Veislu­höld í Down­ingstræti 10 á tímum útgöngu­banns eða strangra sótt­varna­að­gerða voru óvið­eig­andi og skortur var á for­ystu­hæfi­leikum og dóm­greind, bæði hjá starfs­fólki í Down­ingstræti sem og á skrif­stofu rík­is­stjórn­ar­inn­ar. Þetta er meðal nið­ur­staðna í tólf síðna bráða­birgða­skýrslu Sue Gray, sér­staks sak­sókn­ara, um partýstandið í Down­ingstræti og öðrum húsa­kynnum rík­is­stjórn­ar­inn­ar, sem birt var í gær.

­Skýrsl­unnar hefur verið beðið með mik­illi eft­ir­vænt­ingu. Búist var við nið­ur­stöðum um miðja síð­ustu viku en þegar lög­reglan í Lund­únum hóf rann­sókn á mögu­legum brotum á sótt­varn­ar­reglum óskaði hún eftir því Gray að vísa sem minnst í þær sam­komur í skýrsl­unni sem lög­reglan hefur til rann­sókn­ar.

Heims­far­ald­ur, skortur á leið­toga­hæfni og skað­leg drykkju­menn­ing

Greina má þrjú megin þemu í nið­ur­stöðum Gray. Í fyrsta lagi nefnir hún heims­far­ald­ur­inn og að erfitt hafi verið að rétt­læta sam­komur á sama tíma og almenn­ingur bjó við harðar sam­komu­tak­mark­an­ir. Í öðru lagi segir hún greini­legan skort hafa verið á for­ystu­hæfi­leikum sem leiddi meðal ann­ars til þess að gleð­skap­ur­inn gekk of langt í sumum til­vik­um. Í þriðja lagi gagn­rýnir hún drykkju­menn­ingu á vinnu­stöðum rík­is­stjórn­ar­inn­ar. „Óhóf­leg neysla áfengis er óvið­eig­andi á vinnu­stöðum öllum stund­um,“ segir m.a. í skýrslu Gray.

„Ég skil þetta og mun laga þetta,“ sagði Boris John­son for­sæt­is­ráð­herra þegar hann sat fyrir svörum á breska þing­inu í gær. Eins og við var að búast var líf og fjör í þingsaln­um. Ian Black­ford, leið­togi skoska þjóð­ar­flokks­ins, var vísað út úr þing­sal fyrir að saka John­son um lyg­ar. „For­sæt­is­ráð­herr­ann hefur logið og blekkt þing­ið, hann verður nú að segja af sér,“ sagði Black­ford, sem var vísað úr þing­sal eftir að hann afþakk­aði boð for­seta þings­ins um að draga orð sín til baka.

En það voru ekki aðeins póli­tískir and­stæð­ingar John­son sem sóttu fast að honum heldur einnig flokks­systk­ini með Ther­esu May, for­vera John­sona á for­sæt­is­ráð­herra­stóli, í broddi fylk­ing­ar.

May sagði það koma skýrt fram í skýrslu Gray að Down­ingstræti 10 fór ekki eftir settum regl­um. „Annað hvort hefur hæst­virtur félagi minn ekki lesið reglu­gerð­ina eða skilur ekki hvað hún þýddi fyrir aðra, eða; hélt að hún ætti ekki við þau í Down­ingstræti 10. Hort var það?“ spurði May.

John­son túlkar nið­ur­stöðu skýrsl­unnar á annan hátt og hyggst hann halda ótrauður áfram. Hann er búinn að biðj­ast afsök­unar og að hans mati snýst málið um hvort stjórn­völdum sé treystandi til að standa við sitt. „Og ég segi: Já, við getum það,“ sagði John­son í þing­sal í gær við litla hrifn­ingu þing­manna.

End­an­leg rann­sókn verður gerð opin­ber

12 sam­komur eru til rann­sóknar hjá lög­reglu en í skýrslu Gray er fjallað um að minnsta kosti 16. Gray segir að henni hafi verið settar miklar skorður vegna lög­reglu­rann­sókn­ar­innar og því er enn nokkuð í að end­an­leg og „þýð­ing­ar­mik­il“ skýrsla verði gefin út.

