Af þeim fóru 77 millj­arðar króna til rík­ustu fimm pró­senta lands­ins, um tólf þús­und fjöl­skyldna. Því fór um 64 pró­sent af nýjum auði sem varð til á árinu 2020 til rík­ustu fimm pró­sent lands­manna. Sá hópur átti 2.076 millj­arða króna sam­an­lagt í lok síð­asta árs.

Rík­asta eitt pró­sent­ið, alls um 2.400 fjöl­skyld­ur, bættu 37,3 millj­örðum króna við eigið fé sitt í fyrra, eða um 30 pró­sent af öllum nýjum auð sem varð til á því ári. Þessar fjöl­skyldur áttu sam­tals 902,2 millj­arða króna í lok árs 2020.

Þetta kemur fram í svari Bjarna Bene­dikts­sonar, fjár­mála- og efna­hags­ráð­herra, við fyr­ir­spurn Loga Ein­ars­son­ar, for­manns Sam­fylk­ing­ar­inn­ar, um skuldir og eignir lands­manna sem birt var síð­degis í dag á vef Alþing­is. 

Ekki tekið til­lit til eigna í líf­eyr­is­sjóðum

Ein­faldur sam­an­burður á eigna­stöðu fólks á Íslandi er flók­inn. Sér­stak­lega vegna þess að þær hag­tölur sem safnað er saman mæla ekki að öllu leyti heild­ar­eignir fólks né taka til­lit til hlut­deildar þess í eignum líf­eyr­is­sjóða­kerf­is­ins, sem er risa­vaxið og á eignir sem í lok apríl síð­ast­lið­ins voru yfir sex þús­und millj­arða króna virði. Ef þeirri eign er deilt í fjölda lands­manna þá ætti hver og einn um 16,3 millj­óna króna eign í líf­eyr­is­sjóða­kerf­inu að með­al­tali.

Hluti þeirra eigna eru inn­lendar verð­bréfa­eignir eins og hluta­bréf í skráðum félög­um. 

Þær tölur sem eru hér til umfjöll­unar eru yfir eignir sem fólk hefur safnað saman utan líf­eyr­is­eign­ar. Hjá flestum Íslend­ingum er meg­in­uppi­staða þeirra eigna bundin í heim­ilum þeirra. Bein þátt­taka almenn­ings á hluta­bréfa­mark­aði hefur verið dræm á und­an­förnum árum, þótt hún hafi glæðst veru­lega í ár af ýmsum ástæð­um. Í lok árs 2019 áttu til að mynda um átta þús­und ein­stak­lingar hluta­bréf hér­lend­is, en sá hópur telur nú um 32 þús­und manns.

0,1 pró­sent þén­uðu stóran hluta af fjár­magnstekjum

Það 0,1 pró­sent lands­manna sem var með mestar tekjur í fyrra var með 32,6 millj­arða króna í fjár­magnstekj­ur. Slíkar tekjur voru 60 pró­sent af öllum tekjum hóps­ins á árinu 2020. Til sam­an­burðar þén­uðu þær tólf þús­und fjöl­skyldur sem höfðu hæstar tekjur á síð­asta ári um 75 millj­arða króna í fjár­magnstekj­ur. Það þýðir að rík­ustu 240 fjöl­skyld­urnar í hópnum tóku til sín um 44 pró­sent af öllum fjár­magnstekjum sem tekju­hæstu fimm pró­sent lands­manna þén­uðu á síð­asta ári. 

Eigið fé rík­ustu hópanna hér­lendis hefur verið stór­lega van­met­ið, og er mun meira en þær tölur sem hér eru til umfjöll­unar segja til um. Hluti verð­bréfa­eign­ar, hluta­bréf í inn­lendum og erlendum hluta­fé­lög­um, er metin á nafn­virði, en ekki mark­aðsvirði. Þá eru fast­eignir metnar á sam­kvæmt fast­eigna­mati, ekki mark­aðsvirði, sem er í flestum til­fellum hærra.

Það þýðir að ef verð­bréf í t.d. hluta­fé­lögum hafi hækkað í verði frá því að þau voru keypt þá kemur slíkt ekki fram í þessum töl­um. Úrvals­vísi­tala Kaup­hallar Íslands hefur til að mynda hækkað um 55 pró­sent á einu ári. 

Meg­in­þorri verð­bréfa sem eru í beinni eigu ein­stak­linga til­heyra þeim tíu pró­sentum lands­manna sem eru rík­ast­ir. Sá hópur átti 86 pró­sent allra verð­bréfa sem eru í beinni eigu ein­stak­linga í lok árs 2019.

Eignir erlendis

Þessi hópur er líka lík­leg­astur allra til að eiga eignir utan Íslands sem koma ekki fram í ofan­greindum töl­um, en áætlað hefur verið að íslenskir aðilar eigi hund­ruð millj­arða króna í aflands­fé­lögum sem ekki hafi verið gerð grein fyr­ir. 

Þessi staða var meðal ann­ars dregin upp í skýrslu sem unnin var fyrir Bjarna Bene­dikts­son, fjár­mála- og efna­hags­ráð­herra, eftir opin­berun Panama­skjal­anna og var birt í jan­úar 2017. Nið­ur­staða hennar var að  upp­safnað umfang eigna Íslend­inga á aflands­svæðum frá árinu 1990 til 2015 næmi ein­hvers staðar á bil­inu 350 til 810 millj­örðum króna, og að tekju­tap hins opin­bera á árunum 2006 til 2014 vegna þessa væri lík­lega um 56 millj­örðum króna. Á hverju ári gæti tapið vegna van­tal­inna skatta því verið á bil­inu 4,6 til 15,5 millj­arðar króna.