Mesta endurkoma í stuðningi við ríkisstjórn frá upphafi mælinga
Ríkisstjórn Katrínar Jakobsdóttur hefur bætt við sig 11,2 prósentustigum í stuðningi frá því í lok febrúar. Það er mesta stökk upp á við í stuðningi sem ríkisstjórn hefur tekið. Ríkisstjórnarflokkarnir njóta þess þó ekki í fylgi. Þeir eru enn átta prósentustigum frá því sem þeir fengu samanlagt upp úr kjörkassanum 2017.
Ríkisstjórn hefur aldrei áður bætt við sig jafn miklum stuðningi milli mánaða og sú sem nú situr, frá því að Gallup hóf að mæla stuðning við ríkisstjórnin sérstaklega um miðjan síðasta áratug. Stökkið milli mánaða er 11,2 prósentustig.
Það sem gerðist á þessum eina mánuði sem leið milli kannana Gallup, sem birtust annars vegar 29. febrúar og 30. mars hins vegar, er veiran sem veldur COVID-19 sjúkdómnum.
Skyndilega var hinn hefðbundni pólitíski veruleiki, og það dægurþras sem fylgir hans áherslum, aflagður. Allt fór að snúast um tvennt: annars vegar baráttuna við þá heilbrigðisvá sem veiran hefur valdið og hins vegar efnahagslegar afleiðingar þess stríðs sem stendur yfir, sem hefur meðal annars lokað öllum helstu útflutningsmörkuðum Íslands um ófyrirséðan tíma og stöðvað með öllu komu ferðamanna til landsins.
Tekið var ákvörðun um það 19. mars síðastliðinn að Alþingi myndi einungis fjalla um mál tengd COVID-19 í 32 daga. Með því var fyrri starfsáætlun tekin úr sambandi.
Flest málin hafa snúist um efnahagsaðgerðir. Þar ber að nefnda svokallaðar hlutabætur fyrir starfsfólk fyrirtækja sem hafa ekki lengur efni á að borga þeim, greiðslur launa til þeirra sem eru í sóttkví, hinn svokallaða bandorm lagabreytinga vegna efnahagsaðgerða sem gripið verður til vegna ástandsins og fjáraukalög til að fjármagna þær aðgerðir.
Stukku upp um átta prósentustig eftir fjölmiðlalögin
Á þeim tólf árum, frá 1995 til 2007, sem ríkisstjórn Sjálfstæðisflokks og Framsóknarflokks sat að völdum, lengst af undir forsæti Davíðs Oddssonar en síðan Halldórs Ásgrímssonar og Geirs H. Haarde, mældist stuðningur við hann lægstur 38 prósent í júlí 2004. Þá hafði Ólafur Ragnar Grímsson, þáverandi forseti Íslands, nýverið hafnað því að staðfesta umdeild fjölmiðlalög sem Alþingi hafði samþykkt, og samfélagið lék á reiðiskjálfi. Það var í fyrsta sem forseti neitaði að staðfesta lög sem samþykkt höfðu verið á Alþingi.
Ríkisstjórnin var þó fljót að ná sér og í næsta mánuði á eftir hafði stuðningurinn við hana aukist um átta prósentustig. Það tók hana hins vegar tvo mánuði að ná þeim kipp sem núverandi ríkisstjórn er að upplifa.
Góðærisstjórnin sem lifði ekki af hrunið
Ríkisstjórn Geirs H. Haarde, sem samanstóð af Sjálfstæðisflokki og Samfylkingu, tók við völdum vorið 2007. Vinsældir þeirrar ríkisstjórnar voru fordæmalausar og í fyrstu mælingu eftir að hún var mynduð sögðust 83 prósent landsmanna styðja hana.
Síðan kom hrunið og sá stuðningur féll eins og steinn. Samkvæmt Gallup var stuðningurinn kominn niður í 26 prósent í janúar 2009, þegar ríkisstjórnin hrökklaðist frá völdum í kjölfar fjöldamótmæla.
