Fjár­mál ber oft á góma í umræð­unni um mál­efni borg­ar­inn­ar. Oftar en ekki er því haldið fram allt sé þar í kalda­koli, skuld­irnar geig­væn­legar og fari sífellt hækk­andi. Sá sem hefur verið hvað dug­leg­astur í þessum efnum er Eyþór Lax­dal Arn­alds frá­far­andi leið­togi Sjálf­stæð­is­manna í borg­ar­stjórn­inni. Aðrir hafa tekið undir þennan mál­flutn­ing og full­yrða blákalt að allt sé að fara fjand­ans til í rekstri borg­ar­inn­ar. Einn þeirra er Kjartan Magn­ús­son sem lengi hefur verið við­loð­andi borg­ar­stjórn­ina nú síð­ast sem aðstoð­ar­maður fyrr­nefnds Eyþórs. Hann hlaut 3. sætið í nýaf­stöðnu próf­kjöri D-list­ans og hafði eft­ir­far­andi að segja um fjár­mál borg­ar­innar ,,Mjög hefur sigið á ógæfu­hlið­ina í fjár­málum og eru skuldir nú komnar yfir 400 millj­arða króna, sem jafn­gildir tólf millj­ónum á hverja fjög­urra manna fjöl­skyldu í borg­inni. Greiðslu­þrot er fyr­ir­sjá­an­legt hjá borg­inni ef haldið verður áfram á braut óráðsíu og skulda­söfn­un­ar.“ Nýlega sögðu keppi­nautar um efsta sæti Sjálf­stæð­is­flokks­ins í sjón­varps­kynn­ingu að ,,stjórn­leysi ein­kenni rekstur borg­ar­innar sem hafi verið rekin með Vísa-kort­in­u“. Í við­tali í Kast­ljósi 10. mars sl. topp­aði Vig­dís Hauks­dóttir þennan mál­flutn­ing með því að full­yrða að ekk­ert væri framundan annað en að eft­ir­lits­nefnd með fjár­málum sveit­ar­fé­laga yfir­tæki rekstur borg­ar­innar og hún yrði upp á náð og mis­kunn rík­is­sjóðs kom­in.

Til að hafa þetta allt á hreinu þá er rétt að kanna rétt­mæti þess­ara stað­hæf­inga. Í því skyni er ein­fald­ast að afla sér upp­lýs­inga á vef Sam­bands íslenskra sveit­ar­fé­laga en þar er að finna ítar­leg töl­fræði­gögn um fjár­mál sveit­ar­fé­lag­anna. 

Síðustu talna­gögn eru úr árs­reikn­ingum fyrir árið 2020. Bornar eru saman lyk­il­tölur úr A hluta árs­reikn­inga sveit­ar­fé­lag­anna þ.e. borg­ar­sjóðs og bæj­ar­sjóð­anna frá árunum 2016 til 2020. B hluta­reikn­ing­arnir eru ekki bornir sam­an, í fyrsta lagi vegna þess að flestar sam­eig­in­legu stofn­an­irnar og fyr­ir­tækin eru með sjálf­bæran rekstur og afla tekna sem duga fyrir kostn­aði, m.a. greiðslu­byrði lána, og í öðru lagi þarf þá að skoða eigna­stöðu fyr­ir­tækj­anna. Ljóst er að í flestum til­fellum kemur raun­veru­legt virði þeirra ekki fram í efna­hags­reikn­ingi. Sem dæmi um það má nefna Orku­veit­una. Þá eru byggða­sam­lög­in/­fyr­ir­tækin í eigu og undir sam­eig­in­legri stjórn allra sveit­ar­fé­lag­anna og ábyrgðin því sömu­leið­is. Eini raun­hæfi sam­an­burð­ur­inn fæst því með að skoða stöðu bæj­ar­sjóð­anna þ.e. A hluta árs­reikn­ing­anna, en sá hluti er fjár­magn­aður með sköttum og þjón­ustu­gjöld­um.

