Það skortir lík í umferð­inni. En ekki hvaða lík sem er. Helst þarf þetta ákveðna lík að finn­ast í almennri umferð og vera af mann­eskju sem notar reið­hjól mikið til að kom­ast leiðar sinn­ar. Stað­reyndin er nefni­lega sú að það verður ekki fyrr en ein­hver hjólandi veg­far­andi lætur lífið í umferð­inni, að Lög­regla, Sam­göngu­stofa, Öku­kenn­ara­fé­lag Íslands og aðrir sem málið kemur við, fara hugs­an­lega að bregð­ast við og taka hlut­verk sín alvar­lega.

Dæmin um aðgerða­leysið eru mýmörg. Frá gild­is­töku nýrra laga hafa fjöl­mörg atvik verið kærð til lög­reglu þar sem farið er fram á rann­sókn á víta­verðu gáleysi við fram­úr­akst­ur. Öll slík mál hafa veið látin niður falla og því iðu­lega kennt um að rann­sókn skili ekki nægum sönn­un­ar­gögnum til að sak­fell­ing öku­manns telj­ist lík­leg. Jafn­vel þó með kærunni fylgi mynd­band af atvik­inu.

Nýlega var látin niður falla rann­sókn á ákveðnu umferð­ar­at­viki, sem gerð­ist þann 11. Júlí 2020. Þá ók öku­maður á vöru­bif­reið utan í hjól­reiða­mann við fram­úr­akstur nærri Borg í Gríms­nesi. Fram­úr­akst­ur­inn gerð­ist þar sem fram­úr­akstur er alger­lega bann­að­ar, af fjöl­mörgum ástæð­um. Þarna er ein­ungis ein akrein til stað­ar, afmörkuð af steyptum veg­könt­um, vegriði og heilli, óbrot­inni mið­línu. Gatna­mót eru í grennd og einnig tölu­vert um gang­andi veg­far­end­ur. Öllu þessu horfði öku­maður fram­hjá og sýndi mjög ein­beittan brota­vilja og hlýtur nú ekki svo mikið sem áminn­ingu fyr­ir.

Lögreglu var til­kynnt um atvikið eins fljótt og mögu­legt var, tími bók­aður í kæru­mót­töku og grein­ar­góð skýrsla afhent rann­sókn­ar­lög­reglu­manni þar sem meðal ann­ars voru nafn­greind meira en 10 vitni. Ítar­leg lýs­ing var gefin á aðstæð­um, atvikum og allt það til staðar sem prýðir góða lög­reglu­skýrslu, en allt kom fyrir ekki. Jafn­vel myndefni af staðnum þar sem atvikið gerð­ist og sýnir aug­ljós­lega að fram­úr­akstur er með öllu bann­aður á einmitt þeim stað, breytti engu. Svona afgreiðsla á stór­hættu­legu fram­ferði öku­manns kallar á nokkrar spurn­ing­ar, sem áður­nefndir aðilar ættu að sjá sóma sinn í að veita full­nægj­andi svör við, helst áður en líkið finn­st:

1. Getur verið að þegar öku­maður bif­reiðar er ekki kall­aður til skýrslu­töku fyrr en um 7 mán­uðum eftir að atvik er kært, sé við­kom­andi kannski búinn að gleyma flestu sem að gagni gat komið við rann­sókn máls­ins?
2. Getur hugs­ast að vitni að atvik­inu hafi átt erfitt með að greina nákvæm­lega frá því hvar þau voru stödd eða hvað þau heyrðu og sáu þegar atvikið gerð­ist, 8 mán­uðum áður en rann­sókn máls­ins hóf­st?
3. Er hægt að kalla þannig vinnu­brögð „rann­sókn”?
4. Er hægt að hugsa sér að áverka­vott­orð frá slysa­mót­töku hafi ein­fald­lega of litla þýð­ingu þegar ekki er um að ræða dán­ar­vott­orð?
5. Hverjum er ætlað að kenna nýjum öku­mönnum hvaða þýð­ingu nýlegar breyt­ingar á umferð­ar­lögum hafa?
6. Hver ber ábyrgð á því að fylgja því eftir að áhrif laga­breyt­ing­anna séu kennd í öku­nám­inu?
7. Hvernig geta öku­nemar kom­ist í gegnum fullt öku­nám og hlotið full öku­rétt­indi án þess að hafa nokkurn tíma upp­lifað akstur í grennd við hjólandi umferð?
8. Eru ein­hver við­ur­lög við því að stunda stór­hættu­legan fram­úr­akstur þar sem hann er greini­lega bann­aður með bæði vegriði og heilli mið­línu?

Það er stað­reynd að allt of margir öku­menn kunna ekki eða van­virða vís­vit­andi þær reglur sem vernda líf og heilsu ann­arra veg­far­enda. Allt of margir aka eins og þeir eru van­ir, ekki eins og lög eða reglur segja til um. Þeir sem kunna regl­urnar eru allt of vilj­ugir til að brjóta þær, því brot á þessum umræddu reglum hafa engar afleið­ing­ar. Þeir sem eiga að fram­fylgja regl­unum eru alltof vilj­ugir til að sleppa því, sem ger­ist einnig án afleið­inga. Við hvert slíkt til­vik færumst við nær því að finna lík­ið.

Á meðan eng­inn fræðir nýja öku­menn um þær breyt­ingar sem hafa nýlega verið gerðar á umferð­ar­lög­um, er ekki hægt að ætl­ast til að fólk fari eftir þeim. Þegar hjólandi veg­far­endur eru sjálf­krafa afskrif­aðir og taldir ótrú­verðug vitni af þeirri einu ástæðu að hafa valið reið­hjól sem sinn ferða­máta og lög­regla reynir ekki einu sinni að ná tali af þeim, eru frekar litlar líkur á að fram­burður þeirra verði tek­inn alvar­lega. Á meðan eng­inn reynir að fram­fylgja lög­unum um að við fram­úr­akstur verði að vera að lág­marki 1,5 metrar frá bif­reið að reið­hjóli, stytt­ist biðin efir lík­fund­in­um.

Því miður hafa allt of fáir af þeim aðilum sem bera ábyrgð á öryggi hjólandi veg­far­enda sýnt því ein­hvern raun­veru­legan áhuga að hindra fyrsta dauða­slys­ið. Svo nú bíðum við bara. Er ein­hver sem býður sig fram?

Höf­undur er for­maður Reið­hjóla­bænda sem eru stærsta hjól­reiða­sam­fé­lag lands­ins, með tæp­lega 7.300 með­limi.