Hluta­bréfa­mark­aðir um allan heim hafa lækkað að und­an­förnu og hafa tæknirisar heims­ins leitt lækk­an­irn­ar.

Í umfjöllun Wall Street Journal kemur fram að fimm af stærstu tækni­fyr­ir­tækj­un­um, sem nefnd hafa verið FAANG-hluta­bréf (FA­ANG-­stocks), hafi lækkað um 397 millj­arða Banda­ríkja­dala sam­an­lagt á um þremur vik­um, eða sem nemur um 40 þús­und millj­arða króna. Face­book, Amazon, App­le, Net­fl­ix, og Google (Alp­habet) eru félögin sem telj­ast til hina svo­nefndu FAANG-hluta­bréfa. Þrátt fyrir lít­ils háttar hækk­anir í dag, þá virð­ist sem áhyggjur fari vax­andi.

En hvað veld­ur?

Face­book-á­hrifin

Þó aldrei sé hægt að segja með vissu til um ástæður lækk­ana hluta­bréfa, þar sem for­sendur við­skipta hverju sinni eru marg­breyti­leg­ar, þá nefnir Wall Street Journal einkum tvær ástæð­ur.

Ann­ars vegar eru það vax­andi áhyggjur fjár­festa vegna starf­semi tækni­fyr­ir­tækja þar sem gögn eru með­höndl­uð. Þar hafa spjótin ekki síst beinst að Face­book.

Eftir að fjallað var um hvernig fyr­ir­tækið Cambridge Ana­lyt­ica komst fyrir upp­lýs­ingar um 50 millj­ónir not­enda, og nýtti í þau í vinnu sinni fyrir kosn­ing­ar, meðal ann­ars í Bret­landi og Banda­ríkj­un­um, þá hefur mikið vatn runnið til sjáv­ar. Og verð­mið­inn á Face­book hefur lækkað um 100 millj­arða Banda­ríkja­dala, um 10 þús­und millj­arða króna, á innan við þremur vik­um. Það er um 20 pró­sent lækk­un.

Svip­aða sögu má segja af öðrum tæknirisum, eins og Amazon og Apple. Þar hefur verð­mið­inn lækkað mikið og greini­legt að efa­semdir eru nú komnar inn í hug fjár­festa, enda hefur hækk­unin á þessum félög­um, einkum allt árið 2017, verið ævin­týri lík­ust.

Ótt­inn er ekki síst sá, að breytt reglu­verk, þegar kemur að með­ferð per­sónu­upp­lýs­inga, muni hefta starf­semi fyr­ir­tækj­anna, en þó einkum og sér í lagi Face­book. Þrátt fyrir að Mark Zucker­berg, for­stjóri Face­book, hafi boð­ist afsök­unar á því að fyr­ir­tækið hafi ekki staðið sig nægi­lega vel, þá segir hann að ekk­ert sé að óttast, og að ávinn­ing­ur­inn af því að tengja fólk saman um allan heim sé óum­deil­an­leg­ur.

Trump-á­hrifin

Hin ástæðan sem fjallað hefur verið ítar­lega um í helstu við­skipta­fjöl­miðl­unum heims­ins, und­an­farin miss­eri, er það sem kalla má Trump-á­hrif­in. Þeim má skipta í tvennt. Ann­ars vegar eru það tolla-á­hrifin á mark­að­inn, en Don­ald Trump Banda­ríkja­for­seti hefur beitt sér fyrir því að Banda­ríkin verji störf á heima­mark­aði með því að beita tollum á inn­flutn­ing vara.

Á það meðal ann­ars við um stál og ál, en fyrstu hug­myndir eru uppi um 25 pró­sent toll á inn­flutt stál og 10 pró­sent á ál. Und­an­þágur verða þó vega­miklar, meðal ann­ars og of snemmt að segja til um hvernig þetta verður útfært. Gary Cohn hætti sem efna­hags­ráð­gjafi Trumps vegna ágrein­ings um tolla­stefn­una, en Trump hefur þegar boðað mun víð­tæk­ari tolla á ýmsar vör­ur, ekki síst þær sem fluttar eru til Banda­ríkj­anna frá Asíu, Kína þar helst. Þessu hafa Kín­verjar svar­að, og ótt­ast fjár­festar að tolla­stríð - versta martröð hins alþjóða­vædda við­skipta­heims - sé skollið á.

Kín­verjar og Evr­ópu­sam­bandið hafa þó varað við því að horfið verði frá þeim við­skipta­samn­ingum sem þegar eru í gildi, og hafa hvatt Trump til þess að fara var­lega. Óhætt er að segja fjár­festar hafi af þessu áhyggj­ur. Við­skipti með allar mögu­legar vörur - fatn­að, heim­il­is­tæki, mat­vör­ur, hús­gögn og bíla þar á meðal - eru undir í þeim aðgerðum sem þegar hefur verið gripið til.

Einn þeirra sem viðr­aði áhyggjur sínar við fjár­festa, af því að Trump myndi fara í „tolla­stríð“ til að skapa störf heima fyrir - með þeim afleið­ingum að allir myndu tapa - var Seth Klar­man, stofn­andi og for­stjóri Baupost Group, sem meðal ann­ars hefur hagn­ast veru­lega á end­ur­reisn íslenska fjár­mála­kerf­is­ins. Í bréfi sem hann sendi fjár­festum í febr­úar í fyrra, skömmu eftir að Trump hafði tekið við sem for­seti, sagði hann að tolla­stríð væru dæmd til að enda illa. Það væri raun­veru­leg hætta á því hag­kerfi heims­ins myndi sog­ast inn í erf­ið­leika vegna þess­arar póli­tísku stefnu for­set­ans.

Spjót­unum beint að Amazon

Hins vegar eru það síðan Trump-á­hrifin af óvild for­set­ans í garð tækni­fyr­ir­tækja, eins og t.d. Amazon. Hún hefur birst í beinum árásum for­set­ans á fyr­ir­tækið í Twitt­er-­færsl­um, þar sem hann sakar það um að stunda ómerki­lega við­skipta­hætti og mis­nota banda­ríska póst­inn, UPS. Þá hefur hann sagt að fyr­ir­tækið reyni allt til að borga ekki skatt, og að áróður stofn­and­ans og for­stjór­ans, Jeff Bezos, birt­ist síðan á síðum Was­hington Post, sem Bezos á. Þá hefur hann sagt einnig að Amazon sé að stuðla að því að margar búðir séu að loka víða um Banda­rík­in.

Frá því að Trump hóf að beina spjótum sínum að Amazon, hefur virði félags­ins fallið um 100 millj­arða Banda­ríkja­dala, eða sem nemur um 10 þús­und millj­örðum króna. Jeff Bezos, sem er rík­asti maður heims, er með eignir sínar að miklu leyti bundnar í bréfum í Amazon en hann á ennþá um 17 pró­sent hlut í félag­inu. Eignir hans hafa rýrnað um 17 millj­arða Banda­ríkja­dala, um 1.700 millj­arða króna, frá því að Trump hóf að beina spjótum sínum að Amazon. Bezos hefur ekki viljað tjá sig um gagn­rýn­ina á fyr­ir­tæk­ið.