Danir eru þriðju mestu kaffisvelgir í heimi

Ef Íslendingar væru spurðir hvað einkenni Dani myndu margir nefna bjór, rauðar pylsur og „smörrebröd“. Fæstir myndu minnast á kaffi, eitt helsta þjóðareinkenni Íslendinga. En það drekka margar aðrar þjóðir mikið kaffi. Þar á meðal Danir.

Madame Blå 20170424_085521.jpg
Auglýsing

Sam­kvæmt upp­lýs­ingum sam­taka evr­ópskra kaffi­fram­leið­enda eru Finnar mestu kaffi­þambarar í Evr­ópu (12 kíló á mann á ári), síðan koma Aust­ur­rík­is­menn (9 kíló) og Danir eru í þriðja sæti í kaffi­n­eysl­unni (8.6 kíló). Með­al­tal í Evr­ópu er 4 kíló á mann. Rétt er að taka fram að Lux­em­borg og Ísland eru ekki með í þessum töl­um, vegna smæð­ar­.  

Sam­kvæmt upp­lýs­ingum sam­taka danskra kaffi­fram­leið­enda hefur sala á kaffi í versl­unum dreg­ist nokkuð saman en við­skipta­vinir sækj­ast í auknum mæli eftir dýr­ara kaffi en áður. Kaffi­lögun í heima­húsum hefur minnkað um 22 pró­sent á nokkrum árum en hins veg­ar hafa við­skiptin á kaffi­hús­um, bens­ín­stöðvum og ýmsum stöðum sem selja „kaffi á fart­inni“ (cof­fee to go) marg­fald­ast. Venju­legt danskt heim­ili ver að jafn­aði 1200 krónum (tæpum 19 þús­und íslenskum krón­um) á ári til kaupa á kaffi sem notað er á heim­il­inu. Sam­tals tæp 24 þús­und tonn á síð­asta ári sem er ívið minna en árið áður. Sala á svo­nefndu skyndi­kaffi (instant) jókst um tæp 3 pró­sent , sala á líf­rænt rækt­uðu kaffi jókst líka um 3 pró­sent.

Kaffi­fróð­ari og kröfu­harð­ari kúnn­ar   

Fyrir nokkrum árum bauð Coop, sem er næst stærsta versl­ana­sam­steypa Dan­merk­ur, 200 mis­mun­andi kaffi­vörur en nú  eru kaffi­vör­urnar í boði hjá Coop 400 tals­ins. Kaffi­sér­fræð­ing­ur Coop segir að kröfur við­skipta­vin­anna auk­ist stöðugt, nú sé ekki lengur spurn­ing um gróf- eða fínmal­að, mikið eða lítið ristað eins og áður var. „Kaffi er ekki lengur bara kaffi“.

Auglýsing

„Fínni frúr“ drukku kaffi á átj­ándu öld

Kaffi barst fyrst til Dan­merkur laust ­upp úr 1660. Kaffi­drykkja varð ekki strax útbreiddur siður en í heim­ildum má lesa að „fínni frúr“ hefðu hist til að drekka kaffi og spjalla á átj­ándu öld. Kaffi­drykkja varð smám saman útbreidd­ari meðal Dana og þegar kom fram undir síð­ari heims­styrj­öld voru Danir komnir í hóp mestu kaffi­þjóða heims. Nokkuð dró úr kaffi­drykkj­unni á stríðs­ár­un­um, fram­boð af kaffi var tak­markað og þótt margir létu sig hafa það að drekka kaffi sem gert var úr sikkor­í­rót (Ís­lend­ingar köll­uðu þetta ýmist export eða kaffi­bæti, rót­sterkt var sagt) jafn­að­ist það ekki á við alvöru og ekta kaffi. Eftir að stríð­inu lauk jókst kaffi­n­eyslan á ný. 

