,,We love you Hill­ar­y” ­gólar mað­ur­inn mér á hægri hönd að flat­skjánum sem hangir yfir írskum bar í miðbæ Man­hattan á köldu sunnu­dags­kvöld í jan­ú­ar. Konan hans tekur und­ir, “Love Yoooou”. Þriðju og síð­ustu kapp­ræður fram­bjóð­enda Demókrata eru í gangi og við vin­kon­urnar erum staddar í kapp­ræðupartýi á vegum kosn­inga­bar­áttu Hill­ar­y Clint­on. Hjónin snúa sér að okkur og segja frá því í óspurðum fréttum að þau hafi haft ómælda ást á Hill­ary frá því hún var bara konan hans Bill, við kinkum kolli vand­ræða­lega og segjum að okkur þyki hún ágæt líka.

Magn­þrungin spenna

Nú, nokkrum dögum síð­ar­ ­stytt­ist óðum í fyrsta for­val hjá Demókrötum fyrir for­seta­kosn­ing­arnar sem haldnar verða í nóv­em­ber. Hver frétta­tími rekur annan og umræðu­efnið er nær ein­göngu um nýj­ustu könn­un­ina eða síð­ustu upp­á­tæki Trumps. Fyrstu kosn­ing­arn­ar fara fram í Iowa næsta mánu­dag, því næst er kosið í New Hamps­hire þann 9. ­febr­úar og svo í Nevada ríki, 20. febr­ú­ar.  Öll þessi ríki eru svokölluð ,,swing states” sem þýðir að þau hafa ­sögu­lega sveifl­ast á milli þess að kjósa Demókrata og Repúblik­ana í for­seta­kosn­ingum og því ein­stak­lega mik­il­væg fyrir loka­nið­ur­stöðu kosn­ing­anna. Sum­ ­þykja sögu­lega mik­il­væg­ari en önn­ur. Sem dæmi hefur Nevada ríki alltaf kos­ið þann fram­bjóð­anda, Demókrata eða Repúblikana, sem hefur svo orðið for­seti síð­an árið 1912, með aðeins einni und­an­tekn­ingu.

Spennan er mikil þessa dag­ana og fram­bjóð­end­ur eru á útopnu dag og nótt í þeim fylkjum sem fyrst eru í röð­inn­i.  Bernie Sand­ers, sem er öld­ung­ar­deild­ar­þing­mað­ur­ frá Vermont og kennir sig við sós­í­al­isma, hefur komið einna mest á óvart síðust­u ­mán­uð­i.  Nú lítur allt út fyrir að hann ­sigri í New Hamp­hire og jafn­vel í Iowa, þar sem fyrstu for­kosn­ing­arnar eiga sér­ ­stað.  Hill­ary Clint­on, fyrr­ver­and­i ut­an­rík­is­ráð­herra, öld­unga­deild­ar­þing­maður og for­seta­frú,  er þó langt frá því að vera af baki dottin og nú kepp­ast sam­tök á borð við Planned Parent­hood við að lýsa yfir stuðn­ingi við hana, sem og fjöld­inn allur af áhrifa­fólki eins og þessi listi hér sýnir. Þriðji fram­bjóð­and­inn er hinn geð­þekki Martin O’M­al­ley, fyrrum borg­ar­stjóri í Baltimore og fylk­is­stjóri Mar­yland, sem er einna þekkt­astur fyrir að vera efni­við­ur í þætt­ina óvið­jafn­an­legu The Wire, en til­vera hans í kosn­ing­unum mælist hins ­vegar vart í könn­un­um.

Í bolt­ann eða mann­inn?

