Danskir þing­menn eru þessa dag­ana með til skoð­unar frum­varp sem óhætt er að full­yrða að eigi sér fáar hlið­stæð­ur. Það snýr að klæðn­aði, nánar til­tekið klæðn­aði sem hylur and­lit. Þótt þetta frum­varp sé bein­línis sett fram til höf­uðs til­teknum höf­uð­bún­aði og and­lits­gervi snertir það marga, til dæmis jóla­svein­inn.

Ef íbúar Norð­ur­landa og kannski fleiri hefðu verið spurð­ir, fyrir tveimur ára­tugum eða svo, um merk­ingu orð­anna búrka (burka) og niqab er lík­leg­ast að flestir hefðu hváð. Þeim sem tala sænsku hefði kannski dottið í hug bjór­dós, þegar þeir heyrðu fyrra orðið en ekki haft grænan grun um merk­ingu þess síð­ar­nefnda, kannski ímyndað sér eitt­hvað mat­ar­kyns.

En heims­myndin hefur breyst, í dag vita flestir að búrka er ekki bjór­dós og niqab er ekki mat­vara, þessi tvö orði merkja skó­síðan fatnað múslímskra kvenna. Niqab teng­ist einkum Sádi- Arabíu og löndum umhverfis Persaflóa, upp­haf­lega vörn gegn sól og sandi, búrkan er hins­vegar útbreidd­ust í Afganistan og Pakist­an. Búrkan, sem oft­ast er blá að lit, hylur allar lík­amann en fyrir aug­unum er eins­konar net. Á niqab, sem er svart að lit, er ein­ungis smá rifa í kringum aug­un, að öðru leyti er lík­am­inn hul­inn.

Mikil fjölgun múslima

Í mörgum Evr­ópu­löndum hefur múslímum fjölgað tals­vert á síð­ustu árum. Eins og títt er um fólk sem sest að fjarri heima­land­inu vilja múslím­arnir gjarna halda sínum siðum og venjum sem oft á tíðum eru mjög frá­brugðnir því sem tíðkast í ,,nýja“ land­inu. Þetta gildir um matar­æði, fjöl­skyldusiði, trú­ar­iðkun og klæðn­að, einkum kvenna. Hið síð­ast­nefnda hefur valdið stjórn­völdum í mörgum Evr­ópu­löndum miklum höf­uð­verk. Sam­kvæmt trú­ar­siðum múslíma er konum sem klæð­ast skó­síðum búrkum eða niqab und­an­tekn­inga­laust bannað að sýna ókunn­ugum and­lit sitt. Gildir einu hver á í hlut.

Árekstrar og bönn

Árið 1931 settu Ítalir lög sem bönn­uðu klæðnað sem hylur and­lit að hluta eða öllu leyti. Sam­kvæmt lög­unum geta yfir­völd á til­teknu svæði þó heim­ilað ákveðnar und­an­tekn­ingar frá lög­un­um. Árið 2011 tóku gildi í Frakk­landi lög sem banna, að viðlagri sekt, að and­lit sé hulið á almanna­færi. Þessi lög voru mjög umdeild en rök frönsku stjórn­ar­innar voru meðal ann­ars þau að ekki gæti gengið að t.d. lög­regla og kenn­arar gætu ekki vitað hver væri á bak við ,,grímuna“. Margir franskir þing­menn full­yrtu að konur hyldu iðu­lega and­lit sitt að skipan eig­in­manna sinna,eða feðra, ,,grím­an“ væri tákn und­ir­ok­un­ar.  Sama ár og Frakkar settu þessi lög fylgdu Belgar í kjöl­farið og síðar Hol­lend­ing­ar, Aust­ur­rík­is­menn, Lettar, Búlgarar og fleiri þjóð­ir.

