Vegna þess­arar stöðu þá hefur verið reynt að grípa til þving­andi aðgerða til að leið­rétta þessa skekkju, fyrst mark­að­ur­inn var ekki að sýna neinn vilja til að leið­rétta hann sjálf­ur.

Lög um kynja­kvóta í stjórnum fyr­ir­tækja á Íslandi voru sam­þykkt árið 2010. Þau tóku að fullu gildi í sept­em­ber 2013. Lögin segja að fyr­ir­tækjum sem eru með 50 eða fleiri starfs­menn þurfi að tryggja að hlut­fall hvors kyns sé ekki undir 40 pró­sent­um. Mark­miðið með laga­setn­ing­unni var að „stuðla að jafn­ari hlut­föllum kvenna og karla í áhrifa­stöðum í hluta­fé­lögum og einka­hluta­fé­lögum með auknu gagn­sæi og greið­ari aðgangi að upp­lýs­ing­um.“

Rúmur ára­tugur án árang­urs

Von þeirra sem sam­þykktu frum­varpið – 32 þing­menn úr öllum flokkum nema Sjálf­stæð­is­flokknum sem áttu þá sæti á þingi – var að fleiri konur í stjórnum myndi leiða til þess að fleiri konur yrðu ráðnar í stjórn­un­ar­stöður og það myndi fjölga tæki­færum kvenna.

Hag­stofa Íslands tekur árlega saman tölur um hversu margar konur sitji í stjórnum fyr­ir­tækja. Stofn­unin birti nýjust tölur sín­ar, sem sýna stöð­una í lok 2020, í síð­ustu viku. Þar kom fram að rúm­lega fjórð­ung­ur, 26,5 pró­sent, allra stjórn­ar­manna í íslenskum fyr­ir­tækjum væru kon­ur. Það hlut­fall var 24 pró­sent árið 2010. 

Í fyr­ir­tækjum með fleiri en 50 laun­þega var hlut­fall kvenna í stjórnum 19,5 pró­sent árið 2010. Árið sem lögin tóku gildi var hlut­fallið orðið 30,2 pró­sent. Frá þeim tíma hefur lítið gerst. Hlut­fallið var 34,1 pró­sent í fyrra.

Mark­mið lag­anna hefur því aldrei náðst. Hvorki það hlut­fall stjórn­ar­manna sem þau segja til um né þau afleiddu áhrif að konum í stjórn­un­ar­stöðum myndi fjölga mikið vegna til­komu þeirra. Hlut­fall fram­kvæmda­stjóra í íslenskum fyr­ir­tækjum sem eru konur er nú 23,3 pró­sent. Það var 20 pró­sent árið 2010 þegar lögin voru sett. 

Átt­unda árið og nán­ast alltaf sama nið­ur­staðan

Kjarn­inn hefur fram­kvæmt úttekt á því hvers kyns þeir sem stýra fjár­magni á Íslandi eru árlega frá 2014. Úttektin nú er því sú átt­unda sem fram­kvæmd hefur ver­ið.

Í ár nær hún til 100 æðstu stjórn­enda við­skipta­banka, spari­sjóða, líf­eyr­is­sjóða, skráðra félaga, óskráðra trygg­inga­fé­laga, lána­fyr­ir­tækja, verð­bréfa­fyr­ir­tækja og -miðl­ana, verð­bréfa­sjóða,  sér­hæfðra sjóða, orku­fyr­ir­tækja, raf­eyr­is­fyr­ir­tækja, greiðslu­stofn­ana, Kaup­hallar og lána­sjóða. 

Af þeim eru 89 karlar en ell­efu kon­ur. Hlut­fall kvenna sem stýra pen­ingum á Íslandi dregst því saman á milli ára, úr 13,5 í ell­efu pró­sent. Frá því að Kjarn­inn gerði úttekt­ina fyrst hefur kon­unum sem hún nær til fjölgað úr sex í ell­efu. Körlunum hefur hins vegar fjölgað um sjö.

Þessi hópur sem fellur undir úttekt­ar­skil­yrðin stýrir sam­tals þús­undum millj­arða króna og velur í hvaða fjár­fest­ingar þeir pen­ingar rata hverju sinn, enda pen­ingar hreyfi­afl í mark­aðs­drifu hag­kerf­i. 

Ef 16 af stærstu einka­fjár­festum lands­ins eru einnig taldir með þá breyt­ist myndin aðeins. Körlunum fjölgar í 104 en kon­urnar eru 14. Hlut­fall kvenna fer því upp í tólf pró­sent. 

