Loks­ins, loks­ins … hefur eflaust ein­hverjum hrotið af munni þegar þrí­eykið Ang­ela Merkel, Mart­in Schulz og Hor­st Seehofer mættu heims­press­unni í and­dyri Kon­ra­d-A­denauer-Haus, höf­uð­stöðva Kristi­legra demókrata (CDU), skammt frá íslenska sendi­ráð­inu í Berlín, á mið­viku­dags­morg­un. Eftir marg­fram­lengdar samn­inga­við­ræður sem end­uðu á 27 klukku­stunda mara­þon­fundi gátu þau til­kynnt að nið­ur­staða væri fengin um stjórn­ar­mynd­un, Stóra banda­lag­ið, GroKo, yrði að veru­leika. Því til sönn­unar lögðu þau fram 177 blað­síðna sam­komu­lag.

Og þó, sýnd veiði en ekki gef­in. Þótt stjórn­ar­mynd­unin hafi nú varað í vel á fimmta mánuð verða Þjóð­verjar enn að bíða í þrjár vikur eftir að ný stjórn taki form­lega til starfa. Sam­komu­lagið sem lang­þreyttir leið­tog­arnir sýndu heim­inum stoltir bíður þess nú hvort tæp­lega hálf milljón félaga í flokki þýskra jafn­að­ar­manna, SPD, sam­þykki það eða felli í alls­herj­ar­at­kvæða­greiðslu sem tekur sinn tíma. Það verður því kom­inn mars þegar þeir geta kvatt starfs­stjórn­ina sem stýrt hefur land­inu síðan í sept­em­ber.

Útkoman úr þess­ari atkvæða­greiðslu er síður en svo gef­in. Jafn­að­ar­menn hafa verið afskap­lega tví­stíg­andi eftir kosn­ing­arnar sem voru þeim ekki sér­lega hag­stæð­ar. Mart­in Schulz for­maður brást ókvæða við úrslit­unum og sagði best fyrir flokk­inn að sleikja sárin í stjórn­ar­and­stöðu og ná vopnum sínum fyrir næstu kosn­ing­ar. For­seta lýð­veld­is­ins tókst að hafa flokks­bróður sinn ofan af því, en þá tók við virk and­staða, ekki síst ungra jafn­að­ar­manna, gegn þátt­töku flokks­ins í því að end­ur­reisa stjórn Merkel. 600 manna flokks­stjórn kaus um áfram­hald við­ræðna fyrir tæpum mán­uði og sam­þykkti með sem­ingi.

Um hvað var samið?

En hvað er það sem þýskir kratar þurfa nú að taka afstöðu til? Mér sýn­ist blaða­menn hér vera nokkuð sam­mála um að Schulz hafi upp­skorið meira en almennt var talið lík­legt að hann gerði. Margt í stefnu­skránni er kunn­ug­legt því rétt eins og á Íslandi ríkir hér hús­næð­is­vandi og heil­brigð­is­kerfið glímir við ásælni einka­rekstr­ar­ins. Í hús­næð­is­málum er uppi svipuð staða og heima: hægriöflin hafa engan áhuga á að aðstoða aðra en þá sem vilja kaupa sér hús­næði eða hagn­ast á að byggja það. Þess vegna telst það til tíð­inda að krötum tókst að þrýsta kristi­legum til þess að lofa fjár­fest­ingum í leigu­hús­næði og að styrkja stöðu leigj­enda. Hins vegar gekk þeim ekki eins vel að hamla gegn vexti einka­rek­inna sjúkra­trygg­inga á kostnað þeirra opin­beru.

Í mál­efnum flótta­manna náð­ist sam­komu­lag um að setja þak á fjölda þeirra sem fá hæli og flokk­arnir gerðu mála­miðlun um sam­ein­ingu fjöl­skyldna flótta­manna. Hæng­ur­inn við það sam­komu­lag er að ráð­herr­ann sem á að fram­fylgja stefn­unni er for­maður flokks kristi­legra í Bæheimi, áður­nefndur Hor­st Seehofer, en hann hefur mjög lít­inn áhuga á að flótta­mönnum fjölgi í land­inu.

Það er þó einkum skipt­ing ráðu­neyta sem talin er jafn­að­ar­mönnum hag­stæð. Þeir fá tvö stór ráðu­neyti, halda utan­rík­is­ráðu­neyt­inu og taka við fjár­mála­ráðu­neyt­inu. Ljóst er að þeim tíð­indum verður tekið fagn­andi í Aþenu því Grikkir losna þar með við sinn helsta fjand­mann í fjár­mála­við­reisn sinn­i, Wolf­gang Schäu­ble sem lét af starfi fjár­mála­ráð­herra og var kos­inn for­seti þings­ins þess í stað. Jafn­að­ar­menn hafa aðra stefnu en hann, leggja meiri áherslu á jöfnuð og að halda uppi lífs­kjörum í Grikk­landi en að þýskir bankar end­ur­heimti hverja evru sem þeir telja sig eiga útistand­andi þar syðra.

