Umfang eigna og krafna sem ESÍ hélt á eftir hrunið var 490 millj­arðar króna sam­kvæmt svari þáver­andi for­sæt­is­ráð­herra, Bjarna Bene­dikts­son­ar, við fyr­ir­spurn á þingi í sept­em­ber 2017. 

Slita­ferli félags­ins, og dótt­ur­fé­laga þess, hófst árið 2017 og lauk end­an­lega 2019. 

Margir höfðu enda varað við því að ríkið setti upp eigna­sölu­fé­lög. Það gerðu meðal ann­ars hag­fræð­ing­arnir Gauti B. Egg­erts­son og Jón Steins­son í grein sem birt­ist í Morg­un­blað­inu í mars 2009. Þar sagði meðal ann­ars: „Það eru ýmsir ókostir á eigna­sölu­fé­lögum í eigu rík­is­ins. Stærsti ókost­ur­inn er hætta á spill­ingu. Reynslan hefur kennt Íslend­ingum – og raunar öðrum þjóðum – að þegar ríkið selur eignir er mikil hætta á því að umsjón­ar­menn sölu­ferl­is­ins selji vin­um, ætt­ingjum eða jafn­vel sjálfum sér verð­mætar eignir á und­ir­verð­i.“

Und­an­þága frá því að upp­lýsa almenn­ing

Fjöl­miðlar hafa árum saman reynt að fá upp­lýs­ingar um hvaða eignir voru settar inn í ESÍ, hvernig þær voru seldar og hverjir fengu að kaupa þær. Þeim hefur öllum verið hafnað á grund­velli þagn­ar­skyldu­á­kvæðis laga um Seðla­banka Íslands og þeirrar und­an­þágu frá upp­lýs­inga­lögum sem ESÍ naut. Sú und­an­þága rann út í des­em­ber 2018.

Í síð­ustu viku lagði Fjár­mála- og efna­hags­ráðu­neytið sjálf­stætt mat á þær rök­semdir sem settar hafa verið fram fyrir því að listi yfir kaup­endur á 22,5 pró­senta hlut rík­is­ins í Íslands­banka falli undir banka­leynd. Í til­kynn­ingu á vef stjórn­ar­ráðs­ins stóð: „Að mati ráðu­neyt­is­ins falla upp­lýs­ingar um við­skipti á milli rík­is­sjóðs og fjár­festa ekki undir banka­leynd og með hlið­sjón af mik­il­vægi þess að gagn­sæi ríki um ráð­stöfun opin­berra hags­muna hefur ráð­herra ákveðið að birta yfir­lit­ið.“

Í ljósi þess að mik­il­vægt væri að gagn­sæi ríki um ráð­stöfun þeirra opin­beru hags­muna sem fór fram í gegnum ESÍ óskaði Kjarn­inn etir því að for­sæt­is­ráðu­neyt­ið, sem Seðla­banki Íslands heyrir und­ir, myndi leggja sjálf­stætt mat á þær rök­semdir sem settar hafa verið fram um þagn­ar­skyldu og banka­leynd hvað varðar starf­semi ESÍ. Yrði nið­ur­staða þess mats sú sama og fjár­mála- og efna­hags­ráð­herra komst að varð­andi list­ann yfir kaup­endur á hlut í Íslands­banka er þess óskað að, fá lista yfir allar eignir sem settar voru inn í ESÍ, fá yfir­lit yfir sölu þeirra eigna; hvenær þær voru seld­ar, á hvaða verði, hverjir voru milli­liðir og fá yfir­lit yfir kaup­endur allra þeirra eigna sem seldar voru út úr ESÍ. 

Fyr­ir­spurn­inni, sem send var á mánu­dag, hefur enn ekki verið svar­að.

Sig­urður Ingi spyr Bjarna

Skrif­lega fyr­ir­spurnin á Alþingi sem minnst var á hér að ofan, og beint var til Bjarna Bene­dikts­son­ar, á for­sæt­is­ráð­herra, í tíð rík­is­stjórnar Sjálf­stæð­is­flokks, Við­reisnar og Bjartrar fram­tíð­ar, var lögð fram af manni sem Bjarni þekkir ágæt­lega og hefur starfað meira og minna með síð­ast­lið­inn tæpa ára­tug, Sig­urði Inga Jóhanns­syni. Hann hafði verið ráð­herra í rík­is­stjórn­inni sem sat 2013 til 2016 og end­aði það kjör­tíma­bil sem for­sæt­is­ráð­herra, eftir að Sig­mundur Davíð Gunn­laugs­son þurfti að segja af sér.

