Skipta­stjórar WOW air hafa vísað nokkrum málum til emb­ættis hér­aðs­sak­sókn­ara vegna gruns um að þar hafi átt sér stað ólög­mæt hátt­semi. Á meðal þeirra mála sem þar eru undir eru mál tengd skulda­bréfa­út­boði WOW air, sem lauk í sept­em­ber 2018, og mál tengd hús­næði sem Skúli Mog­en­sen, eig­andi og for­stjóri WOW air, hafði til umráða í London. Heim­ildir Kjarn­ans herma að fleiri til­vik hafi einnig verið til­kynnt. 

Ólafur Þór Hauks­son hér­aðs­sak­sókn­ari stað­festi við Kjarn­ann að til­kynn­ing hefði borist frá skipta­stjórum WOW air fyrir nokkrum dögum síðan en vildi að öðru leyti ekki tjá sig um mál­ið. 

Deloitte fengið til að rann­saka

Föstu­dag­inn 16. ágúst 2019 héldu skipta­stjórar þrota­bús WOW air, Sveinn Andri Sveins­son og Þor­steinn Ein­ars­son, fund með kröfu­höfum félags­ins. Þá lá fyrir að kröfum upp á 151 millj­arð króna hafði verið lýst í búið, þar af 138 millj­arða króna kröfum sem telj­ast almenn­ar. Eins og staðan var þá voru 1,1 millj­arður króna á banka­reikn­ingum WOW air upp í þær kröf­ur. Það þýddi  að 0,7 pró­sent er til upp í lýstar kröf­ur, sem þó á eftir að taka afstöðu til hvort að verði við­ur­kenndar eða ekki.

Í skýrslu skipta­stjór­anna var farið yfir hver raun­veru­leg staða mála var hjá WOW air þegar skellt var í lás með hvelli í lok mars 2019. Þar var meðal ann­ars opin­berað að við gjald­þrot félags­ins hafi verið um þrjár millj­ónir króna lausar til ráð­stöf­unar á banka­reikn­ingum WOW sam­stæð­unn­ar. Til að setja þá tölu í sam­hengi má benda á að við gjald­þrot störf­uðu alls 963 manns hjá WOW air. Lausafé sam­stæð­unnar hefði ekki dugað til að greiða nema örfáum þeirra sem þar störf­uðu laun í byrjun apríl 2019. 

Þar var sú nið­ur­staða sett fram að WOW air hafi verið ógjald­fært í síð­asta lagi um mitt ár 2018. Það þýð­ir, sam­kvæmt lög­fræði­orða­bók Laga­stofn­unar Háskóla Íslands, að skuld­ari, í þessu til­felli WOW air, geti ekki greitt gjald­fallnar skuldir sínar en hefur samt sem áður ekki verið úrskurð­aður gjald­þrota. Í skýrslu skipta­stjór­anna sagði að þeir teldu „óhjá­kvæmi­legt að fram fari nán­ari grein­ing á því hvenær WOW var sann­ar­lega ógjald­fært.“

Skömmu eftir að skipta­stjórar voru skip­aðir yfir bú WOW air réðu þeir ráð­gjaf­ar­fyr­ir­tækið Deloitte til að vinna athugun á mál­efnum félags­ins, fjár­málum þess og ráð­stöf­unum fyrir þrot. 

Deloitte skil­aði af sér ítar­legri skýrslu í lok júní síð­ast­lið­ins og helstu nið­ur­stöður hennar voru kynntar á kröfu­hafa­fund­inum í ágúst. Eftir skil á skýrsl­unni tóku skipta­stjórar skýrslur af öllum stjórn­ar­mönnum lyk­il­stjórn­endum og end­ur­skoð­anda WOW air. Þær fóru fram á tíma­bil­inu 5. til 30. júlí. 

Kynn­ing ekki talin hafa gefið raunsanna mynd af rekstri WOW air

Slík athugun skipti meðal ann­ars máli fyrir þá þátt­tak­endur í skulda­bréfa­út­boði WOW air sem fram fór í ágúst og sept­em­ber 2018, sem töldu sig hafa verið blekkt­ir. 

