Alþýðu­sam­band Íslands og Neyt­enda­sam­tökin hafa stofnað bar­áttu­sam­tök gegn smá­lána­starf­semi, að því er fram kemur í sam­eig­in­legri til­kynn­ingu frá þeim. Mark­miðið er ann­ars vegar að aðstoða þolendur smá­lána­starf­semi og hins vegar að girða fyrir það að slík starf­semi fái þrif­ist.

­Sam­kvæmt ASÍ og Neyt­enda­sam­tök­unum má ætla að þús­undir ein­stak­linga og fjöl­skyldna hafi goldið það dýru verði að fest­ast í neti smá­lána­fyr­ir­tækja sem níð­ast skipu­lega á þeim sem höllum fæti standa. „Að stöðva þessa starf­semi er vel­ferð­ar­mál og bar­átta gegn fjár­hags­legu ofbeld­i!“

ASÍ og NS hafa ákveðið að stofna málsvarn­ar­sjóð fyrir þolendur smá­lána sem hafa ofgreitt ólög­leg lán. Þau ætla að kort­leggja hvaða fyr­ir­tæki það eru sem þjón­usta smá­lána­fyr­ir­tæki og auð­velda starf­sem­ina. „Al­menn­ingur þarf að vera upp­lýstur um hvaða fyr­ir­tæki það eru,“ segir í til­kynn­ing­unni. Þá ætla þau að þrýsta á að stjórn­völd axli ábyrgð og aðstoði þolendur með skipu­lögðum hætti og beiti sér mark­visst gegn starf­semi smá­lána.

„Það er óþol­andi að fyr­ir­tæki og fjár­mála­stofn­anir hafi séð sér hag í því að þjón­usta og aðstoða smá­lána­fyr­ir­tæki. Þar má nefna Credit­Info sem hefur skráð ólög­leg lán á van­skila­skrá og Almenna inn­heimtu ehf. sem inn­heimtir smá­lán af for­dæma­lausri hörku. Þá eru fleiri fyr­ir­tæki og sem styðja við smá­lána­fyr­ir­tæki til skoð­un­ar,“ segir í til­kynn­ing­unni.

Sam­kvæmt könnun aðild­ar­fé­laga ASÍ meðal félags­manna sinna geta 25 pró­sent þeirra sem lenda í skulda­vanda rakið orsök­ina til smá­lána. „Al­þýðu­sam­band Íslands mun leggja fjár­magn og starfs­krafta í þessa bar­áttu enda kemur starf­semin niður á félags­mönnum í verka­lýðs­hreyf­ing­unni og þeim sem höllum fæti standa í sam­fé­lag­in­u.“

Hér að neðan má sjá dæmi um sögur sem borist hafa sam­tök­un­um:

Ein­stæð móðir af erlendum upp­runa í lág­launa­starfi leit­aði til Neyt­enda­sam­tak­anna. Bæði börn hennar eru langt leiddir fíkl­ar. Dag einn bank­aði maður með hafn­ar­bolta­kylfu uppá hjá henni og skip­aði henni að taka smá­lán til að greiða skuld ann­ars barns henn­ar. Móð­irin gerði það nauð­beygð, gat ekki staðið í skilum með ólög­leg lánin og freist­að­ist til að taka ný lán til að greiða þau gömlu. Það gerði hún end­ur­tekið þar til upp­hæðin var komin í þær þókn­an­legar hæðir fyrir smá­lána­fyr­ir­tæk­in, sem lok­uðu á hana og hófu gegnd­ar­lausa inn­heimtu með skefja­lausum kostn­aði. Við móð­ur­inni blasir ekk­ert nema gjald­þrot.

Veikur maður á þrí­tugs aldri tekur 20.000 króna lán sem hann greiðir ekki á gjald­daga. Mán­uðum síðar eru skuld­færðar rúmar 70 þús­und krónur af reikn­ingn­um. Heið­virð félög skuld­færa á gjald­daga, en hlaða ekki kostn­aði á lán og skuld­færa svo. Málið tekur svo á þol­and­ann að hann fæst ekki úr rúmi svo vikum skipt­ir.

Smá­lána­fyr­ir­tækin hafa skuld­fært ólög­lega af reikn­ingum fólks, sam­kvæmt sam­tök­un­um.

„Ég tók smá­lán árið 2018 að upp­hæð 20.000 kr. sem fór í gegnum banka­reikn­ing­inn minn. Gat ekki borgað á til­settum tíma og fékk eitt sms um að ég væri með ógreidd­ann reikn­ing. Í mars 2019 eru allt í einu dregið af reikn­ingi mínum í öðrum banka rúmar 70,000 án frek­ari aðvar­anna.“

„Það er búið að senda mér alls­konar frá hrað­pen­ing­ar.is en ég get hvergi fundið út að það megi vaða í reikn­ing­inn hjá fólki og taka út pen­inga þegar hent­ar. Og einnig hef ég lesið skil­málana ansi oft en er ekki að kom­ast að þeirri nið­ur­stöðu að það meg­i.“

Almenn inn­heimta hótar fólki með van­skila­skrá og afhendir ófull­nægj­andi gögn, segir í til­kynn­ing­unn­i. 

„Ég er bæði búin að hringja og senda tölvu­póst og byðja um að fá allar upp­lys­ingar um mín lán og upp­hæðir enn þeir eru ekki búnir að svara. Ég hringdi í gær í Almenna inn­heimtu og tal­aði við mann sem sagði þá taka fólk af van­skila­skrá ef ég myndi borga helm­ingin af upp­hæð­ini og semja um rest. ég sagði nei takk og hringdi í ykk­ur.“

„Ég tók nokkur smá­lán 2018, og lenti í van­skil­um. samdi svo við Almenna inn­heimtu um greiðslur eftir að hafa lent á van­skila­skrá af því að eitt smá­lán fór yfir eindaga. Greiddi síðan um 280.000 kr. af ég veit ekki hversu hárri kröfu, og fæ ekk­ert yfir­lit frá þeim, þrátt fyrir að hafa óskað eftir því oft. Fyrst var ég beð­inn um að bíða eftir 30 daga úrvinnslu og svo beð­inn um að senda skil­rík­i.“

„Ég bara gafst upp á að reyna að leita réttar míns því í öllum tölvu­póstum og sím­tölum vísa alltaf allir á ein­hvern ann­an.“