Sjálf­stæð­is­menn eru nú að hefja und­ir­bún­ing að sölu rík­is­bank­anna, með stuðn­ingi VG og Fram­sókn­ar. Þau segja að þetta sé rétti tím­inn til þess.

Allir vita að Sjálf­stæð­is­mönnum er ekki treystandi til að hafa almanna­hag að leið­ar­ljósi við sölu bank­anna. Það sýndi reynslan af einka­væð­ingu bank­anna á ára­tugnum fram að hruni – með skelfi­legum afleið­ingum fyrir þjóð­ina.

Vill fólk end­ur­taka þann leik? 

Helstu rök sem sett hafa verið fram fyrir sölu bank­anna eru aukin skulda­staða rík­is­ins vegna Kóvid krepp­unn­ar. Sölu­and­virðið muni þá lækka skuldir rík­is­ins.

Þetta eru skárri rök en hin venju­lega blekk­ing­ar­k­lisja frjáls­hyggju­manna um að einka­að­ilar geri allt betur en rík­ið. Nú er Lands­bank­inn í eigu rík­is­ins betur rek­inn en Arion einka­bank­inn. Munið það.

Hin leiðin

En ef menn vilja nota bank­ana til að greiða niður skuldir rík­is­ins vegna Kóvid krepp­unnar þá er önnur leið aug­ljós­lega betri. 

Hún er sú að ríkið eigi bank­ana áfram og láta arð­greiðslur bank­anna á kom­andi árum greiða niður hinar auknu skuldir rík­is­ins vegna krepp­unn­ar.

Ríkið leggur um 200 millj­arða í beinar mót­væg­is­að­gerðir á árunum 2020 og 2021 (sjá skýrslu fjár­mála­ráðu­neyt­is­ins hér). 

Arð­greiðslur út úr rík­is­bönk­unum í rík­is­sjóð námu um 207 millj­örðum á aðeins fimm árum, frá 2014 til 2018 (sjá hér). Pælið í þessu.

Það mun því vænt­an­lega vera hægt að greiða niður allar skuldir vegna þess­ara auknu útgjalda á ein­ungis fimm árum eftir að upp­sveiflan hefst á ný, með arð­greiðslum úr rík­is­bönk­un­um. Vilja menn frekar að þetta fé renni í vasa ein­hverra auð­manna í Sjálf­stæð­is­flokki eða Fram­sókn? Er það hagur almenn­ings?

Ef bank­arnir verða seldir nú þá fæst ekki raun­virði fyrir þá, frekar en venju­lega við einka­væð­ingu – og ekki nóg til að greiða allan kostnað vegna Kóvid krepp­unn­ar.

Til við­bótar þessum 200 millj­örðum vegna mót­væg­is­að­gerða hefur ríkið orðið fyrir umtals­verðu tekju­tapi í krepp­unni, vegna minni skatt­tekna. Það bæt­ist við rík­is­skuld­irnar líka.

­Með því að eiga bank­ana tvo áfram þarf lík­lega ekki meira en 7 til 10 ár til að greiða hinar auknu skuldir rík­is­ins að fullu vegna krepp­unn­ar, með arð­greiðslum af rekstri bank­anna í rík­is­sjóð. 

Nú er því aug­ljós­lega rétti tím­inn til að eiga bank­ana áfram og láta þá greiða þennan reikn­ing. Þannig má forð­ast skatta­hækk­anir og nið­ur­skurð í vel­ferð­ar­málum og inn­við­fram­kvæmdum á næsta ára­tug.

Þegar búið verður að greiða allan kostnað rík­is­ins vegna krepp­unnar á þennan veg mætti hugs­an­lega selja hlut úr Íslands­banka til að greiða fyrir kostnað við bygg­ingu hins nýja Lands­spít­ala – ef þáver­andi stjórn­völdum verður treystandi.

Það hljóta allir að sjá skyn­sem­ina í þessu – nema auð­vitað þeir sem vilja sjálfir hirða þennan arð úr bönk­unum í eigin vasa.

Höf­undur er pró­fessor við HÍ og sér­fræð­ingur hjá Efl­ingu – stétt­ar­fé­lagi.