Danir eru mikil „jarðarberjaþjóð". Stundum er í gríni sagt að þeir elski jarðarberin vegna þess að liturinn sé eins og höfuðlitur danska fánans. Sjálfir rækta Danir talsvert af jarðarberjum en þau eru einungis í boði hluta ársins. Neysla Dana á jarðarberjum hefur margfaldast á nokkrum árum. Árlega eru því flutt inn hundruð tonna af jarðarberjum, einkum frá Spáni. Spánn er lang stærsti framleiðandi jarðarberja í Evrópu, einungis tvö lönd í heiminum eru stærri á þessu sviði, Bandaríkin og Tyrkland. Spánverja framleiða um 300 þúsund tonn af jarðarberjum. Stærstur hluti framleiðslunnar fer fram í Huelva héraði í Andalúsíu. Til að sinna þessari framleiðslu þarf margt fólk en um það bil 45 þúsund manns vinna að jafnaði við framleiðsluna, yfir sumarmánuðina. Sjálf tínslan er mannfrekust því þar er ekki hægt að koma við vélum.
Konur frá Rúmeníu og Marokkó
Lang stærstur hluti þeirra sem sinna berjatínslunni eru konur, margar þeirra frá Rúmeníu og Marokkó. Í þessum tveim löndum er mikið atvinnuleysi, ekki síst meðal kvenna. Ekki liggja fyrir nákvæmar tölur um fjölda þeirra erlendu kvenna sem vinna við jarðarberjaframleiðsluna á Spáni. Í heimalöndunum er litla vinnu að fá og kaupið lágt og þess vegna freistandi að leita út fyrir landsteinana. Fyrir allmörgum árum gerðu spænsk og marokkósk stjórnvöld með sér samkomulag. Það gekk í stuttu máli út að konur frá Marokkó fengju tímabundið atvinnuleyfi á Spáni, en ekki langtímadvalarleyfi. Í þessu samkomulagi var gert ráð fyrir að fylgt yrði spænskri vinnulöggjöf.
Um 20 þúsund marokkóskar konur eru núna við störf á spænsku jarðarberjaökrunum. Í samkomulaginu er ennfremur tekið fram að konurnar sem ráðnar verði í tínsluna á Spáni skuli eiga börn yngri en 14 ára. Með þessu vilja spænsk yfirvöld tryggja að konurnar snúi heim, eftir að tínslutímabilinu lýkur en ílengist ekki á Spáni.
Orðrómur um slæman aðbúnað
Á undanförnum árum hafa af og til birst, í dönskum fjölmiðlum, fréttir af slæmum aðbúnaði berjatínslukvenna á Spáni. Launin væru lág, húsnæði lélegt, hreinlætisaðstaða ófullnægjandi og vinnutíminn langur ásamt óhóflegum kröfum um afköst.
Danska rannsóknarstofnunin Danwatch sendi fyrir skömmu blaðamann til að kanna aðstæður hjá nokkrum stórum jarðarberjaframleiðendum Í Huelva héraði á Spáni. Hann dvaldi á svæðinu í tíu daga og tók, með mikilli leynd, viðtöl við margar konur sem allar vinna við berjatínslu. Blaðamanninum tókst líka að taka myndir í húsum sem konurnar búa í. Orðrómurinn um slæman aðbúnað reyndist á rökum reistur og blaðamaðurinn sagði frásagnir kvennanna í eitt og allt lýsa ömurlegum og algjörlega óboðlegum aðstæðum. „Ef einhver hefði lýst þessu fyrir mér hefði ég ekki trúað því."
Sjö til tíu tíma vinnudagur og búið í hreysum
Samkvæmt ráðningarsamningum er gert ráð fyrir að vinnudagurinn sé sjö klukkustundir, þar af ólaunaður hálftími í mat. Vinnudagurinn er hins vegar oft lengri, fer þó sjaldan yfir tíu tíma. Á einum vinnustað, sem blaðamaður Danwatch heimsótti, sögðu konurnar að þær mættu ekki fara á salerni nema í matartímanum. Ef við þurfum að létta á okkur og til okkar sést er okkur refsað, með því fá ekki að vinna í tvo til þrjá daga, og fáum þarafleiðandi ekki laun. Á einum vinnustað var ekkert rennandi vatn í salernum en vinnuveitandinn neitaði konunum um handspritt, það gæti borist í berin.
Víðast hvar eru búgarðarnir á svæðum þar sem langt er í næsta þorp eða bæ og litlar eða engar almenningssamgöngur. Ein kona sagði blaðamanninum frá því að hún hefði veikst og þurfti nauðsynlega að komast til læknis. Eigandinn krafði konuna um greiðslu sem nam hálfum daglaunum fyrir aksturinn.Laun berjatínslukvennanna nema um 40 evrum á dag (tæpum 6 þúsund íslenskum) og þær þurfa sjálfar að borga matinn og húsaleigu fyrir kofa sem þær búa í, fimm eða sex saman.
Blaðamaður Danwatch sagðist, í viðtali við dagblaðið Politiken, hafa séð ýmislegt um dagana en sér hefði brugðið þegar hann sá kofahreysin sem konunum var gert að búa í.
Misnotkun og hótanir
Konurnar sem blaðamaður Danwatch ræddi við höfðu miður fallegar sögur að segja af mörgum yfirmönnunum (allt karlar) á búgörðunum. Þær sögðu að yfirmennirnir veldu úr þær konur sem þeim litist vel á og krefðu þær um kynlíf. Ef konurnar neituðu var þeim hótað öllu illu, jafnvel brottrekstri. Blaðamaðurinn hitti Angels Escrivá prófessor við háskólann í Huelva, sem staðfesti frásagnir kvennanna. Hún sagði líka athyglisvert að eigendur búgarðanna vildu ekki ráða karlmenn. Þegar blaðamaður spurði eiganda eins búgarðanna af hverju engir karlmenn væru við tínsluna var svarið að konurnar væru miklu flinkari og handnettari, eins og það var orðað. Þar að auki væru karlar frekar með leiðindi, vildu gjarna fara að stofna stéttarfélög og krefjast réttinda. Angels Escrivá prófessor gaf ekki mikið fyrir þær skýringar að konurnar væru handnettari og flinkari við tínsluna. Fullyrti að ástæðurnar væru þær sem konurnar hefðu tilgreint.
Spænsku jarðarberin í Danmörku
Stóru verslanakeðjurnar í Danmörku hafa öll keypt jarðarber frá framleiðendum í Huelva héraði. Starfsfólk Danwatch rannsóknarstofnunarinnar lagði skýrslu sem unnin var eftir ferð blaðamanns stofunarinnar fyrir forsvarsmenn þessara fyrirtækja. Nokkur þeirra hafa hætt, að minnsta kosti tímabundið, viðskiptum við jarðarberjaframleiðendur í Huelva héraði. Í viðtölum við starfsfólk Danwatch sögðu fulltrúar dönsku verslananna að sífellt meiri athygli beindist nú að uppruna þess varnings sem seldur væri í verslunum, og hvort þeir sem ynnu við framleiðslu nytu umsaminna og lögbundinna réttinda. En sögðu jafnframt að í þessum efnum væri mikið verk óunnið.
