Líf dönsku ríkisstjórnarinnar hefur dögum saman hangið á bláþræði. Lars Lökke Rasmussen forsætisráðherra hefur róið lífróður til að halda stjórn sinni áfram við völd. Danski Þjóðarflokkurinn, sem er utan stjórnar, hefur örlög ríkisstjórnarinnar í hendi sér og gefur hvergi eftir.
Það væri fjarri öllu lagi að segja að ríkisstjórn Venstre undir forystu Lars Lökke Rasmussen hafi átt náðuga daga síðan hún tók við völdum eftir kosningarnar 18. júní 2015. Í þeim kosningum tapaði Venstre flokkurinn miklu fylgi, stóð eftir með 34 þingmenn, hafði tapað 13. En það er undarleg tík pólitíkin og þrátt fyrir fylgistapið settist Lars Lökke Rasmussen í forsætisráðuneytið. Það gat hann framar öllu þakkað Danska Þjóðarflokknum (Dansk Folkeparti) sem bætti við sig miklu fylgi í kosningunum og er næst fjölmennasti flokkurinn á danska þinginu, Folketinget, með 37 fulltrúa. Danski Þjóðarflokkurinn tilheyrir hinni svokölluðu bláu blokk á þinginu en þar eru, auk áðurnefndra, Frjálsræðisbandalagið (Liberal Alliance) og Íhaldsflokkurinn (de Konservative). Samtals ráða flokkar bláu blokkarinnar yfir 91 þingmanni en rauða blokkin svonefnda, þar sem Sósíaldemókratar eru langstærstir, telur 88 þingmenn. Samtals eru þingmennirnir 179.
Þungur róður
Frá upphafi var ljóst að róðurinn yrði þungur fyrir Lars Lökke, en það hefur stundum verið sagt um hann að hann sé háll sem áll og sannkallaður refur í stjórnmálum. Hvað sem um það má segja hefur honum tekist að halda stjórninni við völd. Hann hefur þó orðið að færa ýmsar fórnir og 28. nóvember í fyrra, þegar ríkisstjórn hans hafði setið í rúma 17 mánuði kippti hann Frjálsræðisbandalaginu og Íhaldsflokknum um borð í ríkisstjórnarskútuna. Þá höfðu formenn þeirra flokka, einkum þó Anders Samuelsen formaður Frjálsræðisbandalagsins , hótað að hætta stuðningi við stjórnina en það hefði þýtt fall hennar. Helsta loforð Frjálsræðisbandalagsins fyrir kosningarnar 2015 var lækkun hátekjuskatts, stjórn Venstre, sem líka hafði lækkanir hátekjuskatts á stefnuskránni aðhafðist hinsvegar ekkert í þeim efnum, kannski vegna þess að Danski Þjóðarflokkurinn var algjörlega andsnúinn slíku. Eftir að Frjálsræðisbandalagið fékk aðild að ríkisstjórninni hljóðnaði yfir skattaumræðunni. Sumir dönsku fjölmiðlanna töluðu um dúsu og Anders Samuelsen talaði út og suður þegar gengið var á hann í viðtölum. Eftir þessa ,,uppfærslu“ á ríkisstjórninni var lygnara yfir vötnunum. Um hríð.
Tímahrak
Þegar vinnan við fjárlagafrumvarp næsta árs (2018) hófst varð strax ljóst að það yrði ekki hrist fram úr erminni. Frjálsræðisbandalagið, sem hafði dalað mjög í skoðanakönnunum, dró fram hugmyndirnar um lækkun hátekjuskattsins sem vitað var að Danski Þjóðarflokkurinn myndi ekki samþykkja óbreyttar. Fjárlagavinnunni seinkaði mikið, höfuðástæðurnar voru tvær: önnur var sú að reynt var að vinna að einhvers konar sátt milli stjórnarflokkanna og Danska Þjóðarflokksins, hin var sú að Venstre stóð mjög illa í skoðanakönnunum og þess vegna eyddu ráðherrar og þingmenn flokksins miklum tíma í framboðsfundi og ferðalög um allt land í aðdraganda bæja- og sveitastjórnakosninganna sem fram fóru 21. nóvember sl. Ef vel á að vera þarf fjárlagafrumvarpið að vera frágengið í byrjun desember, það tókst ekki að þessu sinni. Ráðherrar ríkisstjórnarinnar lýstu því yfir í byrjun mánaðarins að fyrir 10. desember yrði að hafa náðst samkomulag um alla þætti frumvarpsins.