Sú ríkisstjórn náði því aldrei á líftíma sínum að bæta við sig meira en tveimur prósentustigum milli kannana.
Icesave botninn
Ríkisstjórn Jóhönnu Sigurðardóttur tók við völdum 1. febrúar 2009 sem minnihlutastjórn Samfylkingar og Vinstri grænna, varin af Framsóknarflokknum. Ríkisstjórnarflokkunum gekk vel í kosningunum 2009, fengu hreinan meirihluta saman og héldu áfram að starfa saman. Þegar ríkisstjórn Jóhönnu tók við völdum studdu 65 prósent landsmanna hana.
Hún varð fljótlega afar óvinsæl og þar spilaði eitt mál stærri rullu en nokkur önnur, Icesave. Í október 2010 stóð baráttan um það má sem hæst. Og þá fór stuðningur við ríkisstjórnina niður í 30 prósent hjá Gallup. Hún náði að bæta við sig sex prósentustigum í stuðningi í nóvember það ár sem reyndist á endanum stærsta einstaka stuðningsstökk sem hún tók.
Botninum var þó ekki enn náð hjá Jóhönnustjórninni. Í mars 2012 studdu einungis 28,4 prósent landsmanna hana og þegar hún fékk sína síðustu mælingu, áður en stjórnin missti völdin í kosningunum 2013, mældist stuðningur við hana 34 prósent.
Wintris og Panamaskjölin
Við tók ríkisstjórn Sigmundar Davíðs Gunnlaugssonar, sem í voru Sjálfstæðisflokkur og Framsókn. Í upphafi var stuðningur við hana 62,4 prósent. Það tók þá ríkisstjórn tvö ár að fara fyrir neðan 31 prósent í stuðningsmælingum Gallup. Í kjölfarið náði hún mesta stökki sem ríkisstjórn Sigmundar Davíðs upplifði nokkru sinni þegar stuðningur við hana jókst um 5,1 prósentustig milli mánaða.
Sumarið 2016 kom svo Wintris-málsins og öll hin Panamaskjölin, sem varð til þess að Sigmundur Davíð sagði af sér.
Óvinsælasta og skammlífasta stjórnin
Eftir langt og strangt tilraunarferli til að mynda ríkisstjórn varð loks úr að Sjálfstæðisflokkur, Viðreisn og Björt framtíð mynduðu stjórn sem tók við völdum 11. janúar 2017. Hún var með minnihluta atkvæða á bakvið sig, eða 46,7 prósent, og einungis eins manns meirihluta. Hún var líka afar óvinsæl frá byrjun og eina ríkisstjórnin sem hefur hafið starfstíma sinn með minna stuðning minna en helmings landsmanna (43,6 prósent) frá því að Gallup hóf slíkar mælingar.
Óvenjuleg stjórn sem hægt og rólega tapaði stuðningi...þar til nú
Úr þeim spratt hin óvenjulega ríkisstjórn Katrín Jakobsdóttur, sem samanstendur af þremur flokkum frá vinstri, yfir miðjuna og til hægri í hinu hefðbundna pólitíska litrófi. Flokkarnir þrír, Vinstri græn, Framsóknarflokkurinn og Sjálfstæðisflokkurinn eiga það þó sameiginlegt að vera allir með nokkuð sterka íhaldstaug og vilja ekki hrófla mikið við lykilkerfum í íslensku samfélagi sem styr hefur staðið um, svo sem sjávarútvegs- og landbúnaðarkerfunum.
