Það geta skipst á skin og skúrir í ferða­þjón­ust­unni eins og í öðrum geirum, jafn­vel þó lítið annað en gott útlit sé um þessar mund­ir. Við ­getum látið ferða­þjón­ust­una blómstra, en hún getur líka hrunið eins og ­spila­borg. Sú sviðs­mynd er raun­hæfur mögu­leiki.

Þetta má lesa úr úr ítar­legri vinnu KPMG um ferða­þjón­ust­una, þar sem fjallað er um stöðu mála út frá sviðs­mynd­um, en nið­ur­stöður þess­ar­ar vinnu voru kynntar í gær. 

Fjallað er um nokkra þætti, sem komu til umræðu í vinnu KPMG, í nýjasta hlað­varps­þætti Mark­aðsvarps­ins en þar er Einar Bárð­ar­son, hjá Reykja­vík Exc­ursions, gest­ur.

Ragn­heiður Elín Árna­dótt­ir, Iðn­að­ar- og við­skipta­ráð­herra opn­aði kynn­ing­ar­fund um málið og fór meðal ann­ars yfir­ á­herslur ráðu­neyt­is­ins í tengslum við starf­semi Stjórn­stöðvar ferða­mála. Einnig tóku Hall­dór Hall­dórs­son for­maður Sam­bands íslenskra sveit­ar­fé­laga og Helga Árna­dóttir fram­kvæmda­stjóri Sam­taka ferða­þjón­ust­unnar (SAF) ásamt Óskari Jós­efs­syni fram­kvæmda­stjóra Stjórn­stöðvar ferða­mála, einnig til máls. Fund­ar­stjóri var Grím­ur ­Sæ­mund­sen for­stjóri Bláa lóns­ins og for­maður SAF.

Áhættu­grein­ing

Á fund­inum voru kynntar tvær nýjar ­skýrslur um mál­efni ferða­þjón­ust­unn­ar. Ann­ars vegar um „Hæfni og gæði í ferða­þjón­ustu“ sem Dr. Guð­finna S. Bjarna­dóttir kynnti og hins­vegar nið­ur­stöð­ur­ sviðs­mynda­vinnu og áhættu­grein­ingar KPMG á mögu­legri fram­tíð ferða­þjón­ust­unn­ar á Íslandi árið 2030.

Sævar Krist­ins­son ráð­gjafi frá KPMG fór ­yfir hlut­verk, til­gang og verk­lag við sviðs­mynda­gerð­ina og áhættu­grein­ing­una. Þær Svan­hildur Kon­ráðs­dótt­ir, sviðs­stjóri menn­ing­ar- og ferða­mála­sviðs Reykja­vík­ur­borgar og Kristín Linda Árna­dótt­ir, for­stjóri Umhverf­is­stofn­un­ar kynntu nið­ur­stöður sviðs­mynda­grein­ing­ar­innar og Gunnar Har­alds­son hag­fræð­ing­ur ­fór yfir nið­ur­stöður áhættu­grein­ing­ar­inn­ar.

Við­horf­ið ­getur skipt sköpum fyrir fram­haldið

Eitt af því sem grein­ing KPMG leiddi í ljós, er að það er sér­stak­lega við­kvæmur áhættu­þátt­ur, þegar kemur að ­ferða­þjón­ustu hér á landi, að við­horf heima­manna sé gott. 

Rann­sóknar sýna að ­ferða­menn eru sér­stak­lega næmir fyrir við­horfi heima­manna og þeirra sem eru að veita þjón­ustu. Í einni sviðs­mynd­inni, Ferða­menn – nei takk, er þetta ­sér­tak­lega dregið fram sem áhættu­þátt­ur.

Sviðs­mynd­irnar sem skoð­aðar vor­u ­sér­stak­lega, skipt­ust í þessar fjór­ar:

„Niceland“ –

—   Inn­við­ir ­sam­fé­lags­ins eru vel í stakk búnir til að taka á móti og standa undir aukn­ing­u ­ferða­manna

„Ferða­menn – nei takk“

—   Land­ið er vin­sæll áfanga­staður en hefur sprengt af sér veikar grunn­stoðir

„Laus her­bergi“

—   Nýja­bru­mið farið af Íslandi, ferða­mönnum fer fækk­andi og afkasta­geta er umfram eft­ir­spurn

„Fram af bjarg­brún­inni“

—   Orð­spor Ís­lands sem áfanga­staðar fer versn­andi, inn­viðir eru að hruni komnir eft­ir ­mikla ásókn ferða­manna

Í grein­ing­unni voru ýmsir þættir skoð­aðir sem telj­ast til drif­krafta grein­ar­inn­ar, og einni óvissu­þátta. Mik­il­væg­ustu drif­kraftar og ó­vissu­þættir ferða­þjón­ust­unn­ar, sam­kvæmt grein­ing­unni, eru:

—   Sam­keppn­is­hæfni Íslands sem á­fanga­staðar ferða­manna þ.e. hversu eft­ir­sókn­ar­vert Ísland er heim að sækja.

—   Þol­mörk lands og þjóðar, en þau eru mæli­kvarði á það hversu vel í stakk búið sam­fé­lagið og nátt­úran eru til að taka á móti ferða­mönn­um. Þessum óvissu­þætti má þannig á vissan hátt líkja við afkasta­getu Íslands sem ferða­manna­stað­ar.

Hvað ­getur gerst í fram­tíð­inni?

Grein­ingin dregur vel fram þann mikla vöxt sem ferða­þjón­ustan hefur gengið í gegnum að und­an­förnu. Árið 2010 voru 488 ­þús­und ferða­menn, sem heim­sóttu land­ið, en á þessu ári verða þeir 1,7 millj­ón­ir. Þó mikil upp­bygg­ing haf átt sér stað, ekki síst þegar kemur að g­isti- og veit­inga­þjón­ustu, þá hefur þessi mikli vöxtur reynt á inn­viði víða. Þannig hefur mikil mann­mergð á vin­sælum stöðum skapað vanda­mál, til dæmis þeg­ar kemur að því að vernda nátt­úr­una.

En einnig við að ná fram sem bestri ­rekstr­ar­fram­legð af ferða­þjón­ust­unni. Aðgangs­stýr­ing með gjald­töku, á fleiri ­stöð­um, virð­ist þar aug­ljós leið, en sem kunn­ugt er hefur ekki tek­ist að stilla ­saman strengi milli hags­muna­að­ila í ferða­þjónst­unni þegar kemur að stefnu í þeim efn­um.

Gengi krón­unnar er áhættu­þáttur

Eins og fram hefur komið í umfjöllun­Kjarn­ans þá er geng­is­þróun stór áhættu­þáttur þegar kemur að upp­gangi ferða­þjón­ust­unn­ar. Krónan hefur styrkst um meira en tíu pró­sent á einu ári, þegar með­al­talið ­gagn­vart evru og Banda­ríkja­dal er skoð­að, og það hefur mikil áhrif á mörg ­fyr­ir­tæki. Í versta falli getur frek­ari styrk­ing krón­unnar leitt til þess að ­fyr­ir­tæki þurfa að draga saman seglin

Gjald­eyr­is­tekjur vegna komu erlendra ­ferða­manna til Íslands eru áætl­aðar 430 millj­arðar á þessu ári en tæp­lega 500 millj­arðar á því næsta, gangi spár um fjölgun ferða­manna eft­ir. Til sam­an­burð­ar­ eru gjald­eyr­is­tekjur vegna sjáv­ar­út­vegs á milli 200 og 300 millj­arðar á ári.