Það kall­ast „græn­þvott­ur“ þegar fyr­ir­tæki beitir blekk­ingum í mark­aðs- eða kynn­ing­ar­starfi sínu til þess að sýn­ast vera umhverf­is­vænni eða sam­fé­lags­lega ábyrg­ari en það raun­veru­lega er. Íslensk fyr­ir­tæki hafa und­an­farið í auknum mæli tekið upp hug­mynda­fræði um sam­fé­lags­á­byrgð. Stundum vakna grun­semdir um að þetta eða hitt fyr­ir­tækið sé ein­göngu að fegra ímynd sína með orða­lagi um sam­fé­lags­á­byrgð, að fyr­ir­tækið sé ekki að segja satt eða segi ekki alla sög­una þegar það aug­lýsir umhverf­is­vænar vörur eða þjón­ustu sem það tengir við sam­fé­lags­á­byrgð. Sú þarf þó ekki að vera raunin og því er nauð­syn­legt að fyr­ir­tækin sýni heil­indi og almenn­ingur kanni málið áður en dómar eru felld­ir.

Ket­ill B. Magn­ús­son, fram­kvæmda­stjóri

Festu - mið­stöðvar um sam­fé­lags­á­byrgð.

Ábyrg upp­lýs­inga­gjöf

Margir eru á þeirri skoðun að betra sé að segja minna og fram­kvæmda meira. Það er vissu­lega rétt að lítil ábyrgð felst í að standa ekki við yfir­lýs­ing­ar, en það má heldur ekki draga svo úr upp­lýs­inga­gjöf um starf fyr­ir­tæk­is­ins að eng­inn viti hvernig það starfar og fólk freist­ist til að geta í eyð­urn­ar. Raunin er sú að bæði við­skipta­vinir og starfs­menn vilja gjarnan vita af því ef fyr­ir­tækið vinnur af ábyrgð gagn­vart umhvef­inu eða sam­fé­lag­inu. Ein­hvers staðar þarf að byrja og þó svo enda­mark­inu hafi ekki verið náð, þá felst ábyrgð í því að gefa raunsanna mynd af þeim áhrifum sem fyr­ir­tækið hefur á hverjum tíma á umhverfið og sam­fé­lag­ið. Hver sem hin raunsanna mynd er þá byggir fyr­ir­tækið upp traust við það að gefa upp rétta mynd af stöðu þess.

Ekki bara glans­mynd

Fyr­ir­tækj­um, líkt og ein­stak­lingum er annt um orð­spor sitt og ímynd. Þau vilja að fólki líki við vöru­merk­ið, tengi það við jákvæða eig­in­leika og treysti því. Stundum getur þó kynn­ing­ar­starf fyr­ir­tæk­is­ins ein­blínt of mikið á jákvæðu þætt­ina í starf­semi þess að það verður ótrú­verð­ugt. Fyr­ir­tæki eru ekki full­kom­in, frekar en mann­fólk­ið, og þess vegna viljum við frekar fá heið­ar­legt svar við erf­iðum eða óund­ir­búnum spurn­ingum heldur en að fá falska glans­mynd. Við­skipta­vinir vilja að stjórn­endur stýri fyr­ir­tækjum skyn­sam­lega, að þeir bregð­ist við á réttan hátt ef vanda­mál koma upp, að til­lit sé tekið til hags­muna­að­ila, enn fremur að reynt sé að lág­marka þann skaða sem þau valda og hámarka jákvæð áhrif sín á umhverfið og sam­fé­lag­ið.

Hvað ein­kennir græn­þvott

Það getur reynst flókið að meta hvort fyr­ir­tæki stundi græn­þvott.  Banda­ríska rann­sókn­ar­fyr­ir­tækið UL hefur sett fram lista yfir atriði sem bent gætu til græn­þvotts. Þar má nefna hvort athygl­inni sé beint frá aðal­at­rið­inu, hvort sann­anir fyrir stað­hæf­ingum vanti, hvort rangar merk­ingar séu not­að­ar, hvort orða­lag sé of loðið eða hvort hrein­lega sé verið að segja ósatt.

Þegar rauður varð grænn en lítið annað breytt­ist

Frægt dæmi um græn­þvott er þegar McDon­alds í Evr­ópu breytti litum í vöru­merki sínu úr rauðum og gulum í grænan og gulan árið 2009, að þeirra sögn til að und­ir­strika nýja umhverf­is­væna stefnu sína, án þess að breyta starf­sem­inni svo talist gæti. Eða þegar Apple var nýlega ásakað um blekk­ingar með því að selja Iphone sím­tæki með ákveðnu minnis­magni án þess að nefna að stýri­kerfið tekur stóran hluta af minn­inu svo neyt­endur neyð­ast til að kaupa auka auka minni í ský­þjón­ustu Apple.

Árangur og ábyrgð fyr­ir­tæki

Þess er ósk­andi að íslenskum fyr­ir­tækjum gangi vel að sneyða hjá græn­þvotti. Það gera þau með því að end­ur­spegla raun­veru­lega stöðu þeirra hvað varðar sam­fé­lags­á­byrgð og umhverf­is­vernd og enn fremur að þau búi yfir þekk­ingu á þessum hug­tök­um. Festa – mið­stöð um sam­fé­lags­á­byrgð og Sam­tök atvinnu­líf­ins standa fyrir ráð­stefnu í Hörpu þann 29. jan­úar undir yfir­skrift­inni Árangur og ábyrgð fyr­ir­tæki. Þar munu nokkur fyr­ir­tæki deila reynslu sinni og sér­fræð­ingar gefa góð ráð um sam­fé­lags­á­byrgð.  Nán­ari upp­lýs­ingar um ráð­stefn­una má finna á vef Festu, festa­sam­felagsa­byrgd.is.