Í skýrsl­unni sagði: „Skipta­stjórar telja vera til staðar vís­bend­ingar um að upp­lýs­ingar og gögn um fjár­hags­leg mál­efni félags­ins, rekstur og efna­hag og áætl­an­ir, sem fjár­festa­kynn­ing skulda­bréfa­út­boðs­ins byggði á, hafi verið ófull­nægj­andi og ekki gefið raunsanna mynd af rekstri og efna­hag WOW á þessum tíma, auk­in­heldur sem áætl­anir hafi ekki verið raun­hæf­ar.“

Það væri nið­ur­staða skipta­stjór­anna að þátt­tak­endur í skulda­bréfa­út­boð­inu hafi verið blekkt­ir. Þar var meðal ann­ars vísað í að eigið fé WOW air hefði með réttu átt að vera nei­kvætt um mitt ár 2018 þegar farið var af stað með útboð­ið. Í efna­hags­reikn­ingi sem birtur var í fjár­festa­kynn­ing­unni var því hins vegar haldið fram að eigið fé væri jákvætt. Þ.e. að WOW air ætti meiri eignir en skuld­ir. 

Leiga á íbúð sögð greiðsla á per­sónu­legum kostn­aði Skúla

Í skýrslu Deloitte var einnig greint frá því að WOW air hefði greitt 37 millj­­ónir króna í leigu vegna íbúð­ar í London, sem Skúli Mog­en­sen og kærasta hans bjuggu í,  á tveggja ára tíma­bili, frá 28. mars 2017 og þangað til að WOW air fór í þrot. Það þýðir að með­­al­tals­mán­að­­ar­­leiga hefur verið rúm­­lega 1,5 milljón króna á mán­uð­i. 

Íbúðin var í eigu félags sem hét WOW air Ltd., og var skráð í Englandi. Það var  lengi vel í per­­són­u­­legri eigu Skúla Mog­en­sen en var fram­selt til WOW air í sept­em­ber 2018, í sama mán­uði og skulda­bréfa­út­­­boð félags­­ins fór fram. Skipta­­stjór­ar WOW air sögðu í skýrslu sinni að eng­inn samn­ingur hafi verið í gildi milli WOW air og WOW air Ltd. „vegna þess­­arar íbúðar og þá voru greiðslur WOW vegna hennar ekki sam­­þykktar í stjórn félags­­ins.“ 

­Leigu­greiðsl­urnar hafi ein­fald­­lega verið vegna greiðslu á per­­són­u­­legum kostn­aði hlut­hafa WOW air, Skúla Mog­en­sen. Í skýrsl­unni segir enn fremur að Deloitte telji, að lok­inni athugun sinni, að „greiðslur WOW vegna rekst­­urs og leigu fyrr­­greindrar íbúðar hafi ekki verið reistar á við­skipta­legum for­­sendum enda engar vís­bend­ingar um að íbúðin hafi verið nýtt í þágu starfs­­manna WOW, hvorki flug­­­fólks né ann­­arra almennra starfs­­manna. Skipta­­stjórar skoða nú að krefj­­ast end­­ur­greiðslu þess fjár sem WOW greiddi vegna fyrr­­greindrar íbúð­­ar.“

Skúli Mog­en­sen sagði í yfir­­lýs­ingu sem hann sendi á fjöl­miðla í ágúst síð­ast­liðnum að þegar WOW air hafi farið að leigja íbúð­ina, í byrjun árs 2017, hafi flug­­­fé­lagið verið að und­ir­­búa opnun á nýrri starfs­­stöð í London eða Dublin og jafn­­framt verið að skoða mög­u­­lega skrán­ingu á mark­aði í London. „Hvort tveggja kall­aði á veru­­lega við­veru for­­stjóra í London. WOW air skil­aði yfir 4 millj­­örðum í hagnað árið 2016 og því voru þessi áform eðli­­legt skref í áfram­hald­andi upp­­­bygg­ingu WOW air á þeim tíma og ekk­ert óeðli­­legt við það að félagið skyldi leigja hús­næði fyrir for­­stjóra félags­­ins í þeim til­­­gangi að sinna þeim verk­efn­­um.“

Vilja rifta greiðslum til Skúla

Á grund­velli athug­unar Deloitte hefur þrota­búið þegar ráð­ist í ýmsar aðgerð­ir, og mun ráð­ast í fleiri. Flestar snú­ast þær um samn­inga og greiðslur sem áttu sér stað milli Skúla Mog­en­sen og félags hans Tít­an, sem var eig­andi WOW air fyrir þrot, og WOW air. 