Madam Blå

Madame Blå ar framleidd í hundraða þúsunda tali, í átján stærðum.Ekki er hægt að fjalla um kaffi­drykkju Dana án þess að minn­ast á fræg­ustu kaffi­könnu sem sögur fara af, í Dan­mörku. Þetta er Madam Blå, eins og hún var köll­uð. Blá kanna, emileruð með sveigðum stút og kaffi­pok­inn úr bómull, fjöl­nota. Vatnið hitað í katli eða potti og svo hellt yfir kaffið í pok­an­um, sem gjarna var gerður úr gömlum nær­bol. Þessi kaffi­kanna, sem var fram­leidd í Dan­mörku kom á mark­að­inn árið 1895, og seld­ist vel. Árið 1900 voru dag­lega fram­leiddar 1000 könn­ur! Kannan var fáan­leg í 18  ­stærð­um, sú minnsta fyrir 1 bolla, sú stærsta 50 bolla. Fram­leiðsl­unni á Madam Blå var hætt árið 1966 en þá voru sjálf­virkar upp­á­hell­inga­könn­ur, einsog þær voru kall­að­ar, orðnar algeng­ar. Það var þýska fyr­ir­tæk­ið Wigoman sem árið 1954 fram­leiddi fyrstu sjálf­virku könn­urnar þar sem raf­magns­el­em­ent hit­aði vatn­ið. Nokkrum árum síðar komu svo stimp­il­könn­urn­ar, eða pressukönn­urn­ar, svo­nefnd­u. Madam Blå könnur eru í dag safn­gripir og gjarna hafðar á hillum í eld­húsi, til skraut­s. 

Kaffi­bylt­ing

Óhætt er að segja að á síð­ustu fimmtán til tutt­ugu árum hafi orðið hálf­gerð kaffi­bylt­ing. Ótelj­andi teg­undir kaffi­véla hafa komið á mark­að­inn. Sumar mala baun­irnar og hita mjólk­ina og nýjasta nýtt í þessum efnum eru hinar svo­nefndu Nes­presso vél­ar, þar er kaffið í formi síróps í litlum álbox­um, margar bragð­teg­und­ir. Upp­á­hell­ing­ar­vél­arnar hafa þó alltaf átt sína dyggu aðdá­endur og þrátt fyrir allar nýj­ung­arnar hefur sala á þeim auk­ist mikið að und­an­förnu.

Hér er úr nógu að velja, yfir 60 mismunandi kaffivélar.

Helm­ingur Dana vill upp­á­hellt 

Í nýlegri danskri könnun kom í ljós að 52 pró­sent Dana vilja helst upp­á­hellt kaffi, 15 pró­sent vilja kaffi úr pressukönnu, 12 pró­sent vilja hel­st expresso­kaffi úr þartil­gerðri vél, 11 pró­sent eru hrifn­ust af álboxa­kaff­inu (nes­presso) og 8 pró­sent vilja duft­kaffi (nes­kaffi) 2 pró­sent höfðu enga skoð­un.

Þrír af hverjum fjórum Dönum drekka kaffi, aðeins fleiri karlar en konur eru í þeim hópi. Að jafn­aði drekka Danir fjóra kaffi­bolla dag­lega.  Í könnun um kaffi­drykkju­venjur var spurt „ef þú mættir ein­ungis drekka einn kaffi­bolla á dag, hvaða tíma dags ­mund­irð­u velja.“ Helm­ingur Dana svar­aði því til að þá yrði morg­un­inn fyrir val­inu. Fimmti hver Dani drekkur kvöld­kaffi, íbú­ar Vest­ur­-Jót­lands eru meira fyrir kvöldsopann en fólk í öðrum lands­hlut­um. Helm­ingur Dana drekkur kaffið svart og syk­ur­laust. 

Loks má geta þess að í fyrra seld­ust tæp­lega 230 þús­und kaffi­vélar í Dan­mörku, örlítið fleiri en árið áður.

Við þurfum á þínu framlagi að halda

Þú getur tekið beinan þátt í að halda úti öflugum fjölmiðli.

Við sem vinnum á ritstjórn Kjarnans viljum hvetja þig til að vera með okkur í liði og leggja okkar góða fjölmiðli til mánaðarlegt framlag svo við getum haldið áfram að vinna fyrir lesendur, fyrir fólkið í landinu.

Kjarninn varð níu ára í sumar. Þegar hann hóf að taka við frjálsum framlögum þá varð slagorðið „Frjáls fjölmiðill fyrir andvirði kaffibolla“ til og lesendur voru hvattir til að leggja fram í það minnsta upphæð eins kaffibolla á mánuði.

