Á þessari stundu er margt óljóst varðandi Brexit og einn breskur fjölmiðill sagði fyrir nokkrum dögum að einungis eitt virtist alveg öruggt: Bretar gangi út 29. mars á næsta ári. Allt annað sé í raun óljóst.
Þótt Evrópusambandið standi sameinað í samningaviðræðum við Breta er óhjákvæmilegt að innan hvers ríkis velti stjórnvöld, atvinnurekendur og almennir borgarar fyrir sér spurningunni: hvað þýðir þetta í raun og veru. Breska hagkerfið er stórt og teygir anga sína víða og því eðlilegt að spurt sé.
Fiskveiðisamkomulag lykilatriði fyrir Dani
Fiskveiðar verða eitt lykilatriðanna í þeim viðamiklu viðskiptasamningum sem Bretar og ESB þurfa að vinna að og ná samkomulagi um á næstu mánuðum, og árum. Í skilnaðarsamningnum (eins og það er kallað) er gert ráð fyrir að sjómenn níu ESB ríkja, þar á meðal Danmerkur, sem fram til þess hafa veitt í breskri fiskveiðilögsögu geti haldið þeim veiðum áfram til ársloka 2020. Þangað til eru aðeins tvö ár, sem er mjög skammur tími þegar flóknar samningaviðræður eru annars vegar, viðræður sem eru ekki hafnar. Theresa May, forsætisráðherra Breta hefur ítrekað gefið í skyn, síðast fyrir fjórum dögum, að Bretar ætli sér að segja algjörlega skilið við fiskveiðistefnu Evrópusambandsins.
Hollendingar, Danir og Frakkar
Þær þjóðir sem mestra hagsmuna hafa að gæta varðandi áframhaldandi fiskveiðar í breskri lögsögu eru Hollendingar, Danir og Frakkar.
Niels Wichmann framkvæmdastjóri dönsku sjómannasamtakanna sagðist, í viðtali við dagblaðið Berlingske, vera bjartsýnn á að dönsk stjórnvöld muni ná samningum við Breta. „Við treystum þeim loforðum sem við höfum fengið frá ráðherrum ríkisstjórnarinnar að þeir muni gera allt sem þeir geta til að tryggja dönskum sjómönnum góðan samning.“ Hann sagði ennfremur að vissulega valdi það áhyggjum að í hinni svonefndu neyðaráætlun varðandi Brexit sé ekki minnst á fiskveiðar og þess vegna sé ekkert tryggt í þeim efnum.
Vilja fiskveiðisamning samhliða viðskiptasamningi
Fiskveiðiþjóðirnar níu, sem veitt hafa í breskri fiskveiðilögsögu, hyggjast krefjast þess að samningur um fiskveiðar verði gerður samhliða viðskiptasamningi. Stef Blok, utanríkisráðherra Hollands, sagði, þegar hann hafði skrifað undir drög að fiskveiðisamkomulagi, að samningar gætu orðið erfiðir og benti á að breskir sjómenn veiði mun minna í lögsögu annarra ESB ríkja en ríkin níu veiði í bresku lögsögunni. Hollenski ráðherrann benti á að Bretar flytji inn um 80 prósent þess fisks sem þeir neyti, en stærstan hluta þess sem þeir veiði sjálfir flytji þeir til ESB landanna. Ráðherrann nefndi sérstaklega ostrur og annan skelfisk, ásamt laxi.
Danmörk í hópi þeirra stóru í fiskútflutningi
Árið 2016 (nýjustu tölur) voru Danir þrettándu stærstu útflytjendur fisks og fiskafurða í heiminum. Það ár voru fluttar út frá Danmörku fiskafurðir fyrir 27 milljarða króna (504 milljarða íslenska). Þetta eru tæplega 4 prósent heildarútflutnings Dana. Einungis hluti þessa útflutnings er fiskur sem danskir sjómenn hafa aflað. Mörg útlend útgerðarfyrirtæki landa afla sínum í Danmörku og ennfremur flytja Danir inn mikinn fisk, sem er svo fullunninn víða í Danmörku, einkum þó á Jótlandi, og síðan fluttur út. Þar er um að ræða fiskimjöl, fiskolíur, reyktan fisk, saltaðan og þurrkaðan, auk frystra afurða og niðursoðinna. Mest er flutt til Danmerkur af laxi, rækjum og þorski og þetta vegur sömuleiðis þyngst í útflutningnum. Stærstur hluti þess sem fluttur er inn kemur frá Noregi, Grænlandi og Færeyjum, en Þjóðverjar eru lang stærstu kaupendur fisks og fiskafurða frá Danmörku.
Fiskveiðisamningur er forgangsatriði segir ráðherrann
Eva Kjer Hansen sjávarútvegsráðherra Danmerkur hefur margsagt samning um fiskveiðar, eftir Brexit, algjört forgangsmál dönsku stjórnarinnar. Hún hefur líka lagt á það ríka áherslu að stjórnvöld og samtök sjómanna og útgerðarmanna standi saman. Fyrir nokkrum dögum sagði ráðherrann í viðtali við danska útvarpið, DR, að það yrði mikil breyting að standa í samningaviðræðum við „þriðja ríki“ eins og það var orðað. Í þessu sama viðtali sagði Eva Kjer Hansen að þótt umræðan um landamæri Írlands og Bretlands hefði verið fyrirferðarmikil í Brexit umræðunni yrðu samningar um veiðiréttindi erfiðastir og gætu tekið mjög langan tíma.
Úr ofveiði í sjálfbærni
Mörg undanfarin ár hafa flestir fiskistofnar í Norðursjó, Skagerrak og víðar verið ofveiddir. Svo mjög að sérfræðingar hafa óttast að sumar fisktegundir gætu beinlínis horfið úr sjónum á þessum svæðum. Erfitt hefur reynst að draga úr veiðum og því jafnvel haldið fram að sérfræðingarnir „máluðu skrattann á vegginn“, ástandið væri fjarri því að vera jafn slæmt og þeir héldu fram. Þessar raddir eru að mestu leyti þagnaðar og öllum ljóst að skynsamleg nýting er nauðsynleg til að tryggja að stofnarnir þurrkist ekki út. Meðal þeirra tegunda sem árum saman var ofveiddur í Norðursjó og Skagerrak er þorskurinn.
Fyrir nokkrum dögum var tilkynnt að þorskkvóti Dana í Norðursjó yrði á næsta ári skorinn niður um 35 prósent og í Skagerrak um 47 prósent. Danski sjávarútvegsráðherrann sagði, þegar þessi ákvörðun var kynnt, að vissulega væri þetta mikill niðurskurður en jafnframt nauðsynlegur til að bjarga stofninum. Á móti kæmi aukning í mörgum öðrum tegundum. Talsmaður dönsku sjómannasamtakanna sagði að þótt sjómönnum þætti aldrei gott að veiða minna yrði að horfa til framtíðar. „Stóra áhyggjuefni okkar sjómanna er hinsvegar þetta Brexit.“