Í sam­an­burði við fram­bjóð­endur Repúblik­ana eru fram­bjóð­endur Demókra­ta­flokks­ins eins og vel upp­al­in ­börn í skóla­bún­ing sem fara alltaf rak­leiðis í bolt­ann en aldrei í mann­inn eins og góðra stjórn­mála­manna er sið­ur, þó það sé sjald­séð nú til dags. Harkan í kapp­ræðum milli Repúblik­ana fram­bjóð­end­anna er öllu meiri og óvægn­ari þar fer Don­ald Trump fremstur í flokki en hann trónir á toppnum í könn­unum og mælist með 35,8% á lands­vís­u.  Nýjasta útspil Trumps er að ­neita að mæta í kapp­ræður sem voru á sjón­varps­stöð­inni FOX nú í vik­unni af því honum þótti spurn­ingar sjón­varps­kon­unnar Megan Kelly frá fyrri kapp­ræð­u­m dóna­legar og lét svo hafa eftir sér að hún hlyti að hafa verið á blæð­ing­um.  Kelly gerð­ist sek um að spyrja hann út í ósmekk­leg um­mæli sem hann hafði átt um konur í for­tíð­inni og  hvort honum þætti þau sæm­andi fyrir for­seta ­Banda­ríkj­anna.

Þrátt fyrir allt með mikið for­skot

Þrátt fyrir hegðun Trumps er hann með um 18 pró­sentu stiga for­skot á næsta mann  sem er öld­unga­deild­ar­þing­mað­ur­inn Ted Cruz frá­ Texas.   Fyrir skemmstu sagð­ist Trump ætl­a ­meina múslimum inn­göngu í land­ið, jafn­vel sem ferða­mönn­um, yrði hann for­seti og und­ir­strik­aði það í fyrstu aug­lýs­ingu sinni að auki sem hann segir þar frá­ ­fyr­ir­ætlan sinni ,,að skera haus­inn af ISIS”, sem og að byggja múr við landa­mæri ­Mexík­ó.  Aug­lýs­ingin endar svo á slag­orð­i her­ferð­ar­innar sinnar “We will make Amer­ica great aga­in”.

Mikið vatn runnið til sjávar

Margt hefur því breyst frá því þegar flestir kosn­inga­spek­ingar hér vestra spáðu því í upp­hafi að Hill­ary Clinton myndi sigra for­völin með glæsi­brag án þess að fá mikla ­sam­keppni frá þeim Sand­ers og O’M­alley og lík­legur and­stæð­ingur hennar yrði Jeb Bush sem varla mælist núna í könn­un­um. Enn er þó Hill­ary með um 19 pró­sentu­stiga ­for­skot á lands­vísu, en aðstæður gætu breyst ef Sand­ers nær að sigra fyrst­u ­fylk­in.  Því þar með eykst trú­verð­ug­leik­i hans sem fram­bjóð­anda til muna og lík­legt að fleiri fari að skoða alvar­lega hvor fram­bjóð­end­anna sé lík­legri til að sigra Trump.  En eins og staðan er núna virð­ist fátt geta komið í veg fyrir að Trump verði full­trúi Rebúp­lik­ana.

Í könnun í lok des­em­ber var stór hópur kjós­enda spurður hvern þau myndu kjósa ef nið­ur­staða for­vals ­flokk­ana end­uðu á þessa vegu:

Trump/ Hill­ary

Hill­ary 47%

Trump 40%

Þegar spurt var um það, ef valið stæði á milli Trump og Sand­ers, þá var Sand­ers með afger­andi for­ystu.

Trump / Sand­ers

Sand­ers 51%

Trump 38%

Hnífjafnt var hins vegar þegar Hill­ary Clinton og Cruz var stillt upp sem val­kost­um.

Hill­ary / Cruz

Hill­ary 44%

Cruz 44%

Og nán­ast sama staða var uppi þegar Sand­ers og Cruz voru val­kost­irn­ir, en Cruz var þó með aðeins meira fylg­i. 

Sand­ers / Cruz

Sand­ers 43%

Cruz 44%

Sand­ers sterk­ari gegn Trump

Það sem vekur athygli í þess­ari könnun er að Sand­ers mælist sterk­ari gegn Trump en Hill­ary, en hér er um að ræða könnun yfir allt landið sem tekur ekki til­lit til hins flókna ­kosn­inga­kerfi Banda­ríkj­anna sem byggir á svoköll­uðu kjör­manna­kerfi. Nið­ur­stöður kosn­inga eru alls ekki alltaf þær sömu og ef hvert atkvæði væri talið, eins kom svo eft­ir­minni­lega í ljós þegar Al Gore var með fleiri atkvæð­i en George W. Bush í for­seta­kosn­ing­unum árið 2000, en Bush fékk fleiri kjör­menn og hlaut for­seta­emb­ætt­ið, þó sú nið­ur­staða hafi verið umdeild. Könn­unin gef­ur þó sterka vís­bend­ingu um hvernig kjós­endur vega og meta mögu­lega fram­bjóð­end­ur ­flokk­anna á kjör­dag.

Nýjasta könn­unin frá­ Quinnipiac Uni­versity á lík­legum kjós­endum í for­vali Demókrata í Iowa, þar sem ­fyrst verður kos­ið, mælir Sand­ers með meira fylgi en Hill­ar­y.  Mun fleiri karlar styðja Sand­ers eða 63%, en að­eins 32% karla styðja Hill­ary. Konur eru hlið­holl­ari Hill­ary eða 54% og 40% þeirra segj­ast munu styðja Sand­er­s.  Þá er Sand­ers miklu vin­sælli meðal yngri kjós­enda en Hill­ary hefur sterk­ari ­stuðn­ing meðal minni­hluta­hópa. Útkoman er þá þessi:

Sand­ers 49%

Hill­ary 45%

O’M­alley 4%

Í sam­an­burði við kann­an­ir á lands­vísu eru þó lík­urnar á því að Hill­ary sigri Sand­ers enn yfir­gnæf­andi ef ­marka má heild­ar­tölur úr sam­an­safni kann­ana hjá töl­fræði­gúrúnum Nate Sil­ver.

Hill­ary 53,4%

Sand­ers 34,1%

O’M­alley 3%

En óneit­an­lega minn­ir þessi staða á upp­haf for­vals­ins árið 2008 hjá Demókrötum þegar óþekktur öld­unga­deilda­þing­mað­ur­ frá Chicago, Barack Obama kom flestum á óvart þegar hann sigr­aði Hill­ary í hverju rík­inu á fætur öðru.  

Svipar til stefn­unnar hjá Obama

Í nýlegri grein í vefrit­in­u Polit­ico er bent á hversu mikið stra­tegíu Sand­ers svipar til þeirrar sem Obama lagði svo listi­lega upp árið 2008 sem end­aði með sigri hans. En Sand­ers hef­ur lagt ofurá­herslu á þau fylki sem byggja á svoköll­uðum Caucus eða sem er í mjög ­stuttu máli kjör­fundir þar sem fólk mætir á stað og hópar sig saman með sín­um fram­bjóð­anda og því ekki um leyni­legar hefð­bundnar kosn­ingar að ræða.  Í slíkum til­fellum eru það áköfust­u ­stuðn­ings­menn­irnir sem eru lík­leg­astir til að mæta. Ólíkt þegar um er að ræða hefð­bundna leyni­lega kosn­ingu sem er í mörgum til­fellum opin öllum kjós­end­um þess flokks sem kosið er fyr­ir. 

Þetta vill greina­höf­undur meina sé lík­legt til árang­urs fyrir Sand­ers, en auk þess sé ­sam­setn­ing kjós­enda í fyrstu fylkj­unum í for­val­inu honum einnig hlið­holl, en í þeim er meiri­hlut­inn hvítt milli­stétta­fólk.  Hill­ary sækir fylgið sitt til breið­ari hóps, sér í lagi til kvenna og minni­hluta­hópa. Búist er við því að hún styrki stöðu sína til muna þegar líð­ur á for­valið þegar fylkin sem hún hefur yfir­gnæf­andi meiri­hluta­stuðn­ing í, kjós­a.  Mikil vel­gengni Sand­ers í upp­hafi ­gæti þó haft áhrif á stöðu henn­ar  í þeim ríkjum sem hún er nú mælist með lang­mesta fylgið. 

En eins og sagan hef­ur ­sýnt gæti margt enn ger­st, sem gæti snar­lega breytt stöð­unn­i.  Það, hversu stór hópur kjós­enda ákveður að ­mæta á kjör­stað hefur mikið að segja, en að jafn­aði kýs aðeins rétt um helm­ingur kjós­enda í for­seta­kosn­ing­unum sjálf­um. 

Flókn­ari staða með nýjum manni

Til að flækja málið enn ­meira hefur hinn vin­sæli fyrr­ver­andi borg­ar­stjóri New York borgar Michael Bloomberg verið að viðra þá hug­mynd að bjóða sig fram sem óháð­ur­.   Ef Bloomberg býður sig fram munu að öll­u­m lík­indum snar­aukast lík­urnar á þeim mögu­leika að Trump geti raun­veru­lega orð­ið ­for­seti Banda­ríkj­ana, þ.e. ef Hill­ary fær útnefn­ingu Demókrata, þar sem Bloomberg er tal­inn lík­legur að sækja fylgi í sama hóp og hún.  Þannig myndi fylgi hennar minnka og að hluta ­fær­ast yfir til Bloombergs og lík­urnar á að Trump nái yfir þriðj­ung ­at­kvæða aukast.  Varn­ar­menn Bloombergs benda á að hann fari að öllum lík­indum ekki fram nema Sand­ers fái útnefn­ing­u Demókrata.

Miðju­aflið komi og bjargi mál­un­um 

Verði það hins vegar raunin að Sand­ers og Trump fái útnefn­ing­arnar spái menn fyrir um að Bloomberg komi inn í for­seta­kosn­ing­arnar sem miðju aflið til að bjarga land­inu frá öfg­unum úr báðum átt­u­m.  Þetta telur hinn þekkt­i hag­fræð­ingur Paul Krug­man vera full­komna upp­skrift að sigri Trump,  þar með fær­ist hluti Demókrata yfir á Bloomberg og þar með dreif­ist fylgið svo að Trump fær flest atkvæð­i.  Svona má lengi halda áfram með spek­úla­sjón­ir og það gera fjöl­miðla­menn hér vestra allan lið­langan dag­inn í spjall­þátt­um.

End­ur­tekur sagan sig?

Af ótta við að sagan frá­ 2008 end­ur­taki sig er skilj­an­legt að nú virð­ist allt ætla um koll að keyra í her­búðum Hill­ary. Nú fá stuðn­ings­menn tvo til þrjá tölvu­pósta á dag um ástand ­mála í Iowa og New Hamps­hire og ekk­ert verið að spara yfir­lýs­ing­arn­ar.  Tölvu­póst­ur­inn sem mér barst fyrir all­ar aldir í morgun var undir yfir­skrift­inni: “We are runn­ing out of time, Bryn­dís”.  Áður en ég átt­aði mig á sam­hengi hlut­anna var ég komin með hnút í mag­ann og búin að sann­færa sjálfa mig að nú hefði ég gleymt ein­hverju mik­il­væg­u. 

En inni­haldið var að minna mig á að ég hefði ekki gefið krónu til­ ­stuðn­ings Hill­ary og þau þyrftu níu manns til við­bótar í mínu hverfi að styrkja her­ferð­ina fyrir Iowa for­valið sem eru á mánu­dag­inn næsta.  Næsti tölvu­póstur var svo beint úr ­póst­hólf­inu frá Tim sem stýrir sjálf­boða­starf­inu hjá Sand­ers í mínu hverfi. Í honum var verið að minna á göngu sem haldin verður á sunnu­dag til heið­ur­s Sand­ers hér í New York, bara texti og frekar heim­il­is­legt.  

Hvorki Sand­ers né Hill­ar­y ­gera sér grein fyrir því að það er vita gagns­laust að vera að atast í mér, því ég má hvorki gefa pen­ing né kjósa. En spennan magn­ast og það virð­ist ætla að vera mikil hátíð framundan fyrir áhuga­fólk um banda­rísk stjórn­mál.