Við skulum skoða þrjár lyk­il­töl­ur. Í fyrsta lagi skulda­hlut­fallið þ.e. hlut­fall. milli skulda og heild­ar­tekna árs­ins en þar er miðað við að hlut­fallið fari ekki yfir 150%. Sveit­ar­fé­lagið má m.ö.o. ekki skulda meira en 50% hærri upp­hæð en sem nemur heild­ar­tekjum árs­ins. Í öðru lagi skulum við kíkja á skuldir pr. íbúa og í þriðja lagi skulum við finna út pen­inga­lega stöðu, svo­kallað veltu­fjár­hlut­fall, um ára­mótin 2020/2021. Til að fá sam­an­burð tökum við öll sveit­ar­fé­lögin á höf­uð­borg­ar­svæð­inu, Hafn­ar­fjörð, Garða­bæ, Kópa­vog, Mos­fellsbæ og Sel­tjarn­ar­nes auk Reykja­vík­ur.

Skulda­hlut­fallið er lægst í Reykja­vík

Á þessu línu­riti sést að skulda­hlut­fall Reykja­vík­ur­borgar er lægst eða 96% og langt undir þeim við­miðum sem sett hafa verið en hæst hjá Hafn­ar­fjarð­arbæ 160%.

Skuldir pr. íbúa eru lægstar í Reykja­vík

Ef við skoðum skuldir á íbúa þá er sama sagan, í Reykja­vík er talan lægst eða 930 þús­und krónur á íbúa en hæst í Hafn­ar­firði 1558 þús­und. 

Veltu­fjár­hlut­fallið er hæst í Reykja­vík

Veltu­fjár­hlut­fallið segir okkur til um pen­inga­lega stöðu um ára­mót og mik­il­vægt að það sé 1,0 eða hærra sem þýðir að sveit­ar­fé­lagið hefur laust fé um ára­mót og útistand­andi skuldir sem gjald­falla á árinu til að greiða allar lausa­skuldir og afborg­anir af lánum á kom­andi ári. Reykja­vík er eina sveit­ar­fé­lagið sem hefur veltu­fjár­hlut­fall yfir 1,0 eða 1,3. Mos­fells­bær er með lægsta hlut­fallið eða 0,6. Það sem er þó athygl­is­verð­ast hér er hrun fjár­mála Sel­tjarn­ar­ness á tíma­bil­inu frá 2016 en veltu­fjár­hlut­fallið fellur úr 3,7 í 0,7. Sama gildir raunar um aðra mæli­kvarða, í algjört óefni stefnir í fjár­málum þess sveit­ar­fé­lags ef fram fer sem horf­ir.

Nið­ur­staða

Af því sem á undan er rakið er ljóst að full­yrð­ingar um laka fjár­hags­stöðu Reykja­vík­ur­borgar og hvað þá að í eitt­hvað óefni stefni eru algjör­lega úr lausu lofti gripn­ar. Staðan er í raun þver­öf­ug, borgin stendur best fjár­hags­lega allra sveit­ar­fé­lag­anna á höf­uð­borg­ar­svæð­inu á nán­ast öllum mæli­kvörð­um. Til við­bótar má nefna að borgin sinnir mik­il­vægum mála­flokkum eins og vel­ferð­ar­þjón­ustu mun betur en hin sveit­ar­fé­lögin og eyðir þar af leið­andi hlut­falls­lega mun meiri fjár­munum í því skyni. ( Sjá grein Sig­urðar Guð­munds­sonar) Þessi stað­reynd gerir góða fjár­hags­lega stöðu Reykja­vík­ur­borgar enn athygl­is­verð­ar­i. 

Óneit­an­lega vaknar sú spurn­ing hvers vegna því er haldið fram að borgin standi mjög illa? Annað hvort er um vís­vit­andi ósann­indi að ræða (í anda þess­ara ummæla Nixons fyrrum for­seta USA um póli­tíska and­stæð­inga sína: „let the bast­ards deny it“) eða þá að um mjög yfir­grips­mikla van­þekk­ingu sé að ræða. Hvor­ugt er gott.

Höf­undur er fyrr­ver­andi fram­kvæmda­stjóri Sam­taka sunn­lenskra sveit­ar­fé­laga.