John­son var tregur til að svara því hvort end­an­lega skýrsla yrði gerð opin­ber en eftir þrýst­ing úr mörgum áttum bár­ust þær upp­lýs­ingar frá frá Down­ingstræti í gær­kvöld að loka­skýrslan verður gerð opin­ber um leið og lög­reglu­rann­sókn lýk­ur.

En þar er ekki öll sagan sögð. Jim Pickard, stjórn­mála­skýr­andi hjá Fin­ancial Times, hefur eftir tals­manni John­son að komi til þess að lög­regla beiti sektum vegna brota á sótt­varna­reglum - þar á meðal gegn for­sæt­is­ráð­herra - muni Down­ingstræti ekki upp­lýsa um það.

John­son sé aðeins að reyna að bjarga eigin skinni

Keir Star­mer, leið­togi Verka­manna­flokks­ins, sagði engan vafa leika á því að John­son sæti glæpa­rann­sókn. Star­mer segir John­son ein­blína á að bjarga eigin skinni frekar en að veita lyk­il­málum athygli.

„For­sæt­is­ráð­herr­ann braut regl­urn­ar. Foræstis­ráð­herra laug um að hafa brotið regl­urn­ar,“ segir Star­mer og segir hann John­son sæta glæpa­rann­sókn vegna eigin hegð­un­ar. Star­mer seg­ist marg­sinnis hafa verið þeirrar skoð­unar síð­ast­liðin tvö ár að John­son ætti að segja af sér en nú geti hann ekki haldið aftur af sér leng­ur.

Þing­menn Íhalds­flokks­ins hafa margir hverjir sagst ætla að bíða nið­ur­stöðu rann­sóknar Gray áður en þeir gera upp hug sinn varð­andi póli­tíska stöðu John­son. 1922-­nefnd flokks­ins kom saman á fundi í gær­kvöldi þar sem John­son reyndi að full­vissa flokks­menn um hæfi sitt til að leiða rík­is­stjórn­ina áfram.

Nadine Dorries mennta­mála­ráð­herra er ekki á meðal þeirra sem John­son þarf að sann­færa, svo mikið er víst. Hún full­yrti í við­tali í gær eftir að skýrslan var birt að for­sæt­is­ráð­herr­ann væri ekki að ljúga, þrátt fyrir að yfir 300 myndir frá lög­reglu sýni fram á veislu­höld sem upp­fylltu ekki kröfur um gild­andi sótt­varna­tak­mark­an­ir.

„Ég veit ekk­ert um neinar sam­komur,“ sagði Dorries, sem telur að hún megi ekk­ert gefa upp fyrr en rann­sókn lög­reglu er lok­ið.

Van­traust­s­til­laga enn mögu­leg

Óljóst er hvort bráða­birgða­skýrsla Gray dugi flokks­mönnum til að gera upp hug sinn. Skýrslan vekur í raun upp fleiri spurn­ingar en svör og ljóst er að bíða þarf nið­ur­stöðu lög­reglu­rann­sóknar þar til póli­tísk fram­tíð Boris John­son liggur fyr­ir.

Mögu­leiki á van­traust­s­til­lögu er enn fyrir hendi en svo að hún verði afgreidd þarf 1922-­nefnd Íhalds­flokks­ins, sem sér um for­ystu­mál flokks­ins, að ber­ast bréf frá 54 þing­mönnum svo atkvæða­greiðsla um um van­traust fari fram. Íhalds­flokk­ur­inn er með 359 þing­sæti svo 15 pró­sent þing­manna flokks­ins þurfa að leggja fram van­traust­stilögu svo hún verði tekin til með­ferð­ar. Þó nokkur fjöldi bréfa hefur þegar borist en sam­kvæmt venju lætur for­maður nefnd­ar­innar ekk­ert uppi fyrr en til­skyldum fjölda til að leggja fram van­traust­s­til­lögu hefur verið náð.