Hann svo starfað í rík­is­stjórn­ar­sam­starfi með Bjarna síðan 2017. Fyr­ir­spurn­in, sem var ítar­leg og bar öll þess merki að fyr­ir­spyrj­and­inn þekkti vel til mála, var lögð fram á þeim nokkrum mán­uðum á árinu 2017 sem Sig­urður sat í stjórn­ar­and­stöð­u. 

1. Hversu margar eign­ir/­­kröfur hefur Seðla­­banki Íslands selt, beint eða í gegnum dótt­­ur­­fé­lög, svo sem ESÍ, frá því að honum var falin umsjón þeirra eftir banka­hrunið árið 2008, hvert var sölu­and­virðið í heild og sund­­ur­liðað eftir árum, hverjir keyptu og á hvaða kjörum, sund­­ur­liðað ár fyrir ár?
2. Í hvaða til­­vikum var lánað fyrir kaup­un­um, við hversu hátt láns­hlut­­fall var mið­að, hvaða skil­yrði voru sett um trygg­ingar fyrir greiðslu kaup­verðs, hver var stefnan um vaxta­­kjör, var í ein­hverjum til­­vikum vikið frá henni og ef svo er, hvers vegna?
3. Hefur Seðla­­bank­inn, beint eða í gegnum dótt­­ur­­fé­lög, keypt eign­ir/­­kröfur eða fengið fram­­seldar með öðrum hætti, svo sem í skiptum fyrir aðrar eign­ir/­­kröf­­ur, frá banka­hruni, hvaða eign­ir/­­kröfur voru það, sund­­ur­liðað ár fyrir ár, voru þær skráðar á mark­aði, hvaða ástæður voru fyrir kaup­unum og á hvaða laga­heim­ild byggði Seðla­­bank­inn eða dótt­­ur­­fé­lög kaup­in?
4. Hafa eign­ir/­­kröfur verið seldar aftur og ef svo er, hver er mun­­ur­inn á kaup- og sölu­verði, hverjir voru kaup­endur og selj­endur í þeim við­­skiptum og hefur Seðla­­bank­inn eða dótt­­ur­­fé­lög fengið fram­­seldar til sín eignir sem rýrnað hafa í verði eða jafn­­vel tap­­ast frá því að þeirra var aflað?
5. Fyrir hvaða sér­­fræð­i­­þjón­ustu, hverjum og hve mik­ið, hefur Seðla­­banki Íslands, beint eða í gegnum dótt­­ur­­fé­lög, greitt vegna sölu á eign­um/­­kröfum frá og með árinu 2013 til dags­ins í dag, var þjón­ustan aug­lýst og/eða boðin út, hvernig var staðið að ráðn­­ingu á þjón­ust­u­að­il­um, hver voru sjón­­­ar­mið til grund­vallar ráðn­­ingum og hvernig skipt­ust greiðslur milli aðila?
6. Var sala á eign­­ar­hlut­u­m/­­kröfum Seðla­­banka Íslands eða dótt­­ur­­fé­laga bank­ans ávallt aug­lýst, hvernig var staðið að útboð­i/­­sölu í þeim til­­vik­um, við hvaða reglur var mið­að, voru við­miðin sam­­bæri­­leg í öllum til­­vikum og ef ekki, hvers vegna?

Bjarni svar­aði fyr­ir­­spurn Sig­­urðar Inga með ítar­­legu svari, en þó var ekki svarað efn­is­­lega og sér­­tækt, þeim atriðum sem spurt var út í. Í svar­inu var vísað til þagn­­ar­­skyldu Seðla­­bank­ans um verk­efni ESÍ og að bank­inn myndi skila af sér skýrslu um ESÍ og starf­­semi þess, þegar vinnu við slit væri lok­ið.

Sú skýrsla er, líkt og áður seg­ir, enn ekki komin fram í dags­ljós­ið.