Ekki lengur án umboðs

Kannski verður það þó feg­in­leik­inn yfir því að loks­ins sé ný stjórn í aug­sýn sem ræður ferð­inni hjá jafn­að­ar­mönnum eins og mörgum öðrum, bæði innan og utan Þýska­lands. Þýskir stjórn­mála­menn hafa ekki getað beitt sér eins og þeir vildu vegna stöð­unn­ar heima fyr­ir. Starfs­stjórn getur það ein­fald­lega ekki, hana skortir umboð. Þessa hefur séð stað í stjórn­málum álf­unnar og heims­ins, ekki síst á vett­vangi Evr­ópu­sam­bands­ins þar sem margir eldar hafa logað að und­an­förnu. Menn sakna Merkel í umræðum um flótta­manna­vand­ann. Lýð­ræð­is­þró­unin hefur líka verið öfug­snúin í næstu nágranna­ríkjum Þýska­lands í aust­ur­hluta álf­unn­ar, ekki síst í Pól­landi. Þjóð­verjar hafa eins og margir aðrir Evr­ópu­búar fylgst furðu lostnir með til­raunum Breta til þess að losa sig út úr ESB. Svo hef­ur Emmanuel Macron sætt lagi og stolið sen­unni í póli­tískri fjar­veru Þjóð­verja.

Það síð­ast­nefnda hefur ekki síst gert sig gild­andi eftir að franski for­set­inn setti fram til­lögur sínar um rót­tækar end­ur­bætur á stjórn­sýslu ESB og þó einkum Evru­svæð­is­ins. Þar hafa menn beðið eftir við­brögðum þýsku stjórn­ar­innar sem hafa látið á sér standa. En nú eru þau komin og ein­hver kall­aði þau Macron-Lite, þ.e. útþynnta útgáfu af fyr­ir­mynd­inni. Þýska stjórnin vill ekki ganga jafn­langt og Macron í því að setja Evru­svæð­inu strang­ari regl­ur, svo sem að aðild­ar­ríkjum þess verði gert að lúta sam­eig­in­legri fjár­laga­gerð. Þeir hafa hins vegar tekið vel í ýmsar til­lögur franska for­set­ans og segj­ast reiðu­búnir að leggja fram aukið fé til Evr­ópu­sam­starfs­ins. ­Jafn­fram­t hafa þeir tekið undir kröfur um auknar fjár­fest­ingar á vegum ESB og benda á að þær megi kosta með auk­inni skatt­lagn­ingu á hin vel stæðu og vell­auð­ugu tölvu­fyr­ir­tæki Apple, Google, Face­book og Amazon sem hafa gerst sek um að smeygja sér undan skatt­greiðslum í ríkjum ESB.

Nýir straumar í ESB

Í þessu sam­bandi verð ég að segja að umræðan um Evr­ópu­sam­starfið hér í Þýska­landi er ansi ólík því sem maður á að venj­ast uppi á Íslandi. Hér gera menn ýmsar athuga­semdir við ein­staka þætti í starf­semi Evr­ópu­sam­bands­ins en engum dettur í alvöru í hug að leggja það niður eða draga sig út úr því. Á Íslandi er oft talað um að ESB sé í kreppu út af þessu eða hinu mál­inu en menn átta sig ekki á því að til­gang­ur­inn með starf­semi þess er að takast á við kreppur og erf­ið­leika í sam­skiptum ríkja, fyr­ir­tækja og félaga. Þetta er ekki banda­lag um kyrr­stöðu og logn heldur um að takast á við veru­leik­ann í öllum hans mynd­um.

Þess vegna hefur það valdið ýmsum erf­ið­leikum að stærsta aðild­ar­ríkið skuli ekki geta beitt sér sem skyldi í þessu nauð­syn­lega sam­starfi. Þetta skilja meira að segja popúlist­arnir í Alt­ernativ für Deutschland sem nú eru orðnir stærsti stjórn­ar­and­stöðu­flokk­ur­inn á þýska þing­inu. Þeim dettur ekki í hug að berj­ast gegn til­vist ESB þótt þeir vilji ýmsu breyta í sam­starf­inu. Umræðan hér í Þýska­landi snýst um það hversu þétt og náið sam­starfið eigi að vera eins og sást vel í grein eftir þýska fræði­konu sem birt­ist í The Guar­dian nú í vik­unni. Hér hefur hug­myndin um sam­bands­ríki Evr­ópu notið vin­sælda en þessi ágæta kona, Ulrike Guérot, vill ganga skref­inu lengra og stofna Lýð­veldið Evr­ópu.

En sumsé, nú er Merkel komin aftur á stjá og með henni verða tveir öfl­ugir Evr­ópu­krat­ar: Sig­mar Gabriel í utan­rík­is­mál­unum og Olaf Scholz frá Ham­borg sem að öllum lík­indum verður fjár­mála­ráð­herra. Saman geta þeir haft veru­leg áhrif á þróun ESB og Evru­svæð­is­ins í krafti emb­ætta sinna. Það má því vænta nýrra áherslna í ESB-póli­tík Þjóð­verja með þess­ari nýju sam­steypu­stjórn. 

Enn er þó óvissan nokkur því eftir að stjórn­ar­mynd­unin var í höfn kom upp ágrein­ingur inn­an SPD um þá ákvörðun Mart­in Schulz að taka við emb­ætti utan­rík­is­ráð­herra. Hann var minntur á þá yfir­lýs­ingu sína að afloknum kosn­ingum að hann myndi aldrei framar taka sæti í stjórn undir for­ystu Merkel. Það end­aði með því að hann dró sig til baka og Sig­mar Gabriel heldur því emb­ætti eins og útlitið er núna. Hvort þessar deilur hafa áhrif á flokks­menn þegar þeir greiða atkvæði um fram­haldið skal ósagt lát­ið, en þó er ljóst að þær hafa ekki dregið úr and­ófi ung­krata gegn stjórn­ar­mynd­un­inni.

En þetta kemur allt í ljós og nú geta Þjóð­verjar hellt sér af krafti í karni­valið sem byrjar um helg­ina og endar á ösku­dag­inn. Þar verður mikið sungið af skelfi­legri tón­list.