Þegar hefur verið höfðað rift­un­ar­mál vegna greiðslu á tæp­lega 108 milljón króna frá WOW air til Tít­an, félags Skúla Mog­en­sen, sjö vikum fyrir gjald­þrot flug­fé­lags­ins. Það var gert 24. júlí 2019. Greiðslan byggði á því að sum­arið 2018, þegar staða WOW air var orðin mjög þröng, keypti WOW air 60 pró­sent í félag­inu Cargo Express af Títan á 2,1 millj­arð króna. Kaup­verðið var greitt að lang­mestu leyti með nýju hlutafé í WOW air sem bók­færð­ist þannig sem hluta­fjár­aukn­ing, þrátt fyrir að ekk­ert nýtt hlutafé hafi komið inn í rekstur WOW air við hana. Skipta­stjórar eru með það til athug­unar hvort að þetta hlutafé í Cargo Express hafi verið tekið yfir á of háu verði og „því hafi ekki verið greitt að fullu fyrir hlutafé í WOW. Þessi við­skipti tengdra aðila sæta nán­ari skoðun skipta­stjóra.“

Þá áttu 150 millj­ónir króna að greið­ast frá WOW air til Títan í reiðufé 30. apríl 2019 vegna söl­unn­ar. Sú greiðsla átti að vera háð því að Cargo Express myndi greiða arð til WOW air vegna árs­ins 2018 sem næmi að minnsta kosti sömu upp­hæð. Í skýrslu skipta­stjóra segir að í samn­ing­unum hafi komið skýrt fram að ef arð­greiðslan yrði hærri en 150 millj­ónir króna myndi WOW air halda þeirri við­bót­ar­greiðslu. Ef arð­greiðslan yrði hins vegar lægri en sú upp­hæð „skyldi mis­mun­inum umbreytt í hluta­bréf í kaup­anda handa selj­anda.“

Þann 6. febr­úar 2019 fékk WOW air greiddan 107,6 millj­ónir króna í arð frá Cargo Express. Sama dag og arð­greiðslan barst greiddi WOW air sömu upp­hæð til Tít­an. Sú greiðsla fór fram tæp­lega þremur mán­uðum fyrir umsam­inn gjald­daga og sjö vikum fyrir gjald­þrot WOW air. Í skýrslu skipta­stjóra sagði: „Á þeim tíma var WOW í miklum fjár­hags­erf­ið­leik­um. Greiðslan var innt af hendi fyrir gjald­daga og fyrr en eðli­legt var. Þá skerti greiðslan greiðslu­getu WOW og er það mat skipta­stjóra að greiðslan hafi verið óvenju­leg eftir atvik­um.“ 

Því hefur þrota­búið höfðað rift­un­ar­mál og vill end­ur­heimta greiðsl­una. 

Greiðsla á ábyrgð­ar­gjaldi

Annað mál sem Deloitte vakti sér­staka athygli á eftir athugun sína var í tengslum við flug­vél­arnar TF-MOM, TF-DAD, TF-KID og TF-­SON. Þær voru allar seldar til Air Canada um ára­mótin 2018/2019. 

Vél­arnar voru upp­haf­lega leigðar af tveimur félög­um, Moonsun Leasing og Hawk Bay. Tít­an, félag Skúla Mog­en­sen sem fór með eign­ar­hald WOW air, gerði samn­inga við þessa tvo aðila um  gagn­kvæman sölu- og kaup­rétt á vél­un­um. Títan greiddi ekk­ert fyrir þann kaup­rétt. Í skýrslu skipta­stjór­anna segir hins vegar að Títan hafi gert samn­ing við WOW air um að greiða sér alls 12 millj­ónir dali fyrir kaup­rétt­ina. Í dag nemur sú upp­hæð um 1,3 millj­arði króna.  Auk þess greiddi WOW air mán­að­ar­legt ábyrgð­ar­gjald til Títan vegna leigu á vél­un­um. 

Hluta af þeim kröfum sem urðu til vegna þessa samn­ings voru nýttar til að greiða fyrir aukið hlutafé í WOW air. Nið­ur­staða Deloitte var að erfitt hafi verið að „greina við­skipta­legar for­sendur að baki svo hárri þóknun er WOW bar að greiða Títan fyrir kaup­rétti að flug­vél­u­m.“ 

Undir það tóku skipta­stjórar WOW air í skýrsl­unni og þar kemur fram að málið sé til áfram­hald­andi skoð­un­ar. 

Skúli hefur sagt að það sé ekki rétt að hann hafi fengið millj­arða greiðslur út úr WOW air vegna sölu Títan á kaup­rétt­un­um, sem félagið hafi fengið frítt, til WOW air.