyrir ráð­stöfun fjár­muna almenn­ings ginn­keyptir fyrir þessu „til­boð­i”?

Lítum fyrst á fjár­málin í grófum drátt­um. Með þess­ari aðferð er kostn­aður við að fram­leiða hvert tonn af CO2 a.m.k. $200. Mark­aðs­verð er aftur á móti á bil­inu $25 til $50 á tonn og flutn­ings­kostn­aður getur verið annað eins. Þetta gengur ekki upp nema með veru­legum stuðn­ingi í gegnum styrki og afskrifað fjár­magn. Það virð­ist því langt frá að útflutn­ingur á CO2 frá Bakka geti orðið hag­kvæm­ur.

Um hvað snýst tæknin og hver er ávinn­ing­ur­inn fyrir umhverf­ið? Ætl­unin er að fanga CO2 sem að öðrum kosti dreifð­ist um and­rúms­loftið og ylli hlýn­un. Í Bakka­ver­inu á  að fanga CO2 beint úr venju­legu and­rúms­lofti þar sem styrkur CO2 er mjög lágur (0,04%). Til sam­an­burðar er  CO2  fangað úr hvera­lofti hjá Car­bon Recycl­ing í Svarts­engi en þar getur styrkur CO2 numið tugum pró­senta. Auk­inn styrkur eykur skil­virkni, veru­lega.

Grunnhugmyndin er að fanga CO2. Hvað svo? Það skiptir öllu máli hvað verður um þetta CO2. ­Fyr­ir­huguð bind­ing er ekki til lang­frama, ólíkt t.d. bind­ingu í bergi eða skóg­i. Til að meta umhverf­is­á­hrifin verðum við að skoða hvað verður um efn­ið, m.a. með fer­ils­grein­ingu. Um þetta er ágæt­lega fjallað á vef­síð­u Al­þjóða orku­mála­stofn­un­ar­innar (IEA). Það breytir á end­anum engu ef þetta koltví­oxíð er losað aftur út í and­rúms­loftið á einn eða annan hátt, t.d. ef því er breytt í elds­neyti og síðan brennt.

Lítum aðeins á fram­leiðslu afleiddra afurða, sem kostar að sjálf­sögðu heil­mikla fjár­fest­ingu í við­bót, en gæti skapað miklu fleiri störf en „loft­hreinsi­ver­ið”. 

CO2 til mat­væla­fram­leiðslu: Hér er vænt­an­lega átt við hækkun á CO2 styrk til að nota við ylrækt og til íblönd­unar í drykkj­ar­vöru. Þeim þörfum má full­nægja á hag­kvæman hátt með vinnslu CO2 úr heitum upp­sprettum líkt og gert er í Hæð­ar­garði í Gríms­nesi, og þar er fangað CO2 sem ann­ars sleppur út.

CO2 til að fram­leiða grænt elds­neyt­i: Ein­fald­ast er að gera þetta með því að bæta við vetni og fram­leiða þannig met­anól líkt og gert er hjá Car­bon Recycl­ing í Svarts­engi. Vetnið fæst með raf­grein­ingu á vatni líkt og gert var í áburð­ar­verk­smiðj­unni í Gufu­nesi. Ekki er hægt að sjá að verk­smiðja á Bakka geti keppt við verk­smiðj­una í Svarts­engi, eða verk­smiðjur sem myndu nýta háan styrk CO2 sem kemur frá iðju­ver­unum í Hval­firði og Reyð­ar­firð­i. Og svo er hag­kvæm­ast að setja raf­magnið beint á far­ar­tæk­in!

Á heims­vísu er stór hluti fang­aðs CO2 nýttur til fram­leiðslu á köfn­un­ar­efn­is­á­burði, þar sem CO2 er bundið amm­on­íaki til að mynda þvagefni (ur­ea). Við notkun áburð­ar­ins losnar amm­on­íakið og er nýtt af gróðri, en CO2 losnar út í and­rúms­loft­ið. Miklu nær­tækara er að fram­leiða amm­on­íum nítrat áburð (kjarna), líkt og gert var í Gufu­nes­i, en til þess þarf ekki CO2.

Í stuttu máli: Það virð­ast hvorki efna­hags­leg eða umhverf­is­rök fyrir „loft­hreinsi­veri” á Bakka.

Höf­undur er líf­efna­fræð­ingur og áhuga­maður um umhverf­is­vernd.