Fyr­ir­taka fór fram í hinu svo­kall­aða SPRON-­máli í morgun, en aðal­með­ferð í því á að hefj­ast í júní næst­kom­andi. Í mál­inu eru fyrrum spari­sjóðs­stjór­inn og fjórir stjórn­ar­menn spari­sjóðs­ins ákærðir af sér­stökum sak­sókn­ara fyrir að hafa mis­notað aðstoðu sína og stefnt fé sjóðs­ins í veru­lega hættu þegar hann lán­aði fjár­fest­inga­fé­lag­inu Exista tvo millj­arða króna þann 30. sept­em­ber 2008. Hinir ákærðu eru Guð­mundur Örn Hauks­son, spari­sjóðs­stjóri, og stjórn­ar­menn­irnir Rann­veig Rist, sem er for­stjóri Rio Tinto Alcan, Mar­grét Guð­munds­dótt­ir, stjórn­ar­for­maður N1, auk Ara Berg­manns Ein­ars­sonar og Jóhanns Ásgeirs Bald­urs.

Við fyr­ir­tök­una í morgun lögðu verj­endur fram ýmis gögn í mál­inu. Í frétt á mbl.is segir að meðal gagna sem verj­endur lögðu fram hafi verið sér­fræði­á­lit á fjár­hags­stöðu Exista þegar lán­veit­ingin átti sér stað, sem að sögn verj­enda sýnir fram á að gjald­þrot félags­ins hafi alls ekki verið lík­legt á þeim tíma­punkti og ekki veru­leg hætta á því að sú staða kæmi upp.

Í bak­her­berg­inu eru uppi ýmsar skoð­anir á því hvort lík­legt sé að sak­fellt verði í mál­inu eða sýkn­að, og sitt sýn­ist hverj­um. Flestir þar eru þó sam­mála um að staða Exista á þeim tíma sem lánið var veitt hafi ekki verið neitt sér­lega beys­in, svo vægt sé til orða tek­ið.

Fimm dögum áður en Exista fékk lánið hafði stjórn Kaup­þings, sem var stærsta ­eigna Existu, fellt niður per­sónu­legar ábyrgðir allra starfs­manna sinna á lánum sem bank­inn hafði veitt þeim til hluta­bréfa­kaupa. Umfang lán­anna var um 50 millj­arðar króna. Stjórn Kaup­þings tók ákvörð­un­ina í ljósi þess að hluta­bréfa­verð bank­ans var að falla hratt.

Auk þess hafði Glitnir verið þjóð­nýttur nokkrum dögum áður en lánið var veitt og öllum með augu og eyru ljóst að víð­sjár­verðir tímar voru í íslensku fjár­mála­lífi. Tölu­verðar líkur voru þess vegna á því að Exista, líkt og allir aðrir stórir og skuld­settir eig­endur íslenskra banka, væri að stefna í þrot á þessum tíma.

Exista end­aði með því að tapa 206 millj­örðum króna á árinu 2008, fara í gegnum nauða­samn­inga og kröfu­hafar félags­ins reikna ein­ungis með að fá brot af kröfum sínum til baka. Óháð því hvort lán­veit­ingin hafi verið ólög­leg eða ekki, um það skera dóm­stól­ar, þá er tekið undir þau orð end­ur­skoð­un­ar­nefndar SPRON frá því í jan­úar 2009 að lánið til Exista, í miðju íslensku banka­hruni, hafi verið „óheppi­leg lán­veit­ing.“