„Lands­virkjun er falið að semja fyrir hönd þjóð­ar­innar við alþjóð­leg stór­fyr­ir­tæki um sölu á end­ur­nýj­an­legri orku. Því fylgir mikil ábyrgð, þar sem um er að ræða eina mik­il­væg­ustu við­skipta­samn­inga sem gerðir eru á Íslandi og eru miklir hags­munir und­ir. Að und­an­förnu höfum við legið end­ur­tekið undir ámæli frá for­manni Verka­lýðs­fé­lags Akra­ness fyrir að ætla að „slátra“ við­skipta­vinum okkar eins og Elkem með óbil­girni í samn­inga­við­ræð­um. Ekk­ert er fjær sann­i.“ 

Þetta segir í stöðu­upp­færslu á Face­book sem Lands­virkj­un, orku­fyr­ir­tæki í 100 pró­sent eigu íslenska rík­is­ins, birti í dag. 

Til­efnið eru ummæli Vil­hjálms Birg­is­son­ar, for­manns Verka­lýðs­fé­lags Akra­ness, um raf­orku­samn­inga sem Lands­virkjun hefur gert við Elkem og Norð­ur­ál, sem hefur starf­semi á Grund­ar­tanga en starfs­menn fyr­ir­tæk­is­ins eru að uppi­stöðu félags­menn Vil­hjálms. 

Vil­hjálmur ásak­aði Lands­virkjun um óbil­girni gagn­vart Elkem í stöðu­upp­færslu á Face­book þann 21. ágúst  vegna hækk­unar á raf­orku­verði til fyr­ir­tæk­is­ins í nýjum samn­ingi sem tók gildi 1. apríl 2019. Þar fjall­aði hann líka um end­­­ur­nýj­aðan samn­ing við Norð­urál tekur gildi í nóv­­­em­ber 2019 og gildir til loka árs 2023. Í stöðu­upp­færsl­unni kom fram að Vil­hjálmur ótt­að­ist um starfs­ör­yggi félags­manna sinna og að hann vildi að Lands­virkjun myndi nið­ur­greiða störf hjá stór­iðju­fyr­ir­tækj­unum tveimur með því að stilla arð­semi sinni af raf­orku­sölu í hóf. 

Hörður Arn­ar­son svar­aði honum í grein sem birt­ist í Kjarn­anum dag­inn eft­ir. Þar hafn­aði hann því að samn­ing­arnir væru ósann­gjarnar og sagði að þeir væru þvert á móti sann­gjarnir og sam­keppn­is­hæf­ir. Auk þess sagði hann að það væri engin „ástæða fyrir aðila, sem standa utan samn­ings­­sam­­bands fyr­ir­tækj­anna, að ger­­ast hags­muna­­gæslu­­menn alþjóð­­legra stór­iðju­­fyr­ir­tækja á opin­berum vett­vangi í samn­inga­við­ræðum við Lands­­virkjun um raf­­orku­verð. Þau eru full­­fær um að gæta sinna hags­muna sjálf.“

Vill að íslenskir stjórn­mála­menn grípi til aðgerða

Í byrjun síð­ustu viku var Vil­hjálmur í við­tali á Bylgj­unni þar sem hann ræddi um ótta sinn við að gríð­ar­leg hækkun á raf­orku­verði til Norð­ur­áls og Elkem Ísland á Grund­ar­tanga „muni ógna atvinnu­ör­yggi og lífs­við­ur­væri minna félags­manna.“ 

Hörður Arn­ar­son, for­stjóri Lands­virkj­un­ar, kom í við­tal í saman þátt, Reykja­vík síð­deg­is, dag­inn eftir til að svara fyrir ávirð­ingar Vil­hjálms og hafn­aði þeim enn og aft­ur.

Í pistli sem Vil­hjálmur skrif­aði í kjöl­far­ið, þar sem hann gagn­rýnir Hörð harð­lega, segir hann meðan ann­ars að það sé „eins og for­stjóri Lands­virkj­unar átti sig ekki á hlut­verki for­ystu­manna í stétt­ar­fé­lög­um, en eitt af aðal­störfum okkar er að verja atvinnu­ör­yggi og lífs­við­ur­væri okkar félags­manna og það er ég að gera, enda er klár­lega verið að ógna lífs­við­ur­væri þús­unda fjöl­skyldna í þessum iðn­að­i[...]ú er tími til kom­inn að íslenskir stjórn­mála­menn og stjórn­völd grípi í taumana í þessu máli áður en það verður of seint og þús­undir fjöl­skylda missi lífs­við­ur­væri sitt og leggja afkomu sveit­ar­fé­laga sem byggja tekju­stofna sína á þessum iðn­aði nán­ast í rúst.“

Við­skipta­stríðið lækkar afurða­verð

Í stöðu­upp­færslu Lands­virkj­unar fyrr í dag segir að mark­mið fyr­ir­tæk­is­ins í þeim samn­ingum sem gerðir hafa verið við Elkem og Norð­urál sé að bjóða sam­keppn­is­hæf kjör, sam­bæri­leg því sem best ger­ist ann­ars stað­ar. „Við höfum áður sagt að samn­ingur við Elkem á Grund­ar­tanga, eftir ákvörðun gerð­ar­dóms, feli í sér raf­magns­verð sem nái ekki með­al­kostn­að­ar­verði virkj­ana okk­ar. Fram hafa komið stað­hæf­ingar um að þar höfum við ein­ungis átt við kostn­að­ar­verð nýrra virkj­ana­kosta, en það er rangt. Raf­orku­verð í nýjum samn­ingi Elkem nær hvorki kostn­að­ar­verði núver­andi virkj­ana Lands­virkj­unar né nýrra virkj­ana­kosta.

Við höfum einnig sagt að samn­ingur Elkem sé á meðal þeirra hag­stæð­ustu sem í gildi séu í heim­in­um. Fram hafa komið stað­hæf­ingar um að rík­is­styrkir séu ekki séu teknir með við sam­an­burð okk­ar, en það er rangt. Grein­ingar Lands­virkj­unar eru unnar í sam­vinnu við stór alþjóð­leg ráð­gjaf­ar­fyr­ir­tæki sem sér­hæfa sig í grein­ingum af þessu tagi. Í þeim sam­an­burði tökum við til­lit til rík­is­styrkja sem fyr­ir­tæki njóta, m.a. í Nor­egi. Að teknu til­liti til alls þessa er raf­orku­samn­ingur Elkem einn sá hag­stæð­asti sem er í boði.

Hafa ber í huga að rekstr­ar­um­hverfi stór­iðju­fyr­ir­tækja um allan heim er krefj­andi um þessar mundir og þar með talið á Íslandi – ekki vegna raf­orku­verðs Lands­virkj­unar – heldur fyrst og fremst vegna lágs afurða­verðs sem má meðal ann­ars rekja til við­skipta­stríðs Banda­ríkj­anna og Kína.“