Reykja­vík, 13. jan­úar 2015

Ágætu við­tak­end­ur.

Ég und­ir­rit­uð, Jóhanna Páls­dótt­ir, vil með bréfi þessu koma á fram­færi mjög alvar­legum og ákveðnum kvört­unum vegna þjón­ustu­leysis ferða­þjón­ustu fyrir fatlað fólk á höf­uð­borg­ar­svæð­inu!

Jóhanna Páls­dótt­ir

Ég krefst þess að kvart­anir mín­ar, athuga­semdir og ábend­ingar verði teknar alvar­lega og að við þeim verði brugð­ist taf­ar­laust, m.a. með því að bæta veru­lega þjón­ustu ferða­þjón­ust­unnar og gera hana þannig úr garði að hún verði boð­leg mann­eskj­um!

Ég hef notað ferða­þjón­ustu fyrir fatlað fólk síð­ast­liðin 17 ár og hef því langa reynslu til að byggja athuga­semdir mínar og kvart­anir á.

Ég hef verið ánægð með þá þjón­ustu sem ég hef feng­ið, allt til 1. nóv­em­ber síð­ast­lið­inn, að und­an­skildu því að hafa þurft að panta ferðir með minnst sól­ar­hrings fyr­ir­vara. Sú regla er ekki til staðar leng­ur, en sam­an­borið við það þjón­ustu­leysi, það hættu­lega ástand og það skipu­lags­leysi sem nú rík­ir, þá verð ég að segja að þrátt fyrir þessa úrbót, þá fóru not­endur þjón­ust­unnar algjör­lega úr ösk­unni í eld­inn!

Ég lýsi hér með yfir mik­illi óánægju með þá þjón­ustu sem ég hef fengið síðan nýja skrán­ing­ar­kerfið var tekið í notk­un, þann 1. nóv­em­ber s.l.

Ég nota þjón­ust­una a.m.k. þrisvar í viku, oft fimm sinnum í viku, og hef því haft góðan tíma til að átta mig á því hversu mjög þjón­ustan hefur versnað eftir að nýtt skrán­ing­ar­kerfi var inn­leitt og nýir aðilar tóku við akstr­in­um. Ég gæti nefnt ótal­mörg dæmi um að nýja skrán­ing­ar­kerfið virkar ekki, bara alls ekki!

Halda opin­berir starfs­menn borg­ar­innar að fólk hafi ekk­ert þarfara við tíma sinn að gera en eyða honum á rúnt­inum um bæinn í erindisleysu?

Ég hef varla ferð­ast með ferða­þjón­ust­unni síð­ast­liðna tvo mán­uði án þess að verða fyrir ein­hvers konar skakka­föll­um, síð­ast 11. jan­ú­ar. Þá tók ferð frá heim­ili mínu, í Frosta­fold, að hjúkr­un­ar­heim­il­inu Eir, í Graf­ar­vogi, heilar 30 mín­út­ur, og sama ferð til baka tók heila klukku­stund! Ferð sem venju­lega tekur þrjár mín­útur í bíl.

Halda opin­berir starfs­menn borg­ar­innar að fólk hafi ekk­ert þarfara við tíma sinn að gera en eyða honum á rúnt­inum um bæinn í erind­is­leysu?

Ég hygg að flestir not­endur ferða­þjón­ust­unnar séu mér sam­mála um að þjón­ustan hafi stór­versnað eftir 1. nóv­em­ber og meira að segja hef ég mjög oft orðið vitni að veru­legri óánægju bíl­stjór­anna með fyr­ir­komu­lag­ið. Ég hef líka orðið vitni að grát­andi far­þeg­um, fötl­uðum börnum sem þekktu ekki bíl­stjór­ann og full­orðnum mann­eskjum sem skulfu af ótta. Finnst fólki þetta boð­legt?

Skrán­ingar mis­farast, týn­ast eða skila sér aldrei þrátt fyrir að fólk á þjón­ustu­borð­inu seg­ist hafa tekið við þeim. Sím­anum er svarað seint og illa og þá yfir­leitt „þú ert númer níu í röð­inn­i”. Bið­tím­inn bæt­ist á síma­reikn­ing öryrkj­anna. Auð­vitað á þetta númer að vera gjald­frjál­st!

Og skrán­ing­arnar eru svo „heilag­ar“ að það er ekki við­lit að leið­rétta aug­ljós mis­tök á staðnum þegar menn átta sig á þeim. Nei, tölvan segir að þrír bílar eigi að sækja þrjár mann­eskjur í sama húsið á sama tíma og þá verður það að vera svo.

Og ef tveir bílar koma og sækja tvær mann­eskj­ur, en þriðji bíll­inn klikk­ar, þá situr þriðja mann­eskjan eftir og kemst hvergi, þrátt fyrir að nóg pláss hafi verið í hinum tveimur bíl­un­um. Skemmst er að minn­ast frétt­ar­innar af bræðr­unum sem urðu við­skila á leið sinni í mat til for­eldra sinna vegna þess að bíll­inn sem kom átti, sam­kvæmt nýja fína skrán­ing­ar­kerf­inu, aðeins að sækja annan þeirra. Hinn komst aldrei í mat­ar­boð­ið.

Er þetta skrán­ing­ar­kerfi íslensk for­ritun eða keypt erlendis frá? Var það ekk­ert yfir­farið og prófað áður en það var tekið í notkun til að þjón­usta lif­andi og full­gilda borg­ara í þessu landi? Hvað kostar svona „mein­gall­að“ kerfi fyrir skatt­borg­ar­ana?

Fram til kerf­is­breyt­ing­ar­innar 1. nóv­em­ber s.l. var ég yfir­leitt ánægð með ferða­þjón­ust­una og þá aðstoð sem ég fékk frá bíl­stjór­un­um. En hið sama get ég ekki sagt um þá bíl­stjóra sem tóku til starfa þann 1. jan­úar s.l.

