Mik­ill skjálfti er nú innan seðla­banka heims­ins vegna áforma sam­fé­lags­miðla- og tækniris­ans Face­book að setja raf­mynt­ina Libra í loftið á næsta ári. Sam­kvæmt til­kynn­ingum frá fyr­ir­tæk­inu þá er mark­miðið að setja í loftið gjald­miðil sem yrði gjald­gengur í dag­legum við­skiptum í því rúm­lega 2,3 millj­arða manna sam­fé­lagi sem Face­book tengir sam­an. 

Nýtt gjald­miðla­stríð

Eitt af því sem sér­fræð­ingar seðla­banka heims­ins ótt­ast er að þessi áform Face­book geti ýtt af stað atburða­r­ás, sem eykur á fjár­mála­ó­stöð­ug­leika heims­ins og búið til nýtt gjald­miðla­stríð, að því er fram kemur í umfjöllun Bloomberg. 

Jer­ome Powell, seðla­banka­stjóri Banda­ríkj­anna, eyddi drjúgum tíma í að ræða um áform Face­book þegar hann kynnti þá ákvörðun bank­ans að halda vöxtum óbreyttum í tveimur pró­sent­um, í síð­ustu viku. Hann sagði að bank­inn hefði form­lega sett sig í sam­band við Face­book, og sér­fræð­ingar hefðu átt í sam­skiptum um áform­in. 

Hann ítrek­aði jafn­framt að ekk­ert hefði enn ger­st, sem ógn­aði öryggi fjár­mála­kerf­is­ins eða Banda­ríkja­dals­ins, en mik­il­vægt væri að fylgj­ast grannt með því hvernig fram­vindan yrð­i. 

Ýmsar spurn­ingar vakna, þegar kemur að áformum Face­book. Sam­kvæmt skrifum Yahoo Fin­ance, þá vilja sér­fræð­ingar eft­ir­lits­stofn­anna að stjórn­mála­menn bregð­ist við með hert­ara reglu­verki. Er það mat margra að best sé að stíga var­lega til jarð­ar, en ekki leyfa hlut­unum að ger­ast hratt, þegar svo mikið er undir eins og fjár­mála­kerfi heilu þjóð­ríkj­anna. 

Ekki opnar dyr

Full­trúar sjö stærstu iðn­ríkja heims­ins hafa ákveðið að skoða áhrifin af áformum Face­bok sam­eig­in­lega, mun Alþjóða­gjald­eyr­is­sjóð­ur­inn taka þátt í þeirri vinnu. Mark Car­ney, seðla­banka­stjóri Bret­lands, sagði að eft­ir­lits­stofn­anir myndu nálg­ast áform Face­book með opnum huga, en ekki opnum dyr­um. Meta þyrfti allar hliðar máls­ins, áður en gjald­mið­ill­inn yrði settur í loft­ið. 

En hvaða máli skiptir þetta fyrir fólk? Hvað gæti gerst og hver er hugs­unin að baki?

Í fyrsta lagi, er eng­inn með skýr svör við því hvað muni ger­ast þegar Libra fer í loftið og verður gjald­mið­ill í Face­book sam­fé­lag­inu. Með honum vill Face­book bjóða upp á val­kost sem getur til lengri tíma litið verið val­kostur sem gjald­mið­ill í við­skipt­um. Lík­legt er að hann verði auð­skipt­an­legur yfir í helstu myntir heims­ins, svo sem evru og Banda­ríkja­dal, en ekki er aug­ljóst hvernig útfærsl­urnar verða í upp­hafi. 

Ljóst er þó að tæknirisar eins og Face­book - og eftir atvikum fleiri, t.d. Amazon og Apple - búa yfir djúpum gögnum um not­end­ur, sem geta nýst við að meta áhættu við­skipta, t.d. við að lána. Með því að setja raf­myntir í loftið þá geta mynd­ast mikil hagn­að­ar­tæki­færi, sökum þessa, og mikið sam­keppn­is­for­skot, sem getur ógnað til­veru hefð­bund­inna banka eins og við höfum þekkt hana til þessa.

Áhyggj­urnar eru marg­vís­leg­ar. 

Margir óst­t­ast að með því að setja Libra gjald­mið­il­inn í loft­ið, geti opn­ast flóð­gáttir fyrir pen­inga­þvætti, þar sem eft­ir­lit verður erfitt. Auð­velt verði að koma illa fengnum verð­mætum í verð með raf­mynt­inn­i. 

Face­book hefur reynt að slá á þessar áhyggjur með opin­berum yfir­lýs­ing­um, en deild fyr­ir­tæk­is­ins sem vinnur að inn­viða­upp­bygg­ingu fyrir gjald­miðla­kerfið - Calibra - hefur sent frá sér yfir­lýs­ingar um að öll skref verði tekin með yfir­völd­um. Eitt af því sem er erfitt er að skil­greina mark­aðs­svæði og hvernig áhrifin verða innan ákveð­inna svæða. 

Þannig eft­ir­lits­stofn­anir haft ólíka nálgun eftir lönd­um, og bannað til­tekna við­skipta­hegðun - eða jafn­vel alveg alla notkun - á meðan önnur svæði verða opn­ari frá fyrstu dög­um. Þannig geti mynd­ast stórar fjár­magns­hreyf­ingar sem verði erf­iðar fyrir mörg hag­kerfi, ekki síst þau sem eru lítil og óvar­in. 

Þannig geta lönd eins og Ísland þurft að gaum­gæfa vel, hvernig áhrifin af auk­inni raf­mynta­væð­ingu geta komið fram og hver áhrifin verða á fjár­mála­stöð­ug­leika. 

Miklar sveiflur

Seðla­banki Ástr­alíu hefur sent frá sér skýrar við­var­anir vegna áforma Face­book. Hann segir að það sé ekki hægt að heim­ila starf­semi sem geti ógnað stöð­ug­leika, og það sé heldur ekki hægt að hleypa of miklum sveiflum inn í hag­kerf­in, bara til þess að opna fyrir spenn­andi tækni. Engar auð­veldar leiðir verði í boði fyrir Face­book. Of mikið sé í húfi fyrir almenn­ing. 

Þá er líka spurn­ing hvort það sé hægt að treysta Face­book fyrir því að setja gjald­miðil í loft­ið, eftir allt sem er á undan gengið hjá fyr­ir­tæk­inu. Meðal ann­ars ítrekuð mis­tök fyr­ir­tæk­is­ins, þegar kemur að því að vernda gögn not­enda, og einnig áhrifin á sam­fé­lags­lega umræð­um, sem hafa verið veru­lega umdeild á heims­vísu á und­an­förnum árum.