Eiga hátt í sex þús­und millj­arða

Stærstu fjár­fest­arnir á Íslandi eru líf­eyr­is­sjóð­ir. Þeir eru allt um lykj­andi í við­skipta­líf­inu. Hrein eign þeirra er um 5.800 millj­arðar króna. Það er lík­lega rúmur þriðj­ungur af heild­ar­fjár­munum sem til eru á Íslandi og sá eign­ar­hlutur mun vaxa á næstu árum. Árið 2060 munu þeir eiga tæp­lega 40 pró­sent allra fjár­muna hér. Þeir eiga í dag meiri­hluta allra mark­aðs­skulda­bréfa á Íslandi og beint eða óbeint um helm­ing allra skráðra hluta­bréfa í íslensku kaup­höll­inni. Alls eru sjóð­irnir 21 tals­ins en stjórn­endur þeirra eru 16.

Nær allir stjórn­endur líf­eyr­is­sjóða eru karl­ar, þótt sú jákvæða breyt­ing hafi orðið á árinu 2019 að kona, Harpa Jóns­dóttir hafi tekið við stærsta sjóðn­um, Líf­eyr­is­sjóði starfs­manna rík­is­ins. Þrettán sjóðum er stýrt af körlum en þremur af kon­um.

Líf­eyr­is­­sjóða­­kerfið er lífæð íslenskra verð­bréfa­­fyr­ir­tækja og rekstr­­ar­­fé­laga verð­bréfa­­sjóða. 

Flestir á þeim mark­aði hafa stóran hluta tekna sinna upp úr því að rukka líf­eyr­is­­sjóði um þókn­ana­­tekjur fyrir milli­­­göngu í verð­bréfa­­kaup­um eða ann­ars fjár­fest­ing­um. Öllum leyf­is­skyldum verð­bréfa­fyr­ir­tækjum og rekstr­ar­fé­lögum verð­bréfa- og sér­hæfðra sjóða er stýrt af körl­um. Af þeim rekstr­ar­að­ilum sér­hæfðra sjóða sem eru skrán­ing­ar­skyld­ir, en ekki leyf­is­skyld­ir, eru sjö undir stjórn karla en tveir undir stjórn kvenna. 

Öllum eft­ir­lits­skyldum lána­fyr­ir­tækjum á Íslandi er stýrt af körl­um. Sömu sögu er að segja af öllum trygg­inga­fé­lögum lands­ins. 

Þá eru átta orku­fyr­ir­tæki í land­inu. Lengi vel var þeim öllum stýrt af körlum en 2018 var Berg­lind Rán Ólafs­dóttir ráðin fram­kvæmda­stjóri Orku Nátt­úr­unnar í kjöl­far mik­illa átaka innan þess fyr­ir­tækis vegna meintrar kyn­ferð­is­legrar áreitni.

Karl í stað konu í spari­sjoða­kerf­inu

Á Íslandi eru fjórir spari­sjóðir enn starf­andi. Þeim er öllum stýrt af körl­um. Ein breyt­ing varð á æðstu stjórn­endum þeirra á síð­ast­liðnu ári, þegar karl­inn Sig­urður Erlings­son tók við stjórn­ar­taumunum hjá Spari­sjóði Suð­ur­-­Þing­ey­inga. Honum var áður stýrt af spari­sjóðs­stjór­anum Gerði Sig­tryggs­dótt­ur.

Þeim er öllum stýrt af körl­um. Þegar litið er yfir starfs­manna­list­ann er ljóst að kynja­hlut­fallið lag­ast ekki mikið þegar neðar í skipu­ritið er kom­ið.

Fjórir stórir bankar eru á land­inu. Tveimur þeirra, rík­is­bönk­unum Lands­banka og Íslands­banka, er stýrt af kon­unum Lilju Björk Ein­ars­dóttur og Birnu Ein­ars­dótt­ur. Báðir bank­arnir sem eru í einka­eigu, Arion banki og Kvika banki, eru undir stjórn karla. 

For­stjóri Hús­næð­is- og mann­virkja­stofn­un­ar, sem stundar útlán til fast­eigna­kaupa, er sömu­leiðis karl. 

Kona á leið­inni í Kaup­höll­ina

Á íslenskum hluta­bréfa­mark­aði eru skráð 22 félög sem stend­ur, en þeim hefur fækkað um tvö frá síð­ustu úttekt þar sem Heima­vellir voru afskráð og TM rann inn í Kviku. Alls eru 18 félag­anna skráð á Aðal­markað og fjögur á First North. Öllum félög­unum er stýrt af körlum og kona hefur raunar ekki setið í for­stjóra­stóli skráðs félags á Íslandi frá því í ágúst 2016, þegar Sig­rúnu Rögnu Ólafs­dóttur var sagt upp hjá VÍS. 