Mikið vatn hefur runnið til sjávar á þeim níu árum sem Kjarninn hefur lifað. Í huga okkar á Kjarnanum hefur þörfin fyrir fjölmiðla sem veita raunverulegt aðhald og taka hlutverk sitt alvarlega aukist til muna.

Við trúum því að Kjarninn skipti máli fyrir samfélagið.

Við trúum því að sjálfstæð og vönduð blaðamennska skipti máli.

Ef þú trúir því sama þá endilega hugsaðu hvort Kjarninn er ekki allavega nokkurra kaffibolla virði á mánuði.

Vertu með okkur í liði. Þitt framlag skiptir máli.

Ritstjórn Kjarnans: Sunna Ósk Logadóttir, Þórður Snær Júlíusson, Erla María Markúsdóttir, Arnar Þór Ingólfsson, Eyrún Magnúsdóttir og Grétar Þór Sigurðsson.


Já takk, ég vil styrkja Kjarnann!
Þorbjörn Guðmundsson
Er íslenska velferðarkerfið ekki lengur griðarstaður þeirra sem minnst hafa?
Kjarninn 11. janúar 2023
Takk fyrir og sjáumst á nýjum miðli á föstudag
Bréf frá ritstjóra Kjarnans vegna sameiningar við Stundina og þess að nýr framsækinn fréttamiðill verður til í lok viku.
Kjarninn 11. janúar 2023
Sverrir Albertsson
Vatn á myllu kölska
Kjarninn 11. janúar 2023
Lögreglumenn standa vörð um gröfurnar í námunni.
Berjast fyrir þorpi á barmi hengiflugs
Lítið þorp í Rínarlöndum Þýskalands er allt komið í eigu kolarisa. Fyrirtækið ætlar sér að mylja niður húsin og stækka kolanámu sína sem þegar þekur um 80 ferkílómetra. Þetta þykir mörgum skjóta skökku við í heimi sem berst við loftslagsbreytingar.
Kjarninn 10. janúar 2023
Arnþrúður Karlsdóttir, útvarpsstjóri Útvarps Sögu.
Útvarp Saga telur fjölmiðlastyrki skapa tortryggni og bjóða upp á frændhygli
Fjögur fjölmiðlafyrirtæki hafa til þessa skilað inn umsögnum um frumvarp Lilju Alfreðsdóttur menningar- og viðskiptaráðherra, sem mun að óbreyttu framlengja núverandi styrkjakerfi til fjölmiðla.
Kjarninn 10. janúar 2023
Sólveig Anna Jónsdóttir formaður Eflingar.
Viðræðum slitið og Efling undirbýr verkfallsaðgerðir
Samtök atvinnulífsins hafa hafnað gagntilboði Eflingar um skammtímakjarasamning, sem kvað á um meiri launahækkanir en SA hefur samið um við aðra hópa á almennum vinnumarkaði til þessa. Efling undirbýr nú verkfallsaðgerðir.
Kjarninn 10. janúar 2023
Palestínski fáninn á lofti í mótmælum í Reykjavík. Ísraelskri lögreglu hefur nú verið fyrirskipað að rífa fánann niður á almannafæri.
Fánabann og refsiaðgerðir í Palestínu í kjölfar niðurstöðu Sameinuðu þjóðanna
Degi eftir að ný ríkisstjórn tók við völdum í Ísrael samþykkti allsherjarþing Sþ að fela Alþjóðadómstólnum í Haag að meta lögmæti hernáms Ísraelsríkis á Vesturbakkanum. Síðan þá hefur stjórnin gripið til refsiaðgerða og nú síðast fánabanns.
Kjarninn 10. janúar 2023
Gríðarlega mikil dæling á sandi á sér stað í Landeyjahöfn á hverju ári. Markarfljótið ber hundruð þúsunda tonna af jarðefnum út í sjó og það á til að safnast upp í mynni hafnarinnar.
Vilja sjúga sand af hafsbotni í stórum stíl og flytja út
Eftirspurn eftir íslenskum jarðefnum er gríðarleg ef marka má framkomin áform erlendra stórfyrirtækja um nýtingu þeirra. Vinsældir hafnarinnar í Þorlákshöfn eru samhliða mjög miklar.
Kjarninn 10. janúar 2023
Meira eftir höfundinnBorgþór Arngrímsson
Meira úr sama flokkiFréttaskýringar