Það er ástæða til þess að rök­ræða hvort það sé hægt að halda eig­enda­stefnu Hörpu til streitu segir Mel­korka Ólafs­dótt­ir, dag­skrár­stjóri tón­listar í Hörpu. Hún segir bilið í rekstr­inum oft nær ómögu­legt að brúa.

Kjarn­inn ræddi við Mel­korku um dag­skrá Hörpu í sumar og rekstur húss­ins.

Tón­leika- og ráð­stefnu­húsið Harpa er í eigu íslenska rík­is­ins og Reykja­vík­ur­borgar og um rekstur húss­ins gildir sér­stök eig­enda­stefna. Íslenska ríkið ræður 54 pró­sent hlut og Reykja­vík 46 pró­sent.

Í eig­enda­stefn­unni segir að húsið eigi að bjóða upp á fjöl­breytt úrval við­burða og auka á menn­ing­ar­líf­ið. Kjarn­inn greindi frá því í ágúst í fyrra að frá því að Harpa hóf starf­semi 2011 hefur rekstr­ar­fé­lag hennar tapað 2,5 millj­örðum króna. Til við­bótar hafa ríki og borg greitt fimm millj­arða króna í fjár­magns­kostnað og 500 millj­ónir í rekstr­ar­styrki. Sam­tímis hefur fjöldi tón­leika­gesta í Hörpu marg­fald­ast.

Spurð hvað ráði því hvaða verk­efni Harpa ræðst bein­línis í segir Mel­korka þau verk­efni í raun vera afar fá því Harpa fari ekki í sam­keppni við við­skipta­vini sína. Mark­miðið sé þó alltaf að ljúka verk­efn­unum þannig að þau skili hagn­aði. Það sé hins vegar hlut­verk Hörpu að standa fyrir við­burðum sem aðrir á mark­aði treysti sér ekki til að standa fyr­ir. Harpa eigi að bæta upp fyrir þann mark­aðs­brest.

„Það hafa verið við­burðir eins og ball­ett­sýn­ing­arnar og heim­sóknir stóru erlendu hljóm­sveit­anna eins og Berlín­ar­fíl­harm­on­í­unnar og Gauta­borg­ars­in­fón­í­unn­ar. Það er ein kamm­er­tón­list­ar­há­tíð á ári, Midsum­mer Music, sem Vík­ingur Heiðar stýr­ir. Þetta eru allt við­burðir sem eng­inn annar tón­leika­hald­ari treystir sér í að standa að en þurfa þó að vera í fram­boðs­flór­unni ef við yfir­leitt viljum að hún end­ur­spegli raun­veru­leik­ann og umheim­inn.“

Mel­korka segir að með til­komu Hörpu hafi opn­ast dyr út í hinn stóra heim og tæki­færi til að kynna hvað sé í gangi fyrir utan land­stein­ana. Jafn­framt sýni erlendar hljóm­sveitir og tón­list­ar­menn gíf­ur­legan áhuga á að spila í Hörpu, Eld­borg sé þegar talin með eft­ir­sótt­ari tón­leika­stöðum í heimi.

„Tón­leika­hald­ar­arnir sem við eigum í mestum við­skiptum við hafa verið mjög öfl­ugir í að flytja inn popptón­list­ar­menn, svo sá bransi rúllar nokkuð vel. En það að flytja inn 100 manna hljóm­sveit er brjál­æð­is­lega kostn­að­ar­samt og flók­ið. Samt þurfum við að finna leiðir til þess að gera það án þess að tapa á því.“

Hvernig hefur það geng­ið?

„Mis­jafn­lega vel. Það er alveg ástæða til þess að rök­ræða það hvort það sé hægt að halda því áfram,“ svarar Mel­korka. „Það eru ýmsar leiðir farnar og færar en það er á hreinu að Harpa þarf aukið fjár­fram­lag til þess að geta við­haldið breidd í tón­leika­fram­boði. Við höfum reynt að horfa til sam­starfs og sam­vinnu, til dæmis með því að styðja við þá sem eru að skipu­leggja tón­leik­araðir og hátíðir sem myndu ann­ars ekki ger­ast, eins og til dæmis Jazzhá­tíð Reykja­vík­ur.“

Til þess að geta fram­fylgt þess­ari eig­enda­stefnu, fær Harpa ein­hvers­konar styrki frá rík­inu eða opin­berum sjóð­um?

„Það er rosa­lega lít­ið. Við höfum verið með nokkra styrkt­ar­að­ila sem hafa verið fyr­ir­tæki. Fyrir San Frans­isco-ball­ett­inn fengum við líka góðan styrk frá mennta­mála­ráðu­neyt­inu, en slíka styrki þarf að sækja fyrir hvert ár,“ segir Mel­korka.

Erlendis er allur gangur á því hvernig styrk­veit­ingar fara fram til menn­ing­ar­stofn­ana. Sums staðar eru heilu mark­aðs­deild­irnar sem hafa það eina hlut­verk að sækja styrki fyrir rekstri tón­list­ar­húsa.

„Það á til dæmis við hjá kol­legum okkar í South Bank Center í London. Þar var mér sagt að fram­lag hins opin­bera væri að minnka og aukast í einka­geir­an­um, en að á sama tíma vilji einka­geir­inn vera minna sýni­legur út á við. Það þykir ekki töff að vera með stóra aug­lýs­inga­borða eða flíka nafn­inu sínu of mik­ið. Heldur koma styrkt­ar­að­il­arnir inn í sköp­un­ar­ferlið eða fá að taka þátt í við­burð­inum á ein­hvern annan hátt. Það breyt­ast aðeins áhersl­urn­ar.“

„Þetta er ein af stóru áskor­unum okk­ar. Af því að eins og allir vita þá er Harpa rekin með tapi. Mér líður þess vegna eins og ég sé að reyna að brúa eitt­hvað bil sem er bara ómögu­legt eins og staðan er í dag,“ segir Mel­korka og bætir við að hér tak­ist á spurn­ingar um hug­sjónir og gildi; hvernig sam­fé­lag viljum við búa í og hvers konar menn­ing­ar­líf viljum við?

„Það er líka spurn­ing hvort það hafi verið vit­laust sett upp að ætla Hörpu að standa undir sér. Að mínu mati er eðli­legt að það þurfi að borga með menn­ingu, það þarf að fjár­festa í henni, okkur öllum til heilla.“