Í nýjum reglum um ferða­þjón­ustu fyrir fatlað fólk, sem tóku gildi þann 1. jan­úar s.l., kemur skýrt fram að gerðar verði auknar kröfur til starfs­manna þjón­ust­unn­ar, sér­stak­lega bíl­stjóra, t.d. ber þeim skylda til að sækja nám­skeið og fræðslu um aðstæður fatl­aðs fólks og hvernig skuli bregð­ast við ýmsu sem upp kann að koma. Ég efast stór­lega um að bíl­stjór­arnir sem nú eru við störf hafi sótt slík nám­skeið og reyn­ist ágiskun mín rétt, þá er það skýrt brot á nýju regl­un­um.

Ekki er hægt að bera far­þega ferða­þjón­ust­unnar saman við almenna far­þega Strætó, eins og þeir sem bera ábyrgð á þessu reyna þó enda­laust að gera til að rétt­læta nýja kerf­ið. Við erum ekki „venju­leg­ir” strætófar­þeg­ar. Þá tækjum við auð­vitað bara sama strætó og hin­ir. Ferða­þjón­usta fatl­aðra er hugsuð fyrir far­þega sem eru að mestum hluta lang­veikir sjúk­ling­ar. Slíkur farmur þarf sér­staka aðgát í flutn­ing­um. Ekki enda­lausa bið í kulda og trekki hreyf­ing­ar­laus í hjóla­stól eða flug­keyrslur yfir hraða­hindr­an­ir! Hvað þá ógn­andi við­mót frá bíl­stjórum eins og raunin hefur verið með suma af þeim nýráðnu og kunn­áttu­lausu.

Ég geri ráð fyrir að helsta krafan sem til þeirra er gerð sé sú að þeir hafi öku­rétt­indi. Þetta er alls ekki boð­legt fyrir fatlað fólk!

Og hvernig ætla ráða­menn að leysa úr þess­ari skammar­legu stöðu sem upp er komin í ferða­málum fatlaðra?

Helsta rök­semd fyrir nýjum reglum um ferða­þjón­ust­una er sú að verið sé að færa hana til sam­ræmis við aðrar almenn­ings­sam­göngur á höf­uð­borg­ar­svæð­inu. Ég veit ekki til þess að fólk sem notar strætó þurfi að tak­marka ferðir sínar við 60 á mán­uði. Að setja þak á ferða­fjölda not­enda ferða­þjón­ust­unnar er skýrt brot á mann­rétt­ind­um!

Það er skýrt brot á 20. grein samn­ings Sam­ein­uðu þjóð­anna um rétt­indi fatl­aðs fólks, en hún fjallar um ferli­mál fatl­aðra ein­stak­linga. Þar segir m.a.:

„Að­ild­ar­ríkin skulu gera skil­virkar ráð­staf­anir til þess að tryggja að ein­stak­lingum sé gert kleift að fara allra sinna ferða og tryggja sjálf­stæði fatl­aðs fólks í þeim efn­um, eftir því sem frekast er unnt, meðal ann­ars með því:

a) að greiða fyrir því að fatlað fólk geti farið allra sinna ferða með þeim hætti sem það kýs og á þeim tíma sem það velur og gegn við­ráð­an­legu gjald­i.“

Og fyrst minnst var á við­ráð­an­legt gjald, þá lýsi ég hér með þeirri skoðun minni að 1.100 króna gjald fyrir hverja ferð sem farin er umfram sex­tíu ferða hámarkið er gjör­sam­lega óásætt­an­legt og mun ég standa þétt við bakið á þeim not­endum sem munu leita allra leiða til að hnekkja þess­ari óskilj­an­legu ákvörðun Vel­ferð­ar­ráðs og Borg­ar­ráðs. Sér­staka athygli vekur að Reykja­vík skuli vera eina sveit­ar­fé­lagið sem ætlar að rukka öryrkja með þessum hætti og marg­falda þannig ferða­kostnað þeirra!

Einnig vil ég vekja athygli á því að reikn­ingar ferða­þjón­ust­unnar fást ekki sund­ur­lið­aðir þrátt fyrir marg­ít­rek­aðar beiðnir þar um. Engin leið er fyrir not­endur að hafa virkt eft­ir­lit með að rétt sé inn­heimt fyrir not­aðar ferð­ir!

Ég fer fram á að í stað sífelldra afsök­un­ar­beiðna sjái Reykja­vík­ur­borg og Strætó sóma sinn í því að fella niður allan ferða­kostnað far­þega ferða­þjón­ust­unn­ar, frá 1. nóv­em­ber að telja og allt til þess dags að þjón­ustan er komin í við­un­andi horf.

Og hvernig ætla ráða­menn að leysa úr þess­ari skammar­legu stöðu sem upp er komin í ferða­málum fatl­aðra? Er það yfir­leitt hægt með þessu nýja kerfi? Ég leyfi mér að efast.

Hér eftir mun ég, í hvert ein­asta skipti sem ég verð fyrir því að sú þjón­usta sem ég óska eftir og mér er lofuð stenst ekki, senda inn skrif­lega kvörtun.

Að lokum hvet ég þá sem bera ábyrgð á þess­ari óreiðu, þessu skipu­lags­leysi og þessu hættu­lega ástandi, til að prófa sjálfir að nota þjón­ust­una, þó ekki væri nema í eina viku, og athuga hvernig þeim gengur að halda tíma­á­ætl­unum og kom­ast ferða sinna í ann­ríki dags­ins.

Með skýrri kröfu um úrbæt­ur,

Jóhanna Páls­dótt­ir.