Great news from PM @HaiderAlAbadi: Daesh defeated in last strongholds in #Iraq. We continue to be united in the fight against terrorism - brave Danish troops have been supporting ISF fight against Daesh on the ground and from the skies. #dkpol pic.twitter.com/gZZ6eMPdae
— Lars Løkke Rasmussen (@larsloekke) December 9, 2017
Átök
Undanfarna daga hafa verið stíf fundahöld í Kristjánsborgarhöll og það er til marks um hve illa flokkunum gekk að ná saman að Lars Lökke Rasmussen tók sjálfur að sér að stjórna vinnunni en slíkt er afar óvenjulegt. Undir venjulegum kringumstæðum er það fjármálaráðherrann sem er þar í fyrirsvari. Þrátt fyrir að forsætisráðherrann væri sjálfur sestur við borðsendann gekk hvorki né rak. Fimmtudagskvöldið 7. desember hittust þeir Lars Lökke Rasmussen og Kristian Thulesen Dahl formaður Danska Þjóðarflokksins til að reyna að ná ,,einhverskonar lendingu“ eins og annar þeirra komst að orði, fyrir fundinn.
Ágreiningsefnin
Danski Þjóðarflokkurinn krefst þess að fylgt verði mun strangari stefnu í málum flóttafólks og hælisleitenda. Vill strangar reglur um aðbúnað þessa fólks og að því verði vísað til síns heimalands um leið og aðstæður þar leyfi slíkt. Venstre geta sætt sig við sumar þessara krafna enda hefur flokkurinn að ýmsu leyti svipaða stefnu í þessum efnum. Frjálsræðisflokkurinn, einn stjórnarflokkanna krefst þess að ákvarðanir um skattalækkanir, einkum hátekjuskatts, verði afgreiddar samtímis fjárlagafrumvarpinu. Það samþykkir Danski Þjóðarflokkurinn ekki en formaður flokksins lagði til, fyrr í vikunni, að fjárlagafrumvarpið yrði afgreitt núna og eftir áramót yrði svo samið nánar um ágreiningsefnin. Það vildi Frjálsræðisbandalagið ekki samþykkja. Formaður flokksins sagði að þar á bæ treystu menn einfaldlega ekki Danska Þjóðarflokknum til að standa við gefin loforð.
Málið allt var í slíkum hnút að á göngum Kristjánsborgarhallar voru menn farnir að tala um kosningar. Tilhugsunin um kosningar framkallar gæsahúð (orðalag fréttamanns danska sjónvarpsins) hjá forsætisráðherranum og formanni Frjálsræðisbandalagsins. Þeir vita sem er að ef kosið yrði á næstunni eru líkurnar á því að þeir sitji áfram við völd hverfandi, miðað við fylgiskannanir.
Einhverskonar samkomulag á elleftu stundu
Eftir löng fundahöld síðastliðinn föstudag (8.des.) kynnti Kristian Jensen fjármálaráðherra ásamt fulltrúum hinna ríkisstjórnarflokkanna samkomulag sem náðst hefði. Í stuttu máli gengur það út á að fjárlagafrumvarpið verði lagt fyrir þingið fyrir jól, án þess að hátekjuskattslækkunin sé hluti þess. Og í fylgiskjölum með frumvarpinu er aðeins nefnt að efla þurfi landamæragæsluna, án nánari útfærslu. Þótt fjármálaráðherrann og fulltrúar hinna stjórnarflokkanna væru borubrattir, þegar þeir kynntu samkomulagið, fór ekki á milli mála að sáttin ristir ekki djúpt. Og traustið er takmarkað.
Hótar að styðja ekki eigið fjárlagafrumvarp
Það vekur sérstaka athygli og er fáheyrt, ef ekki einsdæmi, að einn stjórnarflokkanna, Frjálsræðisbandalagið hefur hótað því að styðja ekki fjárlagafrumvarpið við lokaafgreiðslu þess nema hátekjuskattslækkunin verði þar með. Þetta gerir flokkurinn vegna þess að hann treystir því ekki að sá sem hefur töglin og haldirnar í þessu máli, Danski Þjóðarflokkurinn, standi við gefin loforð og styðji ákvarðanir um skattalækkun. Færi svo að Frjálsræðisbandalagið styddi ekki fjárlagafrumvarpið við lokafgreiðslu þess í þinginu væri flokkurinn jafnframt búinn að fella ríkisstjórnina sem hann á sjálfur sæti í. Danskir stjórnmálaskýrendur telja fremur ólíklegt að þetta gerist, Frjálsræðisbandalaginu þyki of vænt um ráðherrastólana til þess að fórna þeim fyrir kosningaloforð, og í öðru lagi muni Lars Lökke Rasmussen með einhverjum ráðum sjá til þess að stjórnin lifi áfram. Hangi á sama bláþræðinum og hingað til
