Það hefði kostað ríkissjóð 9,5 til tíu milljarða króna að hækka lífeyri almannatrygginga um 10,9 prósent afturvirkt frá 1. maí 2015 á ársgrundvelli. Útgjaldaaukning ríkissjóðs umfram þá þriggja prósenta hækkun á bótum almannatrygginga sem varð á árinu 2015 hefði verið 6,9 til 7,4 milljarðar króna þegar áhrif hækkunarinnar væru að fullu komin fram. Þetta kemur fram í svari Bjarna Benediktssonar, fjármála- og efnahagsráðherra, við fyrirspurn Helga Hjörvar, þingmanns Samfylkingarinnar, um kostnað við afturvirka hækkun lífeyris almannatrygginga og launahækkun ríkisstarfsmanna.
Í svarinu segir: „Ef gengið er út frá því að allir bótaflokkar samkvæmt lögum um félagslega aðstoð og lögum um almannatryggingar hefðu verið hækkaðir afturvirkt sem nemur 10,9 prósent frá 1. maí 2015 má ætla að heildarkostnaður ríkissjóðs á árinu 2015 hefði numið 6–6,5 milljörðum kr. Þannig má ætla að viðbótarútgjöld ríkissjóðs á árinu 2015 vegna slíkrar bótahækkunar umfram 3 prósent forsendu fjárlaga hefðu numið um 3,5–4 milljörðum kr. Þegar áhrif hækkunarinnar væru að fullu komin fram á árinu 2016 má á hinn bóginn gera ráð fyrir að útgjaldaáhrifin á ársgrundvelli hefðu orðið 9,5–10 milljarðar kr. en það svarar til 6,9–7,4 milljarða kr. útgjaldaaukningar á ársgrundvelli umfram 3 prósent hækkunina í fjárlögum 2015."
11,7 milljarða útgjaldaaukning vegna launahækkana ríkisstarfsmanna
Varðandi áætlaðan kostnað ríkissjóðs á yfirstandandi ári vegna launahækkana ríkisstarfsmanna, þar með talið vegna hækkana samkvæmt úrskurði kjararáðs frá 17. nóvember 2015, segir fjármála- og efnahagsráðherra að varanleg hækkun á launakostnaði ríkissjóðs þegar hækkanir eru komnar fram að fullu á ársgrundvelli séu áætlaðar 18,6 milljarðar króna, eða sem nemur 11,7 milljarða króna útgjaldaaukningu á ársgrundvelli umfram forsendur fjárlaga 2015.
Í forsendum fjárlaga 2015 var gengið út frá 3,5 prósenta almennri prósentuhækkun launa hjá flestum ríkisstofnunum og öðrum rekstraraðilum sem fjármagnaðir eru úr ríkissjóði þar sem kjarasamningar ríkisstarfsmanna voru lausir á fyrri hluta ársins og óvissa var um hver niðurstaða þeirra gæti orðið. Eina frávikið í fjárlögum 2015 frá þessari almennu launaforsendu var fyrirliggjandi hækkun launa hjá framhaldsskólakennurum samkvæmt kjarasamningi við Kennarasamband Íslands, sem gerður var vorið 2014, en að þeim samningi meðtöldum var vegin meðallaunahækkun 4,1prósent fyrir árið 2015.
Í svari Bjarna segir að áætluð útgjöld á árinu 2015 samkvæmt þessum launaforsendum hafi numið 6,5 milljörðum króna en 6,9 milljarðar króna á ársgrundvelli þar sem hluti launahækkana kennara gilti ekki fyrir allt árið heldur frá 1. maí. „Í nóvember og desember fór fram heildarendurmat á launaforsendum fjárlaga 2015 en þá hafði verið samið við nær öll félög ríkisstarfsmanna. Það endurmat byggðist einnig á úrskurði Kjararáðs um laun embættismanna ríkisins og niðurstöðu gerðardóms í ágúst sl. í kjaradeilu milli ríkisins og átján aðildarfélaga Bandalags háskólamanna (BHM) og Félags íslenskra hjúkrunarfræðinga (FÍH). Með hliðsjón af þessum kjarabreytingum er gert ráð fyrir að vegin meðalhækkun launa ríkisstarfsmanna hafi verið nálægt 9 próentum á árinu 2015 að teknu tilliti til þess hvenær hækkanirnar tóku almennt gildi innan ársins, sem var í flestum tilvikum 1. mars eða 1. maí. Á ársgrundvelli er á hinn bóginn gert ráð fyrir að áhrif launahækkana á árinu 2015 verði 11,7 prósent til frambúðar. Áætlaður kostnaður ríkissjóðs vegna þessara launahækkana starfsmanna ríkisins er 14,6 milljarðar kr. á árinu 2015 en það svarar til ríflega 8 milljarða kr. viðbótarútgjalda fyrir ríkissjóð innan ársins miðað við það sem áður hafði verið áætlað í fjárlögum ársins 2015. Varanleg hækkun á launakostnaði ríkissjóðs þegar hækkanir eru komnar fram að fullu á ársgrundvelli er hins vegar áætluð 18,6 milljarðar kr. eða sem nemur 11,7 milljarða kr. útgjaldaaukningu á ársgrundvelli umfram forsendur fjárlaga 2015.“
