Dan­mörk, Nor­eg­ur, Þýska­land og Aust­ur­ríki ætla að óska eftir að  landamæra­eft­ir­litið á Schengen svæð­inu verði fram­lengt en núver­andi heim­ild rennur út um miðjan nóv­em­ber. Löndin fjögur hyggj­ast senda fram­kvæmda­stjórn Evr­ópu­sam­bands­ins erindi þess efnis á næstu dög­um. Svíar hafa ekki ákveðið hvort þeir vilja halda eft­ir­lit­inu áfram eftir þann tíma. Danski inn­flytj­enda­ráð­herr­ann segir landamæra­eft­ir­litið nauð­syn­legt til að stemma stigu við straumi flótta­fólks og til að koma í veg fyrir að hryðju­verka­menn geti óhindrað ferð­ast milli landa.

Schengen samn­ing­ur­inn varð til árið 1990, fyrir til­stuðlan Evr­ópu­sam­bands­ins. Ekki eiga öll ríki innan ESB aðild að samn­ingn­um, til dæmis Bret­land, og nokkur ríki, þar á meðal Ísland og Nor­eg­ur, eru aðilar að Schengen þótt þau standi utan ESB. Schengen samn­ing­ur­inn snýst um frjálsa för innan Schengen svæð­is­ins, án landamæra­eft­ir­lits. Íbúum aðild­ar­ríkj­anna er hins­vegar skylt að fram­vísa full­gildum per­sónu­skil­ríkjum sé þess óskað (stikkpruf­ur) þegar þeir ferð­ast milli landa. Einnig er heim­ilt, við sér­stakar aðstæður að taka upp tíma­bundið landamæra­eft­ir­lit. Stjórn­völd í Schengen lönd­unum (eins og þau eru iðu­lega köll­uð) nýttu sér þessa sér­stöku heim­ild þegar eft­ir­litið var tekið upp og heim­ildin hefur síðan verið fram­lengd nokkrum sinn­um. 

Brýn nauð­syn að eft­ir­litið verði áfram

Inger Stöjberg, ráð­herra inn­flytj­enda­mála í Dan­mörku hefur haft for­ystu um að fara fram á að leyfi til áfram­hald­andi landamæra­gæslu verði heim­il­uð. Í við­tali við Danska útvarpið fyrir tveim dögum sagði ráð­herr­ann brýna nauð­syn að landamæra­eft­ir­litið verði áfram við lýði um óákveð­inn tíma. „Eft­ir­litið við ytri landa­mæri Schengen svæð­is­ins er í ólestri og það eru þús­undir óskráðra flótta­manna í Evr­ópu. Meðan svo er teljum við nauð­syn­legt að landamæra­eft­ir­litið verði áfram í gildi” sagði ráð­herr­ann. „Hryðju­verkaógnin er líka enn til staðar og þess vegna er bráð­nauð­syn­legt að vita, og fylgj­ast með, hverjir það eru sem koma til Evr­ópu. Við vitum líka mög dæmi þess að t.d. Danir sem hafa tekið þátt í stríð­inu í Sýr­landi, og víð­ar, hafa bæði kunn­áttu og vilja til að fremja hryðju­verk í Evr­ópu” sagði ráð­herr­ann. Þýski inn­an­rík­is­ráð­herrann, Thomas de Maiziére hefur tekið í sama streng og sagt nauð­syn­legt að landamæra­eft­ir­litið haldi áfram um sinn. Utan­rík­is­ráð­herra Aust­ur­rík­is, Wolf­gang Sobot­ka, sagði í við­tali fyrir nokkrum dögum að eft­ir­litið verði að halda áfram „ann­ars verðum við að hugsa um aðrar lausnir” bætti hann við án þess að útskýra nánar hvað hann ætti við. “Í Grikk­landi eru 50 þús­und flótta­menn og í löndum á Balkanskag­anum mik­ill fjöldi, við vitum ekki hve marg­ir.” Dimitris Avramopou­los fram­kvæmda­stjóri inn­flytj­enda­mála hjá Evr­ópu­sam­band­inu sagði í við­tali við dönsku Ritzau frétta­stof­una að ef nauð­syn­legt reynd­ist að við­halda  landamæra­eft­ir­lit­inu yrði beiðni um slíkt að lík­indum sam­þykkt. „Beiðni um það hefur ekki borist og fyrr en það ger­ist tökum við ekki neina ákvörð­un” sagði fram­kvæmda­stjór­inn.    

Danir í vand­ræðum vegna Europol  

Flótta­manna­straum­ur­inn er ekki það eina sem veldur dönskum stjórn­völdum áhyggj­um. Þátt­taka Dana í Evr­ópu­lög­regl­unni, Europol, er í upp­námi eftir þjóð­ar­at­kvæða­greiðsl­una 3. des­em­ber í fyrra. Þá völdu Danir að sleppa ekki und­an­þágu­á­kvæðum Maastricht samn­ings­ins (kosn­ing­arnar varð að halda vegna breyt­inga á samn­ingn­um) sem hafði í för með sér að eftir 1. maí á næsta ári verða þeir ekki aðilar að Europol. Þetta þýðir að Dan­mörk verður ekki þátt­tak­andi í sam­starfi í dóms og lög­reglu­mál­um, nema samn­ingar náist um slíkt við Evr­ópu­sam­band­ið. Þar á bæ er samn­ings­vilj­inn tak­mark­aður þótt ýmsir danskir stjórn­mála­menn (einkum þing­menn Danska Þjóð­ar­flokks­ins) hafi haldið öðru fram. 

Europol aðildin sterkasta vopnið í bar­átt­unni við glæpa­menn   

Danska lög­reglan hefur miklar áhyggjur af því sem við tekur þegar Europol aðild Dana lýkur í lok apríl á næsta ári. Þótt ef til vill tak­ist að semja um aðild Dana að skrán­ing­ar­kerfi Europol, sem er þó alls kostar óvíst, er ljóst að danska lög­reglan hefur ekki sömu mögu­leika og áður í bar­átt­unni við glæpa­gengi sem ætla sér að kom­ast til Dan­merk­ur. Mich­ael Kjeld­gaard, yfir­maður alþjóða­deildar dönsku lög­regl­unnar sagði í við­tali að eitt mik­il­væg­asta tækið í þeirri bar­áttu væri sam­skipta- og upp­lýs­inga­kerfi Europol. „Ef við höfum ekki aðgang að þessu kerfi eftir 1. maí á þessu ári er það mikil aft­ur­för” sagði Mich­ael Kjeld­gaard. „Við flettum 71 þús­und sinnum upp í skrán­ing­ar­kerfi Europol á síð­asta ári og gátum í tengslum við það leitað í sam­skipta- og upp­lýs­inga­kerf­inu. Skrán­ing­ar­kerfið er út af fyrir sig gagn­legt en upp­lýs­inga­sam­skiptin eru ekki síður mik­il­væg” sagði yfir­maður alþjóðadeildar dönsku lög­regl­unnar og bætti við að danska lög­reglan hefði einkum átt mikið og gott sam­starf við Hol­lend­inga og Þjóð­verja. Þetta sam­starf verður allt í upp­námi og það er ein­ungis einn hópur sem græðir á því. Nefni­lega glæpa­menn­irn­ir” sagði Mich­ael Kjeld­gaar­d. 

Ekki er ljóst hvenær form­legar við­ræður danskra stjórn­valda og Evr­ópu­sam­bands­ins vegna Europol hefj­ast.