Tvö félög hafa til­kynnt um skrán­ingu á markað á þessu ári. Annað þeirra, Síld­ar­vinnslan, er undir stjórn karls. Hitt, Íslands­banki, er likt og áður hefur komið fram stýrt af kon­unni Birnu Ein­ars­dótt­ur. Því er í far­vatn­inu að kona stýri skráðu félagi á Íslandi í fyrsta sinn í tæp fimm ár gangi áform um skrán­ingu Íslands­banka í sumar eft­ir. 

Tvær konur hafa verið fjár­mála­ráð­herrar

Þegar horft er víðar á áhrifa­stöður í sam­fé­lag­inu, þar sem pen­ingum er auð­vitað stýrt, en þó með öðrum hætti en í við­skipta­líf­inu, hallar víða enn á kon­ur. Í rík­is­stjórn er kynja­hlut­fallið til að mynda enn körlum í hag. Þar sitja sex karlar og fimm kon­ur. For­sæt­is­ráð­herra er hins vegar konan Katrín Jak­obs­dótt­ir. Það er í annað sinn í lýð­veld­is­sög­unni sem kona situr í því emb­ætti. Sú fyrsta var Jóhanna Sig­urð­ar­dóttir sem var for­sæt­is­ráð­herra 2009-2013.

Fjár­mála- og efna­hags­ráð­herra er karl­inn Bjarni Bene­dikts­son. Alls hafa 26 ein­stak­lingar gegnt þeirri stöðu frá því að lýð­veldið Ísland var stofn­að. Ein­ungis tveir þeirra hafa verið kon­ur. Oddný Harð­ar­dóttir varð fyrsta konan til að gegna emb­ætti fjár­mála­ráð­herra þegar hún tók við því á gaml­árs­dag 2011. Oddný sat í emb­ætti í níu mán­uði og þá tók flokks­systir hennar Katrín Júl­í­us­dóttir við. Hún sat í emb­ætt­inu í tæpa átta mán­uði. Því hafa konur verið fjár­mála­ráð­herrar á Íslandi í minna en 17 mán­uði frá árinu 1944.  

Konur undir 40 pró­sent þeirra sem sitja á Alþingi

Seðla­banka­stjóri Íslands er, og hefur alltaf ver­ið, karl en af þremur vara­seðla­banka­stjórum eru tvær kon­ur, Rann­veig Sig­urð­ar­dóttir og Unnur Gunn­ars­dótt­ir.

Á Alþingi voru 24 kjörnar konur 2017. Hrær­ingar í fyrra, þar sem Þor­steinn Víglunds­son vék af þingi og Þor­björg Sig­ríður Gunn­laugs­dóttir tók hans sæti, breyttu þeirri stöðu og fjölg­aði konum um eina. Þór­unn Egils­dóttir fór hins vegar í leyfi vegna veik­inda í byrjun árs 2021 og ekki er búist við að hún snúi aft­ur. Sæti hennar tók Þór­ar­inn Ingi Pét­urs­son. Kon­urnar eru því aftur orðnar 24 af 63 þing­mönn­um, eða 38 pró­sent þing­manna. 

Þær dreifast ójafnt á flokka. Mið­flokk­ur­inn, nú stærsti stjórn­ar­and­stöðu­flokkur lands­ins, sam­anstendur til að mynda af átta körlum og einni konu. Hjá Sjálf­stæð­is­flokknum eru tólf karlar og fjórar kon­ur. Hjá Pírötum eru karl­arnir orðnir fimm eftir að Andrés Ingi Jóns­son gekk til liðs við þá en kon­urnar tvær 

Hjá Sam­fylk­ingu eru karl­arnir fjórir en kon­urnar fjórar eftir að Rósa Björk Brynj­ólfs­dóttir gekk til liðs við flokk­inn. Sama staða er nú uppi hjá Fram­sókn­ar­flokkn­um. Kynja­hlut­fallið í tveimur minnstu þing­flokk­un­um, hjá Við­reisn og Flokki fólks­ins sem sam­an­lagt eru með sex þing­menn, eru sömu­leiðis jafn­t. 

Ein­ungis einn þing­flokkur er með fleiri konur inn­an­borðs en karla: Vinstri græn. Þar sem kon­urnar eru fimm og karl­arnir fjór­ir.