Fáar mann­eskjur hafa hrist jafn ræki­lega upp í hin­u í­haldsama ind­verska sam­fé­lagi og Phoolan Devi, betur þekkt sem ræn­ingja­drottn­ing­in. Hún ólst upp í litlu þorpi í sárri fátækt en vann sig upp alla leið á ind­versku lög­gjaf­ar­sam­kom­una í Del­hi. Leiðin var þó þyrnum stráð og harla óhefð­bund­in. ­Saga hennar er blóði drifin og skelfi­leg á köflum en um leið mik­il­væg fyr­ir­ lægstu stétt­irnar í Ind­landi sem um árhund­ruða skeið áttu sér enga málsvara.

Hið eig­in­lega Ind­land

Árið 1947 hélt hinn mikli Mahatma Gandhi ræðu þar sem hann lýsti hinu eig­in­lega Ind­landi. Það er ekki það Ind­land sem ferða­menn sjá í stór­borgum á borð við Del­hi, Mumbai eða Kolkata. Um tveir þriðju Ind­verja búa í litlum þorpum og sveitum í mik­illi ­fá­tækt. Gandhi sjálfur líkti þessum þorpum við mykju­hauga en dáð­ist engu að ­síður að íbúum hins eig­in­lega Ind­lands, hóg­værð þeirra og visku. 

Það var einmitt í einu slíku þorpi, Ghura Ka Purwa, sem Phoolan Devi fædd­ist þann 10. ágúst árið 1963. Ghura Ka Purwa er smá­þorp sem liggur við Yamuna fljót­ið, sem rennur í Gang­hes, í Uttar Pradesh hér­aði. Utt­ar Pradesh er víð­femt svæði í Norð­ur­hluta lands­ins og jafn­framt það fjöl­menn­asta í öllu Ind­landi með um 200 milljón íbúa. Á sein­ustu ára­tugum hefur verið mik­ill ­upp­gangur í Uttar Pradesh en þegar Phoolan Devi var að alast upp var svæð­ið blá­fá­tækt land­bún­að­ar­hér­að. Líf fólks­ins í Ghura Ka Purwa var líkt og í öðrum ­sam­bæri­legum þorpum alger­lega sniðið í kringum stétta­skipt­ing­una. ­Stétta­skipt­ingin í Ind­landi á sér fornar rætur í trú og menn­ingu Hindúa og er mun sterk­ari í dreif­býli en þétt­býli. Fólk sem fæð­ist inn í ákveðna stétt, deyr í henni. Það finnur sér maka úr sömu stétt og vinnur við þau störf sem ætl­ast er til af þeirri stétt. Phoolan Devi fædd­ist inn í Mallah, stétt báta­manna, sem er ein af þeim allra lægst settu á svæð­inu og telj­ast til hinna ósnert­an­legu. Hún fædd­ist einnig inn í sam­fé­lag þar sem stúlkur voru álitnar byrði. For­eldr­ar henn­ar, Devi­din og Moola, voru talin sér­stak­lega óheppin þar sem þau eign­uð­ust fjórar dætur en aðeins einn son. Phoolan var næst elst þeirra systk­ina.

Upp­reisn­ar­girni Phoolan byrj­aði snemma. Faðir henn­ar, sem hún lýsti sjálf sem ein­feldn­ingi, hafði verið svik­inn um arf eftir for­eldra sína og bróðir hans fékk nán­ast allt fjöl­skyldu­land­ið. Sjálf bjuggu þau á land­i ­sem var um ein ekra að stærð. Tíu ára gömul hóf Phoolan að berj­ast fyr­ir­ ­arf­inum og áreitti meðal ann­ars föð­ur­bróðir sinn og fjöl­skyldu hans. Hún fór ó­boðin inn á landið sett­ist þar niður en sonur föð­ur­bróður hennar kom og barð­i hana með múr­stein þar til hún missti með­vit­und. 

Ári seinna var hún neydd til að gift­ast. Eig­in­maður hennar Patti Lal var á þrí­tugs­aldri og fjöl­skylda hans greiddi fjöl­skyldu Phoolan eina kú fyr­ir. Patt­i Lal kom hræði­lega fram við Phoolan, hann barði hana og nauðg­aði henni ítrek­að. Hún­ flúði nokkrum sinnum til fjöl­skyldu sinnar en var skilað jafn­harðan aftur til­ ­eign­manns síns. Þetta þótti mikil skömm fyrir fjöl­skyldu Phoolan því að það þótti mikil skömm að yfir­gefa maka sinn. Sama hver ástæðan væri. Að lok­um ­neit­aði fjöl­skylda Patti Lal að taka við henni aftur og þar með var Phoolan orðin að úrhraki innan sam­fé­lags­ins. Þá var hún aðeins 16 ára göm­ul.