Danir íhuga bann

Í Dan­mörku býr tals­verður fjöldi múslima og hefur fjölgað nokkuð á síð­ustu árum. Fyrir um það bil þremur árum var á danska þing­inu, Fol­ket­in­get, tals­vert rætt um það sem Danir kalla búrku­bann en orðið gildir um hvers kyns klæðnað sem hylur stóran hluta and­lits­ins. Síðan hefur lítið verið um þetta tal­að, fyrr en nú. Danska útvarp­ið, DR, birti fyrir nokkrum dögum hluta úr minn­is­blaði sem emb­ætt­is­menn í dóms­mála­ráðu­neyt­inu höfðu samið varð­andi hugs­an­legt búrku­bann. Í minn­is­blað­inu kemur fram að slíkt bann myndi ekki ein­ungis gilda um búrkur og niqab, það myndi stríða gegn lögum um trú­frelsi. Bannið myndi því gilda um hvers konar höf­uð­bún­að, sem hylur and­lit að því marki að erfitt sé að bera kennsl á þann sem bún­að­inn ber.

Lamb­hús­hett­ur, grím­ur, jóla­sveina­gervi  

Danskir fjöl­miðlar hafa síð­ustu daga fjallað mikið um búrku­bann­ið. Þeir hafa ekki síst velt því fyrir sér hvernig eigi að fram­fylgja þessu banni. Spurn­ing­arnar eru ótal­marg­ar: verður bannað að ganga með lamb­hús­hettu (sem Danir kalla elef­ant­hue)? Slík höf­uð­föt fást í öllum úti­vist­ar­búð­um, og mörgum öðrum, og eru vin­sæl meðal hjól­reiða­fólks. Hvað með grím­ur? Á Strik­inu í Kaup­manna­höfn má iðu­lega sjá grímu­k­lætt fólk stand­andi hreyf­ing­ar­laust á kassa með söfn­un­ar­bauk við fætur sér. Sam­kvæmt lög­unum yrði þetta óleyfi­legt. Hvað með mót­or­hjóla­hjálma (sem lög­bundið er að nota) þeir hylja stóran hluta and­lits­ins. Í minn­is­blað­inu kemur fram að hægt sé að víkja frá lög­un­um, en varð­andi slíkar und­an­tekn­ingar er ekki nán­ari útlistun að finna. Þing­maður sem rætt var við spurði hvort lög­reglu­þjónn sem mætti gang­andi manni, með lamb­hús­hettu, ætti kannski að meta hvort hita­stigið væri of hátt til að vera þannig klædd­ur.

Lög­reglan vill skýrar vinnu­reglur

Í löngu blaða­við­tali, fyrir nokkrum dög­um, sagði for­maður félags danskra lög­reglu­manna brýnt, ef búrku­bannið verður leitt í lög, að lög­reglan fái mjög skýrar vinnu­regl­ur. Það geti ekki gengið að ein­stakir lög­reglu­þjónar eigi að meta hvort sjá eigi í gegnum fingur varð­andi lög­in. ,,Slíkt kallar á mis­munun og vand­ræð­i“.

Jóla­sveinar hafa áhyggjur

Eitt dönsku dag­blað­anna ræddi við for­mann félags danskra jóla­sveina um búrku­bann­ið. Í við­tal­inu, sem var á gam­an­sömum nót­um, sagði for­mað­ur­inn að þeir svein­arnir hefðu nokkrar áhyggjur af þess­ari hugs­an­legu laga­setn­ingu. ,,Eins og hjá öllum öðrum er skegg­spretta okkar jóla­svein­anna mis­jöfn og þess vegna hafa margir úr okkar hópi orðið að grípa til hjálp­ar­tækja, í formi gervi­skeggs.“ For­mað­ur­inn bætti við að ef hug­myndin um búrku­bann yrði að lögum væri bót í máli ef það gerð­ist fljót­lega ,,við höfum þá all­marga mán­uði til að safna. Þeir okkar sem glíma við sprettu­leysi verða svo ann­að­hvort að fá sér­stakt gervi­skegg­burð­ar­leyfi hjá lög­regl­unni, eða treysta á guð og lukk­una“ sagði for­mað­ur­inn.

For­ystu­menn stjórn­ar­flokk­anna hitt­ast í Hern­ing á Jót­landi í dag, sunnu­dag­inn 28. jan­ú­ar. Meðal þess sem þar er á dag­skrá er búrku­bann­ið.