Ríkisstjórnin naut gríðarlegs stuðnings í byrjun eftir að hún var mynduð, en í desember 2017 sögðust 74,1 prósent landsmanna styðja hana. Sú samstaða var hins vegar skammvinn og ári síðar, í jólamánuðinum 2018 var stuðningurinn kominn niður í 44,8 prósent í könnunum Gallup. Tæplega 30 prósentustig af stuðningi höfðu horfið á einu ári. Eina ríkisstjórnin sem hefur tapað meira fylgi en það á einu ári var ríkisstjórn Geirs H. Haarde, sem missti 46 prósentustig milli nóvember 2007 og sama mánaðar 2008. Í millitíðinni gerðist vitaskuld bankahrunið.
Í byrjun þessa árs var stuðningur við ríkisstjórn Katrínar enn þannig að minnihluta landsmanna, eða 46,5 prósent, studdi hana. Síðan skeði útbreiðsla veirunnar sem veldur COVID-19 sjúkdómnum og allt breytist á svipstundu.
Ríkisstjórnin hefur notið góðs af þessari stöðu. Ef miðað er við þróunina milli könnunar Gallup sem birt var í lok febrúar, og seinni könnunar fyrirtækisins sem miðar við 30. mars, þá hefur stuðningur við ríkisstjórnina aukist um 11,2 prósentustig og mælist nú 59,4 prósent. Allir ríkisstjórnarflokkarnir bæta líka við sig fylgi, samanlagt fjórum prósentustigum. Samanlagt er fylgi þeirra nú 44,9 prósent. Allir flokkarnir þrír eru þó enn að mælast undir kjörfylgi, en samanlagt fengu þeir 52,9 prósent þá. Því myndu ríkisstjórnarflokkarnir fá átta prósentustigum minna ef kosið yrði í dag en þegar síðast var talið upp úr kjörkössunum.
Óvissa um næstu kosningar
Ekki er alveg ljóst hvenær kosið verður næst, að öðru leyti en að þær kosningar fara fram á næsta ári. Síðustu tvær kosningar hafa farið fram í október en sögulega er hefðin sú að kjósa að vori svo ný ríkisstjórn geti lagt fram fjárlagafrumvarp að hausti.
Deildar meiningar hafa verið um það á meðal stjórnmálaflokkanna hvenær það ætti að kjósa á næst. Stjórnarandstöðuflokkarnir vilja allir kjósa að vori og ekkert afgerandi hefur heyrst frá Vinstri grænum né Framsóknarflokknum um hvar vilji þeirra standi.
Bjarni Benediktsson, formaður Sjálfstæðisflokksins, var hins vegar nokkuð afdráttarlaus um að hann vilji að kosið verði að hausti í viðtali við Silfrið í febrúar síðastliðnum, áður en að COVID-19 faraldurinn skall af fullum þunga á Ísland. „Ef ég á að segja hug minn allan þá segi ég; það kostar blóð, svita og tár að komast til valda. Af hverju í ósköpunum ætti maður að gefa það frá sér hálfu ári áður en að lög segja til um?“
Lestu meira:
-
11. janúar 2023Er íslenska velferðarkerfið ekki lengur griðarstaður þeirra sem minnst hafa?
-
10. janúar 2023Útvarp Saga telur fjölmiðlastyrki skapa tortryggni og bjóða upp á frændhygli
-
10. janúar 2023Fánabann og refsiaðgerðir í Palestínu í kjölfar niðurstöðu Sameinuðu þjóðanna
-
8. janúar 2023Lífeyrissjóðir hafa ekki lánað meira verðtryggt á einum mánuði frá því fyrir faraldur
-
8. janúar 2023Sögulegur en dýrkeyptur kosningasigur þingforsetans
-
7. janúar 2023BDSM-félagið fagnar því að loksins eigi að afnema klámbann
-
7. janúar 2023Litlu fjölmiðlarnir með eldspýturnar
-
7. janúar 2023Með hverjum stendur þú?
-
6. janúar 2023Tíu stærstu útgerðirnar halda á 56 prósent af öllum kvóta
-
6. janúar 2023Guðrún Hafsteinsdóttir segist taka við dómsmálaráðuneytinu í mars