Gengja­líf

Fátæk­ustu svæði Ind­lands voru iðu­lega und­ir­lögð af ­glæpa­gengjum sem köll­uð­ust dacoits og það svæði sem Phoolan Devi ólst upp á var engin und­an­tekn­ing. Þessi gengi fóru þung­vopnuð um milli þorpa og rændu íbúa. Yfir­leitt voru gengin stétt­skipt og herj­uðu á þorp þar sem fólk úr öðrum stéttum bjó. Efri stéttar gengi herj­uðu á fá­tæk­ari þorp en neðri stéttar gengi á þau rík­ari. Því gátu þessi gengi öðlast vissan ljóma hjá við­kom­andi stétt­um. Jafn­vel var talað um upp­reisn­ar­menn frem­ur en ræn­ingja. Það var árið 1979, þegar Phoolan var ein­ungis 16 ára göm­ul, sem hún komst í kynni við eitt slíkt gengi. Þetta gengi var þó nokkuð óhefð­bund­ið þar sem með­limir þess voru úr ýmsum stétt­um. Leið­togi þess hét Babu Gujjar, úr efri stétt, og hann vildi gera Phoolan að sinni. Hann var ágengur við hana og ­reyndi eitt sinn að nauðga henni. Þá kom næst­ráð­andi geng­is­ins, Vikram Malla­h, henni til bjargar en hann var úr hennar eigin stétt báta­manna. Vikram dró upp byssu og skaut Babu Gujjar til bana. Þar með var hann orð­inn leið­togi geng­is­ins og í kjöl­farið felldu hann og Phoolan hugi sam­an.

Phoolan varð full­gildur með­limur geng­is­ins. Hún lærði á byssu og tók þátt í ráns­ferð­um. En hún var eina stúlkan í geng­inu og margir ­með­limir þess voru ósáttir við hana og sam­band hennar við leið­tog­ann. Hún hafð­i einnig mikil áhrif á Vikram og það hvernig gengið starf­aði. Þau réð­ust nú ­nán­ast ein­göngu á þorp þar sem fólk úr efri stéttum bjó. Einnig réð­ust þau til­ at­lögu að lög­legum eig­in­manni henn­ar, Patti Lal. Vikram dró hann út á götu og ­stakk hann í mag­ann með hníf fyrir framan alla þorps­búa. Hann lifði þó af.

Allt breytt­ist þó þegar tveir með­limir geng­is­ins, bræð­urn­ir S­hri og Lalla Ram, sneru aftur eftir fang­els­is­vist. Þeir voru úr efri stétt sem ­kall­ast Thakur og voru ósáttir við ­leið­toga­skiptin og ítök Phool­an. Þeir hófu að hrekja Mallah menn úr geng­inu en ­fengu efri stéttar menn inn í stað­inn. Vikram og Phoolan voru orðin ein­angruð í geng­inu og fór svo að Ram bræður drápu Vikram. Þeir fluttu Phoolan svo til­ heima­þorps síns, Behmai. Þar var henni haldið í húsi og hópnauðgað af Thakur mönnum um nokk­urra vikna skeið. Hún­ ­náði þó að flýja frá Behmai með hjálp vini Vikrams, Man Singh Mallah. Þau tvö­ á­kváðu að stofna eigið gengi báta­manna og Phoolan hugði á hefnd­ir.

Val­ent­ínus­ar­dagur

Þann 14. febr­úar árið 1981, sjö mán­uðum eftir að Phoolan Devi slapp frá Behmai, sneri hún aftur til þorps­ins ásamt hinu nýja gengi sín­u. Þau voru öll klædd sem lög­reglu­þjónar og Phoolan fór fremst í flokki. Hún var 17 ára göm­ul, með vara­lit, rautt nagla­lakk og hríð­skota­byssu úr seinn­i heim­styrj­öld­inni hang­andi um sig miðja. Öllum þorps­búum var stefnt að helgiskríni gyðj­unnar Shiva, gyðju eyði­legg­in­ar. Þar ávarp­aði hún þá með gjall­ar­horni:

„Hlustið á strák­ar! Ef þið elskið líf ykk­ar, færið okkur þá allt ykk­ar reiðu­fé, silfur og gull. Og hlustið aft­ur! Ég veit að Lala Ram Singh og Shri Ram Singh eru í felum hér í þorp­inu. Ef þið færið mér þá ekki, mun ég stinga riffl­inum upp í rass­inn á ykkur og rífa hann í sund­ur. Þetta er Phoolan Devi ­sem tal­ar. Móðir Durga sigr­ar!“

Ein­ungis tveir með­limir geng­is­ins fund­ust í þorp­inu og Phoolan reidd­ist mjög. Hún lét því safna saman öllum karl­mönnum af Thakur stétt í þorp­inu. Þetta voru alls 22 menn og voru þeir allir skotnir þar á staðn­um.

Fjöldamorðið í Behmai olli straum­hvörfum í ind­versku ­sam­fé­lagi. Ekki ein­ungis vegna hins mikla mann­falls, heldur einnig vegna þess að það var tán­ings­stúlka úr lægstu stétt sem stóð að því og fórn­ar­lömbin vor­u öll karl­menn úr efri stétt. Fátt annað komst að í frétta­tímum ind­verskra ­fjöl­miðla og hneisan þótti svo mikil að ráð­herra Uttar Pradesh hér­aðs þurfti að ­segja af sér. Í kjöl­farið hófst umfangs­mikil lög­reglu­leit að Phoolan og gengi henn­ar og rúm­lega 10.000 doll­ara fund­ar­laun voru í boði fyrir þann sem kæmi upp um þau. En Phoolan komst undan að miklu leyti vegna hjálpar frá báta­mönnum og fólki úr öðrum lægri stéttum sem földu hana. Hún var orðin að hetju fátæka fólks­ins á svæð­inu, nokk­urs konar Hrói hött­ur. Hún fékk við­ur­nefnið ræn­ingja drottn­ingin og sögur af henni fengu goð­sagna­kenndan blæ á svæð­inu. Phoolan Devi var orðin ein umtal­að­asta mann­eskja lands­ins.

Upp­gjöf og fang­elsi

Þann 12. febr­úar árið 1983, tveimur árum eftir fjöldamorð­ið í Behmai, fylgd­ust um 10.000 manns og um 70 frétta­menn með því  þegar Phoolan Devi gaf sig fram við yfir­völd í borg­inni Bhind. Með henni voru Man Singh Mallah sem þá var orð­inn ást­mað­ur­ henn­ar, fjöl­skylda hennar og þeir örfáu úr gengi hennar sem ennþá voru lif­and­i. Phoolan var illa til reika og aug­ljóst að þessi tvö ár í felum fyr­ir­ lög­regl­unni höfðu verið henni erf­ið. Hún hafði þó sett ýmis skil­yrði fyr­ir­ ­upp­gjöf sinni, þar á meðal að eng­inn úr gengi hennar fengi dauða­refs­ingu, að há­marks­refs­ingin yrði 8 ára fang­elsi fyrir hvern með­lim og að hún fengi litla land­spildu til eign­ar. Phoolan og félagar hennar lögðu niður vopn sín og skot­færi fyrir framan tvær mynd­ir. Önnur var af Mahatma Gandhi en hin af hindúa­gyðj­unni Durga sem Phoolan til­bað mest.

Ljóst var að við­burð­ur­inn olli ind­versku lög­regl­unni og ­yf­ir­völdum miklum von­brigð­um. Flestir bjugg­ust við að sjá heill­andi en ­jafn­framt ógn­vekj­andi skæru­liða­drottn­ingu færða í járn. En raunin var sú að Phoolan ­leit meira út eins og lít­ill, frekur og kjaft­for óþekkt­ar­pjakk­ur. Var þetta ­virki­lega mann­eskjan sem hafði haldið gervöllu Uttar Pradesh hér­aði í helj­ar­g­reipum í tvö ár og marg­sinnis kom­ist undan klóm lög­reglu­manna?

Goð­sögnin um ræn­ingja­drottn­ing­una var þó alls ekki dauð og átti meira að segja eftir að efl­ast til muna. Phoolan var færð í fang­elsi og á­kæra með um 50 atriðum birt. En þrátt fyrir mik­inn þrýst­ing frá aðstand­end­um ­fórn­ar­lambanna frá Behmai þorðu yfir­völd ekki að rétta yfir henni. Hún var ó­vænt orðin að hetju hinna ósnert­an­legu og rétt­ar­höld hefðu getað valdið miklu­m ó­eirð­um. Á þessum tíma voru áhrif lægri stétt­anna að efl­ast til muna í stjórn­málum lands­ins og stjórn­mála­menn þurftu að reiða sig á atkvæði þeirra. Því sat Phoolan í fang­elsi án rétt­ar­halda í 11 ár. Lífið í fang­elsi reynd­ist henn­i þó ákaf­lega erfitt. Ítrekað var reynt að ráða hana af dögum og hún veikt­ist einnig af krabba­meini. Árið 1994 var henni loks sleppt og allar ákærur dregn­ar til baka. Þetta kom öllum á óvart en þó ekki nærri jafn mikið á óvart og næst­i kafli í lífi henn­ar.

Þing­maður

Árið 1996 var Phoolan Devi kjörin þing­maður á ind­versku lög­gjaf­ar­sam­kund­una Lok Sabha. Hún­ bauð sig fram í sæti Mirzapur kjör­dæmis í Uttar Pradesh fyrir hinn nýstofn­aða sós­í­alista­flokk Sama­jwadi.  Sama­jwadi flokk­ur­inn sat í skamm­líf­ri ­sam­steypu­stjórn vinstri og sós­í­alista­flokka til árs­ins 1998 þegar boðað var til­ ­kosn­inga og Phoolan missti sæti sitt. Hún vann það þó aftur í kosn­ingum ári ­seinna en sat þá í stjórn­ar­and­stöðu. Fram­boð Phoolan fékk strax mikla athygl­i og hún varð að tákn­mynd fyrir vax­andi áhrif lægstu stétt­anna og þá sér­stak­lega kvenna. Í ljósi for­tíðar hennar gat hún þó ekki málað sig sem neinn frið­ar­post­ula heldur frekar sem hefnd­ar­engil. Hún minnti fólk stöðugt á órétt­læti stétta­skipt­ing­ar­innar og stöðu ungra stúlkna í Ind­landi, sér­stak­lega í dreif­býl­inu. Aldrei fyrr höfðu lægstu stétt­irnar mætt svo vel á kjör­stað og það voru þær sem fleyttu Phoolan inn á þing.

Á þessum tíma var Phoolan orðin gjör­breytt. Hún hafði gif­st ­stjórn­mála­manni að nafni Umed Singh og lifði borg­ara­legu lífi. Hún klædd­ist ­tísku­fatn­aði og sótti snyrti­stof­ur. En hún var enn ólæs og störf hennar innan þings­ins voru mjög tak­mörkuð. Hún var þeim mun meira áber­andi utan þings­ins. Hún ferð­að­ist mikið um, þ.m.t. til­ ­Evr­ópu, og hélt ræður um órætt­læti og bág kjör lægri stétt­anna. Einnig átti hún­ það til að mæta án fyr­ir­vara í ýmis fang­elsi og heimt­aði að fá að hitta félaga sína sem þar sátu inni. Hún var því í meira lagi óvana­legur þing­mað­ur.

Saga Phoolan Devi hlaut svip­legan endi þann 25. júlí árið 2001. Þrír grímu­klæddir menn réð­ust að henni fyrir utan heim­ili hennar í Del­hi og skutu hana til bana. Menn­irnir flúðu vett­vang­inn og komust burt en skömmu ­síðar gaf einn af þeim sig fram. Sá heitir Sher Singh Rana af stétt Thakur og ­full­yrti hann að morðið hafi verið hefnd fyrir atburð­inn í Behmai þorpi 20 árum ­fyrr. Við­brögðin við morði hennar voru hörð og víða brut­ust út óeirðir í Utt­ar Pradesh hér­aði. Leið­togar Sama­jwadi voru fljótir að kenna rík­is­stjórn­inni um og ­sök­uðu stjórn­ar­flokk­inn BJP um að hafa vilj­andi slakað á örygg­is­gæslu henn­ar. Þeim sam­sær­is­kenn­ingum var þó al­ger­lega hafnað af BJP. Sher Singh Rana sat lengi í fang­elsi án rétt­ar­halda en árið 2014 var hann loks dæmdur í lífs­tíð­ar­fang­elsi fyrir morðið á ræn­ingja